Η προοπτική ειρήνης στη Μέση Ανατολή επανέρχεται στο διεθνές προσκήνιο μέσα από μια σύνθετη διαδικασία σχεδίων, πολιτικών συμβιβασμών και στρατηγικών ανακατατάξεων. Το πρόσφατο σχέδιο των 20 σημείων, που παρουσιάστηκε ως εξέλιξη παλαιότερων πρωτοβουλιών, φαίνεται να έχει συγκεντρώσει την υποστήριξη όλων των αραβικών κρατών, της Ευρώπης και της Παλαιστινιακής Αρχής. Μόνη εξαίρεση, η Χαμάς, η οποία βρίσκεται πλέον απομονωμένη πολιτικά και στρατηγικά.
Η απομόνωση της Χαμάς και τα διλήμματά της.
Όπως είπε ο κ. Μπαλτζώης, η Χαμάς καλείται να λάβει μια ιστορική απόφαση: είτε θα παραδώσει τον οπλισμό της για να ενταχθεί στο νέο μεταβατικό πλαίσιο διοίκησης της Γάζας, είτε θα αποχωρήσει από την περιοχή, αναζητώντας καταφύγιο σε κράτη που θα δεχθούν τα στελέχη της. Ο άλλοτε σταθερός της υποστηρικτής, το Κατάρ, έχει ταχθεί υπέρ του σχεδίου, αφήνοντας τη Χαμάς χωρίς την απόλυτη ασπίδα που είχε στο παρελθόν.
Η επιλογή της, λοιπόν, δεν είναι απεριόριστη. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου έχει καταστήσει σαφές πως το Ισραήλ είναι αποφασισμένο να ολοκληρώσει το έργο του, ακόμη και μονομερώς, εάν η Χαμάς αρνηθεί τη συμφωνία.
Τα πρόσωπα–κλειδιά του σχεδίου.
Το νέο σχέδιο δεν φέρει μόνο την υπογραφή των ηγετών, αλλά και τη συμβολή σημαντικών παραγόντων στο παρασκήνιο:
- Στιβ Γουίτκοφ, το «πολυεργαλείο» του Ντόναλντ Τραμπ, με επιρροή τόσο στη Μέση Ανατολή όσο και στη Ρωσία.
- Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρός του Τραμπ, που παρέμεινε αφανής αλλά στρατηγικός διαμορφωτής.
- Τόνι Μπλερ, ο οποίος εισήγαγε το πλαίσιο διοίκησης από Παλαιστίνιους τεχνοκράτες, ώστε να δημιουργηθεί ένα λειτουργικό διοικητικό υπόβαθρο.
Η σύνθεση των ιδεών τους οδήγησε στη διαμόρφωση του τελικού σχεδίου των 20 σημείων, το οποίο φαίνεται να δημιουργεί ένα κοινά αποδεκτό όραμα, πρόσθεσε ο κ. Μπαλτζώης.
Από τα ερείπια στην «ευνομούμενη περιοχή».
Η Γάζα περιγράφεται σήμερα ως ένας «χώρος από μπάζα», όπου η ανθρώπινη ζωή είναι σχεδόν αδύνατη. Το σχέδιο υπόσχεται ριζική ανασυγκρότηση και δημιουργία μιας «ευνομούμενης περιοχής», με προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής σταθερότητας. Η ευημερία θεωρείται το κλειδί που μπορεί να αμβλύνει το μίσος και να αποτρέψει την αναπαραγωγή βίας, που στο παρελθόν έμοιαζε με «Λερναία Ύδρα», εξήγησε ο κ. Μπαλτζώης.
Το βάρος της Ιστορίας και του πόνου.
Ωστόσο, η συζήτηση δεν παραβλέπει το τραύμα. Η σφαγή και οι καταστροφές των τελευταίων δεκαετιών έχουν αφήσει πίσω τους μια κληρονομιά πόνου. Μετά την 7η Οκτωβρίου, πολλοί Ισραηλινοί βίωσαν τα γεγονότα ως «δεύτερο Ολοκαύτωμα», ενώ οι Παλαιστίνιοι υποφέρουν από χρόνια απώλειας, αποκλεισμού και βίας, τόνισε ο κ. Μπαλτζώης.
Ένας Ισραηλινός φιλόσοφος είχε διατυπώσει το παράδοξο: «Ειρήνη θα έρθει μόνο όταν πονέσουν πολύ και οι δύο λαοί». Σήμερα, φαίνεται πως οι συνθήκες ωρίμασαν για να επιβεβαιώσουν αυτή τη σκληρή ρήση.
Ρεαλισμός ή αυταπάτη;
Το σχέδιο των 20 σημείων είναι φιλόδοξο. Όμως, η Ιστορία της περιοχής είναι γεμάτη από αποτυχημένες ειρηνευτικές προσπάθειες. Ο κίνδυνος να αναδυθούν νέες ένοπλες οργανώσεις, που θα αντικαταστήσουν τη Χαμάς, δεν είναι αμελητέος. Το μίσος, όπως επισημαίνεται, δεν εξαφανίζεται εύκολα.
Η ειρήνη, εάν έρθει, θα χρειαστεί όχι μόνο συμφωνίες και ξένους μεσολαβητές, αλλά και βαθιά κοινωνική και οικονομική αλλαγή. Το ζητούμενο είναι αν η Γάζα μπορεί όντως να μεταμορφωθεί από ένα «πεδίο ερειπίων» σε πρότυπο ανάπτυξης, προσφέροντας στους λαούς της περιοχής το κίνητρο να αφήσουν πίσω τους τον πόλεμο.
Μπαλτζώης Ιωάννης: Η νέα «ειρηνευτική εξίσωση» στη Μέση Ανατολή – Ρεαλισμός ή ευσεβής πόθος;
πηγη βιντεο
Ενημέρωση και Σκέψη
photo by ErikaWittlieb, https://pixabay.com
