Η επανάσταση του 1821 και το φιλελληνικό κίνημα στην Αμερική

«Δεν ήταν τόσο οι νίκες που χάρισαν στους Έλληνες την ανεξαρτησία τους, όσο η άρνησή τους ν’ αποδεχτούν την ήττα». Μαρκ Μαζάουερ

Η επανάσταση του 1821 υπήρξε η κορυφαία στιγμή της νεότερης ιστορίας µας. Αποτίναξε τον Οθωμανικό ζυγό, που επί 4 αιώνες ταλάνιζε το έθνος μας, κατέδειξε σε όλους τους σκλαβωμένους λαούς το αυτονόητο καθήκον τους για ελευθερία και σήμανε την ώρα της εθνικής παλιγγενεσίας και την επαναφορά του ελληνικού έθνους στο προσκήνιο της ιστορίας.

Η επανάσταση του 1821 δεν ήταν μια τυπική εθνική επανάσταση. Ήταν ένα κοσμοϊστορικό γεγονός υψίστης σημασίας. Αφύπνισε μια Ευρώπη αγκυλωμένη από τα προστάγματα της Ιερής Συμμαχίας και, αφού πρώτη κλόνισε συθέμελα την κραταιά, μέχρι τότε, Οθωμανική αυτοκρατορία, χάραξε τον δρόμο στα άλλα Βαλκανικά έθνη, δημιουργώντας σε αυτά ελπίδα για αυτοδιάθεση και ανεξαρτησία.

Ο αγώνας υπήρξε πολυμέτωπος, µε πλήθος πράξεων απαράμιλλης ανδρείας και δύναμη ψυχής. Tετρακόσια χρόνια σκληρής σκλαβιάς, απάνθρωπης τυραννίας και εξανδραποδισμού για τον ελληνισμό δεν διέλυσαν, δεν εκμηδένισαν την ελληνική ψυχή. Δεν υπήρχε λογική – και ευτυχώς – στον άνισο αυτό αγώνα των προγόνων µας. Οι μόνες φωνές που ακούγονταν στις δύσκολες εκείνες ώρες ήταν η φωνή της ψυχής και ο θούριος του Ρήγα, που τους καλούσε να ελευθερωθούν ή να πεθάνουν.

Όπως αναφέρει ο βρετανός ιστορικός Μαρκ Μαζάουερ στον πρόλογο του βιβλίου του «Η Ελληνική Επανάσταση», «ο ξεσηκωμός του 1821 ήρθε προς το τέλος μιας πεντηκονταετίας επαναστάσεων, που είχε ξεκινήσει στις Ηνωμένες Πολιτείες, με την αποτίναξη της αποικιακής εξουσίας, και συνεχίστηκε με την ανατροπή της μοναρχίας στη Γαλλία, αλλά  και την απελευθέρωση της Αϊτής. Όταν ξεσηκώθηκαν οι Έλληνες, οι ισπανικές αποικίες της νότιας Αμερικής πολεμούσαν για την ανεξαρτησία τους και μεγάλο μέρος της νότιας Ευρώπης ήταν ανάστατο. Τα αμερικανικά κινήματα ανεξαρτησίας είχαν το πλεονέκτημα ότι χωρίζονταν μ’ έναν ωκεανό από τους καταπιεστές τους, αλλά οι Ευρωπαίοι επαναστάτες δεν είχαν την ίδια τύχη και οι εξεγέρσεις στην Ισπανία, τη Σικελία, τη Νάπολη και το Πεδεμόντιο συντρίφτηκαν εύκολα. Μόνο οι Έλληνες συνέχισαν να πολεμούν και, ενάντια σε κάθε πρόβλεψη, επικράτησαν».

Η επανάσταση του 1821 συγκίνησε τον δυτικό, κυρίως, κόσμο. Τόσο πριν, όσο και κατά τη διάρκειά της, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες αναπτύχθηκε ένα φιλελληνικό ρεύμα, προσφέροντας σημαντική βοήθεια στον Αγώνα και ενισχύοντας τους Έλληνες ηθικά και υλικά, παρά την περί του αντιθέτου βούληση των κυβερνήσεων.

