Θέλουμε να μιλήσουμε σήμερα για την Εταιρεία Μελέτης Ελληνικών Προβλημάτων και την επίσκεψη στην Ελλάδα του αείμνηστου Γερμανού Συγγραφέα Γκίντερ Γκρας, στα χρόνια της δικτατορίας.
Ξεκινάμε με το μικρό κατατοπιστικό κείμενο από το πολυσήμαντο βιβλίο της Δήμητρας Σαμίου “Η Εταιρεία Μελέτης Ελληνικών Προβλημάτων ΕΜΕΠ και η ιδιαίτερη Συμβολή της στον Αντιδικτατορικό Αγώνα 1970-1972.”
” Η σύντομη ζωή της Εταιρείας Μελέτης Ελληνικών Προβλημάτων, γνωστότερη ίσως ως Ε.Μ.Ε.Π., σε εκείνα τα δύσκολα χρόνια 1970 1972, δεν έτυχε μέχρι σήμερα ιδιαίτερης ιστοριογραφικής προσοχής. Το κενό αυτό έρχεται να καλύψει η μελέτη που ολοκλήρωσε η ιστορικός Δήμητρα Σαμίου, αξιοποιώντας το πλούσιο αρχειακό υλικό που διαφύλαξαν τα ιδρυτικά μέλη της ΕΜΕΠ καθώς και τις προφορικές μαρτυρίες ανθρώπων που συμμετείχαν σε αυτή την
αντιδικτατορική κίνηση. Το παρόν βιβλίο ανατρέχει όχι μόνο στις εκδηλώσεις που οργάνωσε η Εταιρεία αλλά και στα γεγονότα που οδήγησαν στη διάλυσή της, δυο μόλις χρόνια αφότου ιδρύθηκε ταυτόχρονα με τη διάλυση της Ελληνοευρωπαικής Κίνησης Νέων (ΕΚΙΝ), καθώς και τη σύλληψη αρκετών μελών των δύο συλλογικοτήτων. Η ιστορία της ΕΜΕΠ, αφορά την πνευματική αντίσταση απέναντι στους δικτάτορες, στα λόγια και τα έργα τους, από μία ομάδα
δημοκρατικών πολιτών που θέλησαν να συσπειρώσουν, όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο στην προσπάθειά τους να υποσκάψουν ιδεολογικά τα μυθεύματα της χούντας.”
Αυτή είναι η ΕΜΕΠ. Ένα μεγάλο κομμάτι από την ιστορία της Αντίστασης των Πνευματικών Ανθρώπων στα χρόνια της δικτατορίας. Εμείς θα μιλήσουμε σήμερα και για τον αείμνηστο μεγάλο Γερμανό Συγγραφέα που δέχτηκε την
πρόσκληση της ΕΜΕΠ και μίλησε σε μια εκδήλωσή της, στο Θέατρο ΑΛΦΑ, το Μάρτη του 1972.
Το πρώτο αιρετό Δ.Σ. της ΕΜΕΠ: Πρόεδρος ο Γιάγκος Πεσμαζόγλου. Αντιπρόεδρος ο Ρόδης Ρούφος, Γενική γραμματέας η Βιργινία Τσουδερού, Ταμίας ο Ιωάννης Μαζαράκης-Αινιάν και μέλη η Ειρήνη Αλιβιζάτου, ο Παύλος Ζάννας, ο
Γιώργος Κουμάντος, ο Νίκος Κυριαζίδης και ο Σάκης Πεπονής
Οι δύο πρώτες δημόσιες εκδηλώσεις της ΕΡΤ Απρίλιος-Μάιος 1971, έγιναν στον Παρνασσό. Οι επόμενες πέντε στο Θέατρο Άλφα. Όλες με σημαντικά επιστημονικά και ιδεολογικά θέματα. Ευρωπαϊκή Ενότητα. Το γλωσσικό μας πρόβλημα. Τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ελεύθερη έκφραση. Στην τελευταία εκδήλωση, στο θέατρο Άλφα, το Μάρτη του 1972 μίλησε ο καλεσμένος της ΕΜΕΠ, Συγγραφέας Γκίντερ Γκρας.
Θα θυμάμαι πάντα εκείνο το βράδυ. Στην κατάμεστη πλατεία του Θεάτρου Άλφα και άλλος τόσος κόσμος έξω στη στοά. Γεμάτοι αστυνομικούς έξω οι δρόμοι. Και εμείς να νιώθουμε μέσα ελεύθεροι. Θυμάμαι πως ξεκίνησε την ομιλία του.
” Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την πρόσκληση αυτή.. ευχαριστώ το προεδρείο και όλα τα μέλη της εταιρείας Μελέτης Ελληνικών Προβλημάτων, ευχαριστώ και όλους εσάς για το θάρρος σας να έρθετε εδώ. Και είμαι βέβαιος ότι θα κατανοήσετε πολύ καλά τι εννοώ.. Πόσα περισσότερα θα ήθελα να πω αλλά δεν μπορώ να τα πω.. πόσα θα μπορούσα να σας πω.. αλλά δεν πρέπει να τα πω.. και τέλος πόσα με τη συγκατάθεσή σας πρέπει να
παραλείψω..”.
Και συνέχισε: ” …Ελπίζω να μην συνηθίσετε.. Προσέξτε μη σας ξεγελάσουν με κάποιες καλές προθέσεις τους.. Όσο κι αν σας τρομάξουν και ξεσπάσουν στις πλάτες σας..”
Και ξέσπασαν μόλις έφυγε ο Γκίντερ Γκρας από την Ελλάδα. Έστειλαν για “αγρανάπαυση”, σε διάφορα ελληνικά χωριά τέσσερα από τα στελέχη του διοικητικού Συμβουλίου, διέλυσαν την ΕΜΕΠ και έκλεισαν το θέατρο Άλφα.
Να γινόταν ένα θαύμα και να ξαναζωντάνευε σήμερα μια σύγχρονη ΕΜΕΠ. Θα είχε τόσα να προσφέρει στον τόπο μας.. Σε αυτές τις μαύρες μέρες που ξαναζούμε…
Θυμάμαι στο τέλος, το συγκινητικό αποχαιρετισμό του:
” Σε λίγο θα επιστρέψω στη χώρα μου και θα τους μιλήσω για το θάρρος σας και για την αλύγιστη αντίστασή σας. Θα μιλήσω για τον Γιώργο Μαγκάκη και τον Μπάμπη Πρωτόπαπα που αυτή τη στιγμή δεν είναι μαζί μας. Είναι στα κελιά της ντροπής μαζί με αμέτρητους άλλους. Ο χαιρετισμός μου είναι και μια υπόσχεση. Δεν πρόκειται να ξεχάσω και δεν πρόκειται να συνηθίσω..”
