Ήμουν φρέσκος στο εργαστήριο του Στάνφορντ. Δύο μόλις μήνες και κάτι. Μεταπτυχιακός φοιτητής της Πυρηνικής φυσικής. Βρισκόμουν εκεί με τα όνειρα του νέου που κυνηγάει το μεγάλο, το εξεζητημένο, το θαυμαστό. Μέχρις εκεί ο δρόμος δύσκολος αλλά όχι αδιάβατος. Ήμουν γεμάτος δύναμη, όρεξη και προσδοκίες. Εγώ, απ’ τα ασήμαντα Γιάννενα, ούτε να το προφέρουν δεν μπορούσαν καλά-καλά οι Αμερικανοί, βρισκόμουν σ’ ένα απ’ τα μεγαλύτερα εργαστήρια του κόσμου, έπαιρνα μέρος στα πειράματα του, κινούμουν στον ίδιο χώρο με ζωντανούς θρύλους, με τους ήρωες-όλοι μας τους έχουμε ανάγκη- των μαθητικών και φοιτητικών μου χρόνων, με τους μεγάλους των μεγάλων, με,… θυμάμαι πως ανατρίχιαζα μόνο και μόνο στη σκέψη της λέξης, με Νομπελίστες.
Μάθαινα γρήγορα και προσαρμοζόμουν γρήγορα. Όλα γίνονται γρήγορα εξάλλου στην Αμερική. Την πρώτη μέρα, θυμάμαι, είχα παρακολουθήσει μια συνάντηση του γκρουπ στο οποίο σε λίγο θα ανήκα. Η μορφή του πρώτου ομιλητή είχε καρφωθεί βαθιά στην ψυχή μου. Άσπρα μαλλιά και γένια, γυαλιά μικρά, σοφιστικέ, που έπεφταν στα μάτια, κινήσεις άνετες και σίγουρες…αλίμονο, προτάσεις που δεν καταλάβαινα αλλά έκρινα απ τις αντιδράσεις των υπόλοιπων ότι πρέπει να ήταν σπουδαίες. Άξιζε τον κόπο και η ξενιτιά και η προσπάθεια.
Δυο μήνες μετά πατούσα πιο γερά στα πόδια μου, εντυπωσιαζόμουν δυσκολότερα, ήξερα περισσότερα, η ευφορία που προκαλούσε ο χώρος όμως συνέχιζε να μεγαλώνει. Ώσπου μια μέρα πήγα κάπως νωρίτερα για μεσημεριανό στο εστιατόριο του εργαστηρίου. Ήταν γεμάτο. Βρήκα το τελευταίο, θαρρώ, άδειο τραπέζι και κάθισα. Είχα δεν είχα φάει τρεις μπουκιές και τους είδα. Ήταν μαζί. Νομπελίστες. Και οι δυο τους. Και οι δυο είχαν ονομάσει με γράμματα απ’ το ελληνικό αλφάβητο τα σωματίδια που ανακάλυψαν. Ο ένας, ήταν ο διευθυντής ολόκληρου του εργαστηρίου. Τους είδα να ψάχνουν για τραπέζι. Σχεδόν όλοι τους έγνεψαν να καθίσουν μαζί τους, εκείνοι σα να τους αγνόησαν συνέχισαν να ψάχνουν. Ένοιωσα τις φλέβες στο λαιμό μου να πάλλονται. Κοίταζαν προς το μέρος μου. Ένοιωθα πια ότι η καρδιά μου θα φτερούγιζε μακριά. Τους είδα να πλησιάζουν.
«Μπορούμε να καθίσουμε;».
Η φωνή του διευθυντή, βαριά, καθαρή, σίγουρη, στα χείλη ένα χαμόγελο, τα μάτια να πετάνε σπίθες σαν του γερακιού.
«Βεβββ…»
Βεβαίως ήθελα να πω, ήταν τόση η ταραχή που δεν έβγαινε. Κάθισαν. Μου συστήθηκαν. Μου έσφιξαν το χέρι. Λες και χρειάζονταν να μου πούνε τα ονόματα τους, λες και δεν τους ήξερα. Τους είπα το δικό μου. Πόσο ασήμαντο έμοιαζε μπροστά στα δικά τους. Ο διευθυντής με ρώτησε για το γκρουπ μου, για το πείραμα μου, στις απαντήσεις μου κουνούσε το κεφάλι του σαν να με ενθάρρυνε. Θυμάμαι κάτι σαν «εξαιρετικός» για τον καθηγητή μου και κάτι σαν «πολύ σημαντικό» για το πείραμα μου, ήταν πάντως τόση η ταραχή μου που δεν μπόρεσα να τα ταξινομήσω σωστά.
Περίμενα να με αγνοήσουν και να πουν τα δικά τους. Γιατί άλλωστε είχαν διαλέξει το μοναχικό τραπέζι; Την σκυτάλη πήρε ο άλλος. Το Νόμπελ πρόσφατο, η ανακοίνωση απ την Σουηδική Ακαδημία είχε γίνει πριν δυο εβδομάδες.
« Από πού είσαι;»
« Απ την Ελλάδα».