Αυτός ο «ελληνικός πυρετός» ή η «ελληνική φωτιά», όπως ο αμερικανικός τύπος χαρακτήρισε την σφοδρή επιθυμία των Ελλήνων για ελευθερία, παρατηρήθηκε και πέρα από τον Ατλαντικό. Ο αγώνας των Ελλήνων ενθουσίασε τον αμερικανικό λαό περισσότερο, ίσως, από οποιονδήποτε άλλο πόλεμο ανεξαρτησίας, μιας και τον συνέδεε συναισθηματικά με τη δική του επανάσταση κατά της αποικιακής εξάρτησης. Από τη μια ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός, από τον οποίο η Αμερική άντλησε στοιχεία για την οικοδόμηση του κοινωνικού και πολιτικού της συστήματος και, από την άλλη, η χριστιανική ταυτότητα των εξεγερμένων, που επεδίωκε την απαλλαγή της από τον ισλαμικό ζυγό, γοήτευαν τους κατοίκους της.

Η πνευματική ελίτ της Αμερικής τιμούσε ευλαβικά τους αρχαίους Έλληνες. Στους σύγχρονους Έλληνες έβλεπαν τους απογόνους των αρχαίων Ελλήνων, τους κληρονόμους των παραδόσεων του Λεωνίδα, του Περικλή, του Σωκράτη, του Πλάτωνα, του Δημοσθένη και του Ομήρου. Ακριβώς γι’ αυτό, πίστευαν ότι οι νεότεροι Έλληνες δικαιούνταν τη βοήθεια ολόκληρου του δυτικού πολιτισμού, ο οποίος θεωρούσε ότι όλα όσα αγαπούσε στις τέχνες, τη φιλοσοφία, τη λογοτεχνία και τον τρόπο της διακυβέρνησης είχαν τη ρίζα τους στην αρχαία Ελλάδα. Αυτός, ίσως, ήταν και ο λόγος που οι Αμερικανοί ταυτίστηκαν τόσο πολύ με την Ελληνική Επανάσταση, ενώ δεν έδειξαν να συγκινούνται, ιδιαίτερα, από την εξέγερση των Σέρβων εναντίον των Οθωμανών, που έλαβε χώρα λίγα μόλις χρόνια νωρίτερα. Οι Αμερικανοί ήταν τόσο  επηρεασμένοι από την ελληνική αρχαιότητα, ώστε άρχισαν να σχεδιάζουν τα σπίτια τους και τα δημόσια κτίριά τους, με τρόπο που  να μοιάζουν με εκείνα της αρχαιότητας, ενώ έδιναν στις πόλεις τους αρχαιοελληνικά ονόματα πόλεων, προσβλέποντας και προσδοκώντας την αναγέννηση της αρχαίας Ελλάδας.

Στις ΗΠΑ, όμως, οι ενθουσιώδεις προθέσεις των φιλελληνικών επιτροπών δε στάθηκαν ικανές να επηρεάσουν την αμερικανική κυβέρνηση, ώστε να επέμβει στο διπλωματικό πεδίο υπέρ του απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων. Ο ελληνικός ξεσηκωμός κατά της οθωμανικής αυτοκρατορίας, συνέπεσε χρονικά με την εφαρμογή του δόγματος Μονρόε (Monroe Doctrine), μιας πολιτικής των ΗΠΑ, σχετικά με τον αποικισμό, η οποία πήρε το όνομά της από τον Πρόεδρο Τζέιμς Μονρόε, τον πρώτο που τη διατύπωσε.

