Photo Source: newsbomb.gr
Ένα ακόμη αγκάθι στις ελληνοτουρκικές σχέσεις αποτελεί το ζήτημα του εύρους της αιγιαλίτιδας ζώνης στην Ελλάδα, το οποίο ορίστηκε το 1936 στα 6 ναυτικά μίλια από την ακτή (Ν. 230/1936 και μεταγενέστερο Ν.Δ. 187/1973). Στον εναέριο χώρο διατηρήθηκε το όριο των 10 ναυτικών μιλίων αιγιαλίτιδας ζώνης βάσει της προγενέστερης νομοθεσίας (Διάταγμα της 6ης Σεπτεμβρίου 1931, σε συνδυασμό με τον νόμο 5017/1931).
Το δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει μέχρι τα 12 ν.μ. την αιγιαλίτιδα ζώνη της θεσπίζεται βάσει εθιμικού κανόνα του Δικαίου της Θάλασσας, που ενσωματώνεται και στη Σύμβαση των ΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. Το δικαίωμα αυτό είναι κυριαρχικό και ασκείται μονομερώς κάτι το οποίο σημαίνει πως δεν υπόκειται σε κανένα περιορισμό και δεν επιδέχεται αμφισβητήσεως από τρίτα κράτη (το άρθρο 3 της Σύμβασης, που ενσωματώνει κανόνα εθιμικού δικαίου, ουδένα περιορισμό ή εξαίρεση ως προς το δικαίωμα αυτό θέτει). Πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, τα περισσότερα παράκτια κράτη έχουν ορίσει το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ν.μ. Από το 1964, η Τουρκία έχει επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 ν.μ. στον Εύξεινο Πόντο και τη Μεσόγειο.
Η αιγιαλίτιδα ζώνη, ή διαφορετικά χωρικά ύδατα, εντοπίζεται δίπλα από τις ακτές ενός κράτους. Περιλαμβάνει τον βυθό, το νερό, το υπέδαφος και τον εναέριο χώρο εντός των ορίων της. Εντός των ορίων της αιγιαλίτιδας ζώνης, το κράτος ασκεί πλήρη κυριαρχία με μόνη εξαίρεση το δικαίωμα της αβλαβούς διελεύσεως κάτι το οποίο αφορά πλοία τρίτων κρατών χωρίς την συγκατάθεση του κράτους.
Η Ελλάδα, όταν έγινε η κύρωση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (Ν. 2321/1995) δήλωσε ότι διατηρεί το δικαίωμα να ασκήσει όποτε κρίνει η ίδια το δικαίωμα της να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της μέχρι τα 12 ν.μ. Σε αυτή τη νόμιμη δήλωση και δικαίωμα της Ελλάδας, η τούρκικη Βουλή εξουσιοδότησε με ψήφισμα (8/6/1995) την τουρκική κυβέρνηση να κηρύξει πόλεμο (casus belli) στην Ελλάδα (εξουσιοδότηση για χρήση και στρατιωτικών μέσων κατά της Ελλάδος), στην περίπτωση που η Ελλάδα προχωρήσει στην επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης της πέραν των 6 ν.μ.
Η αντίδραση αυτή παραβιάζει κατάφωρα τις θεμελιώδεις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών περί απαγόρευσης χρήσης ή απειλής χρήσης βίας (άρθρο 2, παρ. 4), περί ειρηνικής επίλυσης (άρθρο 2, παρ. 3) και περί καλής γειτονίας και ειρηνικής συνύπαρξης (Προοίμιο). Για να μην αναφερθούμε ότι αντιτίθεται στις βασικές αρχές πάνω στις οποίες στηρίζεται το ΝΑΤΟ (άρθρα 1 και 2 του Βορειοατλαντικού Συμφώνου).
Η Τουρκία υποστηρίζει πως ενώ τα 12 μίλια είναι το μέγιστο όριο επεκτάσεως των χωρικών υδάτων ενός κράτους, δεν είναι υποχρεωτικό για ένα κράτος να προχωρήσει στην επέκταση αυτή. Υποστηρίζει επίσης πως το Αιγαίο είναι μια περιοχή στην οποία ισχύουν «ειδικές περιστάσεις» οι οποίες δεν επιτρέπουν την επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 μίλια. Σε μια τέτοια περίπτωση, το Αιγαίο θα μετατραπεί σε «ελληνική λίμνη» και αυτό είναι αντίθετο προς «ζωτικά συμφέροντα» της Τουρκίας στην περιοχή.
Ένα από τα βασικά κριτήρια για την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η άρση του casus belli, για να συνάδει με την υποχρέωση της Τουρκίας προς τον πλήρη σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και της καλής γειτονίας, βασικές αρχές πάνω στις οποία έχει δημιουργηθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν είναι δυνατόν ένα υποψήφιο προς ένταξη κράτος να απειλεί με πόλεμο ένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η άρση του casus belli αποτελεί και τη βάση για τη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων με σκοπό την επίλυση των διαφορών που έχουν διαμορφώσει ανά τα χρόνια τις σχέσεις μεταξύ των δυο κρατών.
