Μεγαλοφυΐα
Το πολυσήμαντο βιβλίο του Κυριάκου Σιμόπουλου, πάντα επίκαιρο, ξύνει
μεγάλες πληγές, ανοιχτές αιώνες τώρα. Τίτλος του: «Διανοούμενοι και
καλλιτέχνες, ευτελείς δούλοι της εξουσίας. Από την αρχαιότητα ως τις
μέρες μας».
«Αχρείοι μονάρχες, στρατοκράτες και δεσποτικά, αντιλαϊκά καθεστώτα
είχαν, αιώνες τώρα, πάντοτε δίπλα τους αυλόδουλους και εξωνημένους
διανοούμενους και καλλιτέχνες που αποσιωπούσαν ή εξευγένιζαν τις
φρικαλέες κακουργίες τους».
Οι ιλαροτραγικές αλληλοαποκαλύψεις, τον τελευταίο καιρό, ευτελίζουν
διάσημα ονόματα, θύματα και θύτες, και δίνουν χρυσοφόρα τροφή σε κάποια
ΜΜΕ. Και δεν είναι φρέσκο αυτό το φρούτο.
Το κακό ξεκινάει από τα βάθη των αιώνων. Η πνευματική ευτέλεια είναι ένα
«φρούτο» που αγοράζεται και πουλιέται από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα
και ισχύει σε όλους τους τομείς της κοινωνίας μας. Σε ένα μικρό ποσοστό
βέβαια και όχι στο σύνολό τους.
Άραγε τα πίστευαν ή ο νόμος της φύσης συνοδεύει, πολλές φορές, πολλά
είδωλα που η μεγαλοφυΐα τους καταλήγει στην παραφροσύνη ή την ευτέλεια;
Ή μήπως ισχύει η κλασική ρήση: «Ο έχων ισχυράν μνήμην, έχει αδύνατον
κρίσιν»;
Αν μάλιστα διαβάσουμε προσεκτικά τη δράση του Μαικήνα, που το όνομά του
στην εποχή μας σημαίνει πλούσιος «χορηγός», θα μας οδηγήσει σε
παραλληλισμούς ιλαροτραγικούς.
Διαβάζουμε ότι ο Βιργίλιος, ο Οράτιος και αρκετοί άλλοι, έγιναν
πάμπλουτοι με το χρυσάφι που τους έδινε ο Μαικήνας, υποτίθεται από την
τσέπη του, ενώ το έπαιρνε από τον αυτοκράτορα για να εξωραΐζουν οι
«διανοούμενοι» τις θηριωδίες του. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο Μαικήνας
βαφτίστηκε μέγας προστάτης και ευεργέτης των τεχνών και η εποχή των
τρισάθλιων αυτοκρατόρων… εποχή πολιτιστικής άνοιξης!
Γιατί να μην τα πιστέψουμε όλα αυτά; Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στη δική
μας εποχή για να διαπιστώσουμε ότι τα ίδια και χειρότερα συμβαίνουν και
στις μέρες μας.
Με τη διαβρωτική «χορηγία» της περίφημης FORD, κρυφά στα μαύρα χρόνια
της δικτατορίας και φανερά μέχρι σήμερα. Και με την οικονομική
«ενίσχυση» πανάκριβων εκδηλώσεων από παντοδύναμους εκπροσώπους
πάμπλουτων πολυεθνικών εταιρειών.
Με αντάλλαγμα το άξιο, ίσως, έργο των επιχορηγούμενων, αλλά οπωσδήποτε
και τους ύμνους τους. Ή, στην καλύτερη περίπτωση, την ουδετερότητά τους
σε κάποιες «κρίσιμες» στιγμές. Με αποτέλεσμα οι χορηγούμενοι να γίνονται
πλούσιοι και οι χορηγοί… αγάλματα.
Ευτυχώς ότι έχουμε και μερικούς θαρραλέους προγόνους που επέζησαν χωρίς
να σκύψουν το κεφάλι τους.
«Ελεύθερος και ολοκληρωμένος διανοητής είναι κείνος που αγνοεί τις
λέξεις συμβιβασμός και δουλοπρέπεια», γράφει ο Λουκιανός. Όπως ο δικός
μας ο Δομήνικος που, το 1600, προτίμησε να αυτοεξοριστεί παρά να
ακούσει τον δάσκαλό του τον Τιντορέτο που τον συμβούλευε να… συχνάζει
πιο πολύ στις αυλές των πριγκίπων.
Όπως τώρα και στα δικά μας χρόνια, στις μεγάλες δικές μας «αυλές» (και
σε όλο τον κόσμο) που συχνάζουν οι «επιχορηγούμενοι». Μυθοποιούν ακόμα
και τα «βίτσια» των χορηγών τους, των ηγετών τους, των «δασκάλων» τους.
Εγκωμιάζουν τους διαδόχους τους. Κολακεύουν τις γυναίκες τους.
Συντροφεύουν τους «χορηγούς» στις νυχτερινές… εξορμήσεις τους.
Και οι Λουκιανοί και οι Διογένηδες, άραγε, πώς επέζησαν; Ισως γιατί
θεωρήθηκαν τότε τρελοί, γραφικοί ή ακίνδυνοι. Όπως συμβαίνει και τώρα.
Εκείνο που ξέρουμε όμως σίγουρα όλοι μας, είναι ότι, αιώνες τώρα,
υπάρχουν αμέτρητοι Λουκιανοί και Διογένηδες που δεν τους έμαθε ούτε θα
τους μάθει ποτέ κανείς. Ίσως γιατί τελικά και την Ιστορία τη γράφουν
πάντα οι… αλληλοδοξολογούμενοι.
Yπάρχουν όμως και μεγάλες μορφές που εξοντώθηκαν στην εποχή τους αλλά
έμειναν ζωντανοί στους αιώνες των αιώνων. Και έγραψαν τη γνήσια Ιστορία.
Αριστείδης, ετών 75, στην εξορία. Αισχύλος, 69, εξορία. Φειδίας, 66, στη
φυλακή. Σοφοκλής, 90, από πείνα. Σωκράτης, 71, ήπιε το κώνειο.
Θουκυδίδης, 64, εξορία. Αριστοφάνης, από πείνα. Και πολλοί άλλοι. Αιτία
ο φθόνος, η αχαριστία και η ευτέλεια κάποιων «αρίστων». Και τότε και
τώρα και πάντα, δυστυχώς..
«Ευτυχώς, θεέ μου, που δεν με έκανες Μεγαλοφυΐα…», θα λένε κάποιοι,
μέσα τους…