Ήταν 2 Δεκεμβρίου του 1823, όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζέιμς Μονρόε, απευθύνθηκε στο Κογκρέσο λέγοντας πως οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρόκειται από εκεί και πέρα να επιτρέψουν στις ευρωπαϊκές δυνάμεις να αναμειχθούν στο δυτικό ημισφαίριο, δηλαδή, στην βόρεια και νότια αμερικανική ήπειρο. Στην ομιλία του υπήρχε και αναφορά στην Ελλάδα, αναγνωρίζοντας πως δυο χρόνια μετά την έναρξη της επανάστασης είχε ήδη δημιουργηθεί κυρίαρχη ελληνική επικράτεια. Μεταξύ άλλων ανέφερε: «Επί πολύ χρόνο υφίσταται μια έντονη ελπίδα, βασισμένη στον ηρωικό αγώνα των Ελλήνων, ότι θα επιτύχουν στον αγώνα τους και θα αναλάβουν την ισότιμη θέση τους μεταξύ των εθνών της γης. Πιστεύουμε ότι όλος ο πολιτισμένος κόσμος επιδεικνύει βαθύ ενδιαφέρον για την ευημερία τους.[…] Από τα γεγονότα που έχουν περιέλθει εις γνώση μας, πιστεύουμε, ευλόγως, ότι ο εχθρός τους (οι Τούρκοι) έχει απωλέσει για πάντα, κάθε επ’ αυτών κυριαρχία, ότι η Ελλάδα θα γίνει ξανά ένα ανεξάρτητο έθνος. Η δε ενδεχομένη αναβάθμισή της σε τέτοιο υψηλό επίπεδο, αποτελεί αντικείμενο των πλέον ένθερμων ευχών μας». Αναγνώρισε, δηλαδή, και τον αγώνα και τη θέληση των Ελλήνων να αποκτήσουν δικό τους κράτος. Πρότεινε, μάλιστα, να σταλεί Αμερικανός πρεσβευτής στην Ελλάδα.

Αν και συντάκτης της πολιτικής αυτής ήταν ο τότε Υπουργός εξωτερικών Τζον Κουίνσι Άνταμς (John Quincy Adams), εντούτοις, ο ίδιος αυτός άνθρωπος δεν συναίνεσε για βοήθεια προς την Ελλάδα, γιατί θεωρούσε ότι υποστήριξη του ελληνικού αγώνα θα σηματοδοτούσε και κήρυξη πολέμου εναντίον της Τουρκίας. Παρόλα αυτά, όταν διαδέχθηκε τον Μονρόε στην προεδρία των ΗΠΑ, επί των ημερών του, την περίοδο 1827-28, καταφτάνει στην Ελλάδα μια τεραστίων διαστάσεων αμερικανική ανθρωπιστική βοήθεια που είχε στόχο την ανακούφιση των προσφύγων και του άμαχου πληθυσμού. Η βοήθεια αυτή, προερχόμενη  αποκλειστικά από ιδιωτική φιλανθρωπία, έσωσε τη ζωή χιλιάδων Ελλήνων, γεγονός που οδήγησε τον Ιωάννη Καποδίστρια σε δημόσια έκφραση ευχαριστίας προς την αμερικανική κυβέρνηση.

Ο ενθουσιασμός για τον ελληνικό αγώνα από φιλέλληνες Αμερικανούς βουλευτές, όπως ο Σαμ Χιούστον και ο Ντάνιελ Γουέμπστερ, αλλά και από ισχυρές προσωπικότητες της πολιτικής και των γραμμάτων απέβλεπε στο να επηρεάσουν, με κάθε τρόπο, την Αμερικανική πολιτική και διπλωματία υπέρ του αγώνα ανεξαρτησίας των Ελλήνων. Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του Ντάνιελ Γουέμπστερ στο Κογκρέσο, τον Δεκέμβριο του 1823: «Πρέπει να μας ενδιαφέρει ο αγώνας επιφανών ανθρώπων στους οποίους χρωστάμε επιστήμες, τέχνες κι ό,τι άλλο εμπλουτίζει τη ζωή μας. Οι Έλληνες έχουν τη συμπάθειά μας για πολλούς λόγους. Είναι άξιοι μιας αθάνατης κληρονομιάς και συνεχιστές μιας πλούσιας ιστορίας. Στον ηρωικό αγώνα τους για ελευθερία δείχνουν σθένος, τόλμη και περιφρόνηση του κινδύνου και της οδύνης, όπως ακριβώς και στις ένδοξες μέρες της αρχαίας Ελλάδας».

