Η στιγμή που η φωτιά σταματά να ουρλιάζει κι αφήνει πίσω της έναν κόσμο που δεν αναγνωρίζω.
Ξύπνησα με το φως αλλοιωμένο. Δεν ήταν πρωινό, ήταν κάτι ανάμεσα σε αυγή και απόγνωση. Ο ουρανός είχε το χρώμα της στάχτης, κι ο ήλιος, αν ήταν ακόμη εκεί, κρυβόταν πίσω από πέπλα καπνού. Τα πουλιά -όσα είχαν σωθεί- είχαν σωπάσει, σαν να ‘ξεραν πως ό,τι κι αν κελαηδήσουν, δε θα φτάσει στ’ αυτιά κανενός.
Στην αυλή μου, τα φύλλα της καρυδιάς έσταζαν μαύρο ζουμί. Κι ο αέρας μύριζε κάρβουνο και χαμένο καλοκαίρι. Δε χρειαζόταν να κοιτάξω μακριά για να καταλάβω πως η φωτιά πλησίαζε… τη νιώθεις πριν τη δεις. Είναι η ξαφνική ξηρασία στο στόμα, η αόρατη ζέστη που ανεβαίνει απ’ το χώμα, οι σκιές που τρέχουν πάνω στις πέτρες.
Όλη μέρα ακούγαμε τον βόμβο των ελικοπτέρων. Κάποιοι έλεγαν πως είναι ήχος ελπίδας. Εγώ τον άκουγα σαν χτύπο μιας καρδιάς που αγκομαχά. Κι ανάμεσά τους, σειρήνες, φωνές, και ο αέρας να αλλάζει κατεύθυνση, λες και η ίδια η φύση έπαιζε με το τέλος μας.
Η φωτιά δε μοιάζει με τίποτα. Δεν είναι απλώς φλόγες. Είναι ζωντανό πλάσμα, πεινασμένο, ανυπόμονο, ανυποχώρητο. Σέρνεται μέσα στα πεύκα, ανεβαίνει κορμούς, πηδάει δρόμους. Την είδα να φτάνει στο ξέφωτο κοντά στο σπίτι μου, να τυλίγει σε δευτερόλεπτα ό,τι είχε χρειαστεί δεκαετίες να μεγαλώσει.
Έτρεξα με έναν κουβά, ξέροντας ότι ήταν μάταιο. Η φωτιά δε σβήνει με νερό. Σβήνει μόνο όταν δεν έχει πια τι να φάει. Μα εκείνη τη στιγμή, η ανάγκη να κάνω κάτι -οτιδήποτε- ήταν πιο δυνατή από τη λογική.
Στον δρόμο, συναντούσα ανθρώπους με μάτια κόκκινα, όχι μόνο από τον καπνό. Ένας γέρος κουβαλούσε ένα κλουβί με δύο περιστέρια. Ένα κοριτσάκι κρατούσε αγκαλιά τη γάτα της, και τα δάκρυά της ανακατεύονταν με τον ιδρώτα. Στην άκρη, μια γυναίκα στεκόταν μπροστά στο καμένο της σπίτι χωρίς να κλαίει. Εκεί κατάλαβα… υπάρχει ένα σημείο πέρα από το κλάμα, όπου η ψυχή απλώς αδειάζει.
Η φωτιά δε σταματά να σου υπενθυμίζει ότι δεν έχεις τίποτα δικό σου. Ούτε το σπίτι σου, ούτε τα δέντρα, ούτε τον αέρα. Όλα ανήκουν στη στιγμή, και η στιγμή αλλάζει πρόσωπο χωρίς προειδοποίηση.
Το βράδυ, η φλόγα έγινε θάλασσα. Κυλούσε στα βουνά, έσταζε από τα κλαδιά, απλωνόταν σαν κόκκινο κύμα. Από μακριά, αν δε μύριζες τον καπνό, θα την έλεγες όμορφη. Αλλά αυτή η ομορφιά είναι προδοσία, σε μαγεύει για να σε πλησιάσει.
Κι όταν, έπειτα από μέρες, έσβησε ή μάλλον χόρτασε, έμεινα να κοιτάζω το απέραντο μαύρο. Τα καταπράσινα χωράφια που έβλεπα ως τώρα ήταν πλέον σκιές. Οι πέτρες είχαν το χρώμα του αίματος που σκούραινε. Στη θέση των πεύκων, μόνο οι σκελετοί τους, όρθιοι σαν μάρτυρες.
Κι όμως, μέσα σε αυτή την ερημιά, υπήρχε κάτι που παρέμενε σταθερό. Ένα φύλλο ελιάς, καταπράσινο, σε έναν καμένο κορμό. Η πατημασιά μιας γάτας πάνω στη στάχτη. Η μυρωδιά του χώματος μετά την πρώτη βροχή που ήρθε, σαν να ήθελε να πει «δεν τελειώσαμε ακόμα».
Ό,τι αφήνει πίσω η φωτιά δεν είναι μόνο καταστροφή. Είναι και μνήμη. Είναι τα χέρια που πιάστηκαν μεταξύ τους για να σωθούν, οι φωνές που κάλεσαν ονόματα μέσα στον καπνό, τα βήματα που έτρεξαν μαζί. Είναι η υπόσχεση πως, όσο καίει, δε θα αφήσουμε κανέναν μόνο του.
Μα υπάρχει κι εκείνο που δε γιατρεύεται. Το βλέμμα του τόπου όταν τον προδίδεις με την αμέλειά σου, την απληστία σου, τη σιωπή σου. Η φωτιά δεν έρχεται από μόνη της, την καλεί η αδυναμία μας να την προλάβουμε.
Τώρα, κάθε φορά που μυρίζω καμένο ξύλο, παγώνω. Όχι γιατί φοβάμαι μόνο για μένα, αλλά γιατί ξέρω ότι αυτή η μυρωδιά είναι μια γλώσσα αρχαία, η γλώσσα που μιλά η καταστροφή όταν θέλει να σε προειδοποιήσει.
Κι όσο περνούν τα χρόνια, σκέφτομαι πως η Ελλάδα μου είναι σαν φλόγα. Πανέμορφη, επικίνδυνη, ατίθαση. Κι αν δεν τη φροντίσουμε, θα καεί απ’ το ίδιο της το πάθος.
Γιατί στο τέλος, η φωτιά πάντα ζητάει κάτι. Ζητάει να θυμηθούμε ποιοι είμαστε, προτού μας σβήσει από τον χάρτη.
Δεν είναι απαραίτητο να περάσω μια φωτιά για να την κουβαλήσω μέσα μου, η ανθρωπιά έχει την ικανότητα να δανείζεται παλμούς από ξένες καρδιές και να τους κάνει δικούς της.
Το κείμενο είναι φανταστικό ως προς την προσωπική μου εμπειρία, αλλά αληθινό ως προς το συναίσθημα. Μπορεί να μην έτρεξα με κουβά στο χέρι, αλλά η φωτογραφία είναι δική μου, έχω μυρίσει στο παρελθόν τον καπνό και ξέρω πώς η απώλεια σφίγγει τον λαιμό.
Όταν γράφουμε για έναν πόνο που δεν είναι αποκλειστικά δικός μας, κάνουμε κάτι παραπάνω από το να αφηγούμαστε, κρατάμε ζωντανή τη μνήμη και την αλήθεια αυτών που δεν έχουν φωνή ή κουράγιο να μιλήσουν.
Φωτό-κείμενο: Ειρήνη Φραγκάκη