Το πρόσωπο του φωτίστηκε, «βαριά κληρονομιά» μου είπε πριν μου μιλήσει για τις ομορφιές των νησιών. Ο διευθυντής παρενέβη σχετικά με ένα συνέδριο που γίνεται κάθε δεύτερο χρόνο στη Σαντορίνη. Ούτε θυμάμαι πως επέστρεψε η συζήτηση στο πείραμα μου. Με ρώτησε κάτι. Δεν κατάλαβα τι με ρωτούσε. Ίσως έφταιγαν τα αγγλικά μου. Το επανέλαβε. Δεν γνώριζα. Έφταιγε η έλλειψη γνώσεων και όχι τα Αγγλικά. Κάτι ήθελε πάντως να του πω για το πείραμα μου. ΜΟΥ, από πού κι ως που; Εγώ μόλις που είχα έρθει. Ο διευθυντής, πανέξυπνος, δεν επέμενε, είμαι σίγουρος ότι ήξερε από πού θα μάθαινε αυτό που ήθελε. Αυτό ήταν όμως. Από κει και μετά στράφηκε ο ένας στον άλλο και άρχισαν τα δικά τους. Ονειρεύτηκα τη μέρα που θα μάθαινα και θα μπορούσα να του απαντήσω. Ίσως ακόμη και να διαφωνήσω, ακόμη και να τον πείσω. Εγώ, τον μέγα, τον θρύλο, τον Νομπελίστα, τον …διευθυντή.
Έτρωγα και επαναλάμβανα συνεχώς στον εαυτό μου.
«Κάθεσαι με τους…, τρως μαζί με τους…,κουβέντιασες με τους …».
Δεν κατάλαβα πως πέρασε η ώρα. Έτρωγα αργά. Όταν βρίσκεσαι σε υπερένταση το στομάχι σφίγγεται, μου είπε κάποιος μετά. Είδα τον διευθυντή να σηκώνεται.
«Χάρηκα για τη γνωριμία, καλή τύχη», μου είπε.
Ο άλλος, προς μεγάλη μου έκπληξη, παρέμεινε. Μου χαμογέλασε. Ξανά για την Ελλάδα, για την οικογένεια μου. Η κουβέντα απλή, ζεστή, όχι όμως για Φυσική. Αυτό μου άρεσε αλλά και δεν μου άρεσε. Μου άρεσε γιατί μπορούσα να συμμετέχω, να καταλάβω, δεν μου άρεσε γιατί είχα την ανασφάλεια ότι απαξιεί. Με είχε καταλάβει ένα κύμα παραλογισμού και επιθυμούσα ο Νομπελίστας να κατεβάσει το επίπεδο του και να μιλήσει μαζί μου επιστημονικά. ΄Η τουλάχιστον, αν όχι για Φυσική αυτή καθαυτή, για τα συμπαρομαρτούντα της.
«Τι σου αρέσει να κάνεις τον ελεύθερο χρόνο σου», με ρώτησε. Με ξάφνιασε. Τι να εννοούσε; Τι έπρεπε να απαντήσω; Τι θα ήθελε να ακούσει; Σκέφτηκα να πω ότι δεν είχα ελεύθερο χρόνο, να πω ότι δεν ήθελα να έχω ελεύθερο χρόνο, ότι βρισκόμουν εκεί για να γίνω σαν κι αυτόν, μου έφτανε που εγώ το παιδί απ τα Γιάννενα βρισκόμουν στο Στάνφορντ και μιλούσα μαζί του, και….
«Μου αρέσει η λογοτεχνία», μου βγήκε χωρίς να καταλάβω πως, «μου αρέσει να γράφω…κάπου-κάπου δηλαδή…ίσως.». Μια βλακεία. Ποτέ δεν το είχα σκεφτεί σοβαρά. Το ποδόσφαιρο μου άρεσε, μάλιστα, αλλά πως λες σε ολόκληρο Μάρτιν …α! όχι ονόματα, είπα δεν θα πω ονόματα και θα το τηρήσω, σε ολόκληρο… Νομπελίστα, ότι σου αρέσει το ποδόσφαιρο. Η λογοτεχνία λοιπόν, διαχρονική αξία, ήρεμα νερά, αν και ήμουν σίγουρος ότι απείχε πολύ απ αυτό που θα ήθελε να ακούσει.
«Α!», τον άκουσα να λέει. «ένας επίδοξος συγγραφέας».
«Και εγώ γράφω ξέρεις, προσπαθώ …δηλαδή, το σίγουρο είναι ότι διαβάζω πολύ».
Δεν θυμάμαι τι είπα παρακάτω αλλά θυμάμαι πολύ καλά τι είπε εκείνος.
«Την προηγούμενη εβδομάδα ένοιωσα μια απέραντη ευτυχία», μου είπε.
Βέβαια, είπα στον εαυτό μου, πήρες το νόμπελ, αλλά…νόμιζα ότι ήταν πριν από δύο…μάλλον λάθος έκανα,…τέλος πάντων τι σημασία είχε.
«…έγινα παππούς», συνέχισε. «Την άλλη μέρα διάβασα σε ένα βιβλίο κάτι που θεωρώ ότι με εκφράζει απόλυτα, μια στιγμή να το θυμηθώ ακριβώς». Πήρε ανάσα, τελείωσε το νερό του και μου είπε.
«Στην αίθουσα του συνεδρίου του σύμπαντος βρίσκονται ισότιμα μια παιδική ζωγραφιά και η μεγάλη και μοιραία εξίσωση της μάζας με την ενέργεια».
Οι περιστάσεις μάλλον, με οδήγησαν αργότερα να αφήσω την πυρηνική Φυσική.
Σήμερα, αυτό που προσπαθώ να κάνω είναι μερικές παιδικές ζωγραφιές.
ΤΕΛΟΣ
Αφιερώνεται σε όσους βρήκαν το κουράγιο να αλλάξουν.