Παρά τις αρχικές ενθουσιώδεις προθέσεις, η αμερικανική κυβέρνηση, τελικά, δεν επενέβη δυναμικά υπέρ της Ελλάδας ούτε στο διπλωματικό πεδίο. Οι Αμερικανοί για να αποφύγουν τις επεμβάσεις των Ευρωπαίων στην αμερικανική ήπειρο θα απέφευγαν με τη σειρά τους την εμπλοκή στις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Έτσι, παρά την επιμονή και τον ενθουσιασμό φιλελλήνων βουλευτών, η αμερικανική κυβέρνηση και το Κογκρέσο εξέφραζαν, απλώς, τα φιλικά αισθήματά τους για τον αγώνα των Ελλήνων.

Εξαιτίας της κυβερνητικής πολιτικής ουδετερότητας που καθιερώθηκε από το δόγμα Monroe (Δεκέμβριος 1823), η βοήθεια προς την Ελλάδα δεν ήρθε από το κράτος, αλλά από ιδιώτες που στήριξαν την Ελληνική Επανάσταση, ιδρύοντας Φιλελληνικά Κομιτάτα σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Από την πλευρά τους, οι επαναστατημένοι Έλληνες, αντιλαμβανόμενοι τη διάθεση του αμερικανικού λαού, αποφάσισαν να αξιοποιήσουν τη συμπάθειά τους. Στις 25 Μαΐου 1821, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, εξ ονόματος της Μεσσηνιακής Γερουσίας, απηύθυνε επιστολή στον τότε υπουργό Εξωτερικών John Quincy Adams, η οποία δημοσιεύθηκε σε αμερικανικές εφημερίδες, ζητώντας ηθική υποστήριξη. Επικαλούμενος, με επιδέξιο τρόπο, τη συγγένεια της αμερικανικής και της αρχαίας ελληνικής ελευθερίας άρχιζε την επιστολή του ως εξής: «Αποφασίζοντας να ζήσουμε ή να πεθάνουμε για την ελευθερία, απευθυνόμαστε σ’ εσάς από δίκαιη συμπάθεια· γιατί στον τόπο σας διάλεξε να κατοικεί η ελευθερία, από μόνους εσάς λατρευομένη, καθώς λατρευόταν από τους πατέρες μας». Σε άλλο δε σημείο αναφέρει: «Οι αρετές σας, Αμερικάνοι, είναι πολύ κοντά στις δικές μας, αν και μας χωρίζει μεγάλη θάλασσα. Σας νιώθουμε πιο κοντά από τις γειτονικές μας χώρες και σας θεωρούμε φίλους, συμπατριώτες και αδελφούς, γιατί είστε δίκαιοι, φιλάνθρωποι και γενναίοι. Μην αρνηθείτε να μας βοηθήσετε».

Η επιστολή αυτή έφτασε τον Ιούλιο του 1821, μέσω του Αδαμάντιου Κοραή,  και στον Έντουαρντ Έβερετ (Edward Everett), τον «Κικέρωνα της Αμερικής», όπως τον αποκαλούσαν, λόγω των ρητορικών του ικανοτήτων, με την παράκληση να δημοσιευθεί. Γεννημένος το 1794, ο Έβερετ διετέλεσε Κυβερνήτης της Μασαχουσέτης και γερουσιαστής. Ήταν, επίσης, ο πρώτος καθηγητής Ελληνικών στο φημισμένο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και συντάκτης του περιοδικού North American Review. Το 1819 ο Έβερετ επισκέφθηκε την Ελλάδα, πραγματοποιώντας ένα ταξίδι που θα τον επηρέαζε βαθύτατα για την υπόλοιπη ζωή του, καθώς του εμφύτευσε τον πρώτο σπόρο του φιλελληνισμού του. Πολύ σύντομα ο Έβερετ άρχισε να αναπτύσσει έντονη δραστηριότητα υπέρ του ελληνικού σκοπού, συντάσσοντας πύρινα άρθρα στο North American Review και ζητώντας τη στήριξη των Αμερικανών στον ελληνικό αγώνα για ελευθερία. Στο σημαντικότερο εξ αυτών, τον Οκτώβριο του 1823, ο Έβερετ συνέκρινε τον αγώνα των επαναστατημένων της Πελοποννήσου με εκείνον των συμπολιτών του κατά τη διάρκεια της Αμερικανικής Επανάστασης. Το κείμενο του Έβερετ αποτέλεσε την αρχή μιας σημαντικής ευαισθητοποίησης στις ΗΠΑ. Ευρισκόμενος σε τακτική επαφή με τον Ντάνιελ Γουέμπστερ, μέλος του Αμερικανικού Κογκρέσου, τον παρακινούσε να θέσει θέμα αμερικανικής παρέμβασης υπέρ της Ελλάδας, κάτι που πράγματι έκανε ο Γουέμπστερ με σειρά δράσεών του.

