Ο πολυβραβευμένος Σέρβος σκηνοθέτης Εμίρ Κουστουρίτσα, γνωστός για τη μοναδική του ικανότητα να μετατρέπει τον βαλκανικό ρεαλισμό σε ποίηση της οθόνης, προκάλεσε αίσθηση με τη συνέντευξή του στα Χανιά, στο πλαίσιο του 13ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Οι δηλώσεις του για τη λεγόμενη woke ατζέντα αποτέλεσαν αφορμή για πλήθος αντιδράσεων, αλλά και έναν σπάνιο δημόσιο στοχασμό πάνω στις αλλαγές που συντελούνται στη Δύση — όχι μόνο πολιτισμικά, αλλά και πολιτικά.
Ο Κουστουρίτσα, που έχει τιμηθεί δύο φορές με τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες, μίλησε χωρίς φραγμούς, χαρακτηρίζοντας το woke ως ένα πολιτικό εργαλείο χειραγώγησης των κοινωνιών:
«Η woke ατζέντα δημιουργήθηκε από την CIA – είναι μέρος ενός παγκόσμιου σχεδίου να ισοπεδώσει τους τοπικούς πολιτισμούς και να επιβάλει μια ομοιογένεια», είπε. «Δεν πρόκειται για μια ατζέντα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά για ένα σύστημα που διαλύει την οικογένεια και δημιουργεί ανθρώπους ευάλωτους, έτοιμους να καθοδηγηθούν από τις πολυεθνικές».
Οι τοποθετήσεις του, αν και προκάλεσαν αμηχανία στο κοινό και στα ΜΜΕ, δεν απέκλιναν από τη διαχρονική στάση του σκηνοθέτη: κριτική απέναντι σε κάθε μορφή επιβολής, είτε πολιτικής είτε ιδεολογικής. Για τον ίδιο, η παγκοσμιοποίηση δεν είναι απλώς οικονομικό φαινόμενο αλλά και πολιτισμικό, που –όπως είπε– «σκοπεύει να μειώσει τον πληθυσμό της γης και να αποδυναμώσει την ανθρώπινη ταυτότητα».
Ο σκηνοθέτης δεν απέφυγε να μιλήσει και για το θέμα της σεξουαλικής ταυτότητας, θέτοντας το ερώτημα: «Πώς μπορείς να βάζεις διλήμματα σε ένα παιδί 10 ετών για το φύλο του; Αυτό δεν είναι ελευθερία· είναι σύγχυση». Επισήμανε, ωστόσο, ότι δεν απορρίπτει την προσωπική επιλογή ή τη διαφορετικότητα, αλλά τον τρόπο με τον οποίο «το σύστημα» εκμεταλλεύεται αυτές τις έννοιες για να δημιουργεί αποδυναμωμένες κοινωνίες.
Στη διάρκεια της ίδιας συνέντευξης, ο Κουστουρίτσα έκανε αναφορές και σε ευρύτερα ζητήματα τεχνολογίας και κοινωνικής εξέλιξης. Για την Τεχνητή Νοημοσύνη, σχολίασε χαρακτηριστικά:
«Μπορεί η ΤΝ να ξεχωρίσει το καλό από το κακό; Να μας διδάξει το σωστό και το λάθος; Δεν μπορούμε να πολεμήσουμε τη μηχανή, αλλά πρέπει να αντισταθούμε στην πιθανότητα να γίνει σοφότερη από εμάς».
Όσο για την πανδημία, ανέφερε πως «ο κορωνοϊός απέδειξε ότι γεννήθηκε στα εργαστήρια – αλλά το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι ο λύκος· είναι ο βοσκός».
Πίσω από τις αιχμηρές φράσεις, η ουσία των λόγων του Κουστουρίτσα είναι καθαρή: η ανησυχία για έναν κόσμο που αλλάζει με ιλιγγιώδη ρυθμό και για κοινωνίες που φαίνεται να χάνουν το μέτρο ανάμεσα στην ελευθερία και τη χειραγώγηση. Ένας κόσμος που, όπως υπονοεί, οδηγείται στη σύγχυση, γιατί έχει πάψει να αναζητά νόημα — αναζητά μόνο εντυπώσεις.
Η στάση του Κουστουρίτσα υπενθυμίζει ότι ο ρόλος του καλλιτέχνη δεν είναι να ακολουθεί τις μόδες, αλλά να τις φωτίζει — ακόμη κι αν αυτό ενοχλεί. «Ξέρω ότι σας δυσαρεστώ με αυτά που λέω», παραδέχτηκε ο ίδιος στο τέλος της συνέντευξης, με εκείνο το χαμόγελο του ανθρώπου που έχει μάθει να λέει την αλήθεια, όποιο κι αν είναι το τίμημα.
Σε μια εποχή όπου η σιωπή θεωρείται ασφαλέστερη από τη γνώμη, ο Κουστουρίτσα αποδεικνύει ότι το σινεμά –και η σκέψη– μπορούν ακόμη να προκαλούν σεισμούς.
Δείτε όλη η συζήτηση του Εμίρ Κουστουρίτσα με τον διευθυντή του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων Ματθαίο Φραντζεσκάκη στη διεύθυνση
Ο Emir Kusturica στο 13ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων
πηγη βιντεο
Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης Chania Film Festival
Photo Από Kremlin.ru, CC BY 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=150802241 – https://el.wikipedia.org/wiki/