Η γνωριμία του Έβερετ με τον Αδαμάντιο Κοραή έγινε στο 1817 στο Παρίσι. Ο  μεγάλος αυτός Έλληνας φιλόλογος, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του νεοελληνικού διαφωτισμού, προκειμένου να αποκρυσταλλώσει τα πολιτικά του σχέδια, το 1823 αντάλλαξε απόψεις για την Ελληνική Επανάσταση και το Σύνταγμα με τον πατέρα του Αμερικανικού έθνους, τον Thomas Jefferson, βαθύ γνώστη των κλασικών σπουδών.

Η σκληρότητα του πολέμου, ειδικά η σφαγή της Χίου και ο θάνατος του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι, ενέπνευσαν πολλούς νέους Αμερικανούς να συνταχθούν με τους Έλληνες επαναστάτες. Ο Νεοϋορκέζος Γεώργιος Τζάρβις (George Jarvis) έφθασε στο αξίωμα του αντιστράτηγου στις ελληνικές επαναστατικές δυνάμεις, γνωστός ως «καπετάν Γιώργης, ο Αμερικάνος» ή «Ζέρβης» ή «Ζέρβας».  Γιος του Αμερικανού διπλωμάτη Μπέντζαμιν Τζάρβις, ο «Ζέρβας» ήταν ένας από τους Αμερικανούς που ήρθαν στην Ελλάδα και πολέμησαν δίπλα στους Έλληνες. Έμαθε να μιλά και να διαβάζει ελληνικά και κατατάχθηκε στο Ελληνικό ναυτικό. Έλαβε  μέρος σε 13 ναυμαχίες και πολεμικές επιχειρήσεις και υπήρξε επιτελάρχης του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι μέχρι τον θάνατο του τελευταίου. Στο βιβλίο του για την Ελληνική Επανάσταση, ο Τζόναθαν Πέκαμ Μίλερ (Jonathan Pekham Miller) τον χαρακτηρίζει ως άνθρωπο με ισχυρή προσωπικότητα  και δυναμικό χαρακτήρα, ενώ υπογραμμίζει ότι είχε ενστερνιστεί πλήρως τον ελληνικό τρόπο ζωής. Με εγκωμιαστικά σχόλια μιλούσε για τον Τζάρβις και ο φιλέλληνας Σάμιουελ Γκρίντλεϊ Χάου. Χαρακτηριστικά, σε γράμμα προς τον πατέρα του το 1825, αναφέρει: «Ο Τζάρβις που βρίσκεται στην Ελλάδα εδώ και τρία χρόνια […]. έχει γίνει τελείως Έλληνας στον τρόπο που ντύνεται, στον τρόπο που συμπεριφέρεται, αλλά και στη γλώσσα. Είναι σχεδόν ο μόνος  ξένος που συμπεριφέρθηκε συνολικά με σύνεση και ορθότητα και αυτό επιβραβεύθηκε. Έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη των Ελλήνων, έχει προσφέρει σπουδαίες υπηρεσίες στο σκοπό τους και τώρα έγινε αντιστράτηγος. Αισθάνομαι υπερήφανος που αυτός ο άνθρωπος είναι συμπατριώτης μου». Ο Τζάρβις πέθανε στο Άργος στις 11 Αυγούστου του 1828 σε ηλικία 31 ετών ,χωρίς να έχουν προσδιοριστεί με σαφήνεια τα αίτια του θανάτου του.

Στο σύνταγμα του Τζάρβις  υπηρέτησε και ο Τζόναθαν Πέκαμ Μίλερ (Jonathan Pekham Miller) από το Βερμόντ (Vermont). Βετεράνος του πολέμου του 1812, εγκατέλειψε τον στρατό για να σπουδάσει στο πανεπιστήμιο του Βερμόντ. Το 1824 δηλώνει εθελοντής για να πάει στην Ελλάδα και την ίδια χρονιά φτάνει στο Μεσολόγγι, όπου γνωρίστηκε με τον Τζορζ Τζάρβις ο οποίος του έμαθε την ελληνική γλώσσα. O Μίλερ πολέμησε ως εθελοντής σε πολλές μάχες και σύντομα απέκτησε το παρατσούκλι «ριψοκίνδυνος Αμερικανός». Με αλλεπάλληλες επιστολές σε αμερικανικές επιτροπές και εφημερίδες της Βοστώνης, πέτυχε να κρατήσει ζωντανό το ενδιαφέρον για το ελληνικό ζήτημα, ενώ όταν αποχώρησε από τον ελληνικό στρατό, κατείχε το βαθμό του συνταγματάρχη. Ο επίσης φιλέλληνας Σάμιουελ Γκρίντλεϊ Χάου (Samuel Gridley Howe) σε επιστολή του προς τον πατέρα του περιγράφει τον Μίλερ ως ένα από τους πιο γενναίους άνδρες που πάτησαν το πόδι τους στην Ελλάδα, που διακρινόταν από πλήρη αφοσίωση στον σκοπό της ελευθερίας. Τον περιγράφει δε ως μια περίεργη φιγούρα με ξυρισμένο το κεφάλι, τα όπλα στη ζώνη και το γιαταγάνι στους ώμους. Ο Μίλερ θα επιστρέψει στην Αμερική με ένα ορφανό παιδί που υιοθέτησε από τον Πόρο. Το μικρό αυτό αγόρι, ο Λουκάς-Μιλτιάδης Μίλερ διέγραψε μια λαμπρή πορεία στις ΗΠΑ, καθώς έγινε ο πρώτος Έλληνας που εξελέγη στο Αμερικανικό Κογκρέσο.

Από τους πιο σημαντικούς Αμερικανούς φιλέλληνες υπήρξε ο Σάμιουελ Γκρίντλεϊ Χάου (Samuel Gridley Howe), γιατρός από τη Βοστώνη, που ήρθε στην Ελλάδα μετά την αποφοίτησή του από το Χάρβαρντ το 1824. Toν ονόμασαν «Λαφαγιέτ» της ελληνικής επανάστασης, λόγω της επιμονής, της ανδρείας αλλά και των ικανοτήτων του. Γεννήθηκε τον Νοέμβριο του 1801 στη Βοστώνη, αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ το 1824, έχοντας σπουδάσει ιατρική με εξειδίκευση στη χειρουργική και την ίδια χρονιά αποφάσισε να έρθει στην Ελλάδα. Έφτασε το 1825 και υπηρέτησε στον ελληνικό στρατό, αρχικά ως απλός εθελοντής στρατιώτης και κατόπιν ως γιατρός-χειρουργός. Η συμμετοχή του σε αρκετές μάχες τον κατέστησε σύντομα ένα από τους πιο αξιοσέβαστους φιλέλληνες. Προκειμένου να καθησυχάσει τον πατέρα του γι’ αυτή την ριψοκίνδυνη απόφασή του και να τον πείσει για την ορθότητά της, του έγραφε ότι η εμπειρία αυτή θα βοηθούσε την καριέρα του ως γιατρού. Θα του έδινε την ευκαιρία να μάθει Γαλλικά και Ιταλικά και θα είχε περισσότερες ευκαιρίες να εξασκήσει και να βελτιώσει τις χειρουργικές του ικανότητες στην εμπόλεμη Ελλάδα, παρά στα ελίτ προάστια της Βοστώνης. Το 1827 ο Χάου, αφού επέστρεψε στην Αμερική, κατόρθωσε να συγκεντρώσει προμήθειες και χρήματα για τον ελληνικό αγώνα ύψους 60.000 δολαρίων. Με το ιδιαίτερα σημαντικό αυτό ποσό ταξίδεψε ξανά στην Ελλάδα το 1828 για να μοιράσει ο ίδιος τη βοήθεια. Το 1830 επέστρεψε στην Αμερική, όπου συνέχισε την καριέρα του ως γιατρός. Στην Ελλάδα ο Χάου θα επιτρέψει, για σύντομο χρονικό διάστημα, το 1847 και μετά, ξανά, το 1867, με το ξέσπασμα της Κρητικής Επανάστασης, όπου ανέλαβε εκ νέου δράση υπέρ των Κρητών, οργανώνοντας εκστρατείες ευαισθητοποίησης και συστήνοντας Επιτροπές εράνων, με στόχο τη συγκέντρωση χρημάτων και προμηθειών.

Δύο ξεχωριστές περιπτώσεις άγνωστων φιλελλήνων, που επέδειξαν μοναδικό θάρρος, περιγράφει ο Τζόναθαν Πέκαμ Μίλερ στο βιβλίο του για την Ελληνική Επανάσταση. Η πρώτη αφορά στον Τζορτζ Γουίλσον από το Ροντ Άιλαντ, ο οποίος υπήρξε πυροβολητής στον ελληνικό στόλο, επιδεικνύοντας ξεχωριστή ανδρεία κατά τη ναυμαχία της Ναυπάκτου. Η δεύτερη περίπτωση αφορά στον Τζέιμς Γουίλιαμς, έναν αφρο-αμερικανό από τη Βαλτιμόρη, ο οποίος κατετάγη αρχικά ως μάγειρας στον ελληνικό στόλο του Λόρδου Κόχραν, συμμετείχε, όμως, ενεργά στη ναυμαχία της Ναυπάκτου, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί από θραύσματα στο πόδι και το χέρι.

Στο πλαίσιο της προσφοράς των Αμερικανών φιλελλήνων στον αγώνα της ανεξαρτησίας, πέραν της συμμετοχής τους στον ένοπλο αγώνα και της συνεισφοράς τους στη διανομή της ανθρωπιστικής βοήθειας, που κατέφθανε από τις Η.Π.Α, εντάσσεται και η διάσωση πολλών ορφανών παιδιών που μεταφέρθηκαν στην Αμερική, γνωστών ως  «ορφανά του Αγώνα». Πολλά από αυτά τα παιδιά εκπαιδεύτηκαν στο Κολλέγιο Amherst και σταδιοδρόμησαν με επιτυχία στις ΗΠΑ ή πίσω στην Ελλάδα. Αξιοσημείωτη, τέλος, υπήρξε και η συμμετοχή των Αμερικανίδων γυναικών που έβλεπαν με συμπάθεια τον ελληνικό αγώνα.

Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι τα αρχαιοελληνικά ιδεώδη της ελευθερίας και της δημοκρατίας δημιούργησαν ισχυρούς δεσμούς μεταξύ της Αμερικής και των Ελλήνων επαναστατών. Δεσμοί που αποτυπώθηκαν με την πένα του Διονυσίου Σολωμού  στον  «Ύμνον εις την Ελευθερίαν».

Γκαρδιακά χαροποιήθη

και του Βάσιγκτον (1) η γη,

και τα σίδερα ενθυμήθη

που την έδεναν και αυτή.

• : Ουάσιγκτον

ΠΗΓΕΣ

1. Χατζή Αριστείδη, Ο ρόλος των ΗΠΑ στην Ελληνική Επανάσταση. https://www.kathimerini.gr/opinion/1050023/o-rolos-ton-ipa-stin-elliniki-epanastasi/

2. Αμερικανοί φιλέλληνες του 1821, https://greece2021.gr/arthografia/3765-9amerikanoi-filellines-tou-1821.html

photo https://pixabay.com/el/