Πρόλογος
Σε μια διάλεξη της στο Ίδρυμα των Ηνωμένων Εθνών UNESCO, η Υπουργός Πολιτισμού της Ελλάδος Λίνα Μενδώνη, είπε τα εξής:
“Σήμερα [12-07-2025] είναι μια μέρα ορόσημο για την πατρίδα μας, για τον ελληνικό λαό, για την Κρήτη, για τον Πολιτισμό στη μακρά ιστορική του διάρκεια. Με την εγγραφή των Μινωικών Ανακτορικών Κέντρων στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς, ο μινωικός πολιτισμός, ένας από λαμπρότερους πολιτισμούς του προϊστορικού Αιγαίου αναγνωρίζεται και καθιερώνεται παγκοσμίως. Τα εντυπωσιακά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα των μινωικών ανακτορικών συγκροτημάτων, που σώζονται σε όλη την Κρήτη, αποτελούν τους αυθεντικούς εκφραστές αυτού του πολιτισμού.”
Φαιστός, σπουδαία Μινωική πόλις Κρήτης, 2η χιλιετία ΠΑΕ. Φωτογραφία: Jebulon. Δημόσιος Τομέας
“Τα ανάκτορα,” συνέχισε η Μενδώνη, “δεν ήταν μόνο διοικητικά και οικονομικά κέντρα. Ήταν κέντρα πολιτισμού, τέχνης και τεχνολογικής καινοτομίας. Δημιουργήματα υψηλής τέχνης και αισθητικής, μνημειακής αρχιτεκτονικής, με ανεπτυγμένο σύστημα γραφής και διοίκησης, και με ισχυρές εμπορικές και πολιτισμικές επαφές με τους λαούς της Ανατολικής Μεσογείου. Η ανάδειξη του Μινωικού πολιτισμού μάς επιτρέπει να κατανοούμε καλλίτερα τις απαρχές του ευρωπαϊκού πολιτισμικού γίγνεσθαι, καθιερώνοντας την Κρήτη ως κοιτίδα πολιτισμού παγκόσμιας σημασίας.”
Η Λίνα Μενδώνη τα είπε σωστά και με λίγες υπερβολές. Γιατί θεωρεί την Μινωική Εποχή προϊστορική; Τα ανάκτορα, η Γραφή Β, και οι θησαυροί στα μουσεία από την Μινωική Εποχή είναι ιστορικά, δηλαδή χρονολογούνται. Ήταν προϊόντα πολιτισμού. Ο Τρωικός Πόλεμος δεν ήταν παραμύθι. Έγινε κατά την διάρκεια της Μινωικής Εποχής. Ο μέγας εθνικός ποιητής και δάσκαλος των Ελλήνων, Όμηρος, έγραψε τα Έπη Ιλιάς και Οδύσσεια ως ύμνο και ιστορία του πολύ σπουδαίου εμφυλίου πολέμου μεταξύ των Ελλήνων. Σύμφωνα με το Μαντείο των Δελφών, ο Όμηρος ήταν γιός του Τηλέμαχου, που ήταν γιός του Βασιλέα της Ιθάκης Οδυσσέα και Πολυκάστης, που ήταν κόρη του Βασιλέα Νέστωρα της Μυκηναϊκής Πύλου Πελοποννήσου (Anthologia Palatina 14.102). Αρχαίες Ελληνικές μαρτυρίες και αστρονομικές έρευνες του 21ου αιώνα μας λένε ότι ο Τρωικός Πόλεμος ήταν ιστορικό γεγονός στα τέλη του 13ου η αρχές του 12ου αιώνα ΠΑΕ. Παραδείγματος χάριν, στην Οδύσσεια (20.356-357), ο Όμηρος μιλάει για την έκλειψη του Ήλιου στο Ιόνιο Πέλαγος. Αστρονόμοι εμελέτησαν αυτήν την έκλειψη και είπαν ότι η έκλειψη έγινε της 30 Οκτωβρίου 1207 η της 16 Απριλίου 1178 ΠΑΕ. Περιγράφω λεπτομερώς αυτά τα γεγονότα στο βιβλίο μου περί Ελευθερίας (2025).
Εκτός των Ελλήνων, δεν γνωρίζουμε αν άλλοι λαοί κατοικούσαν το προϊστορικό / ιστορικό Αιγαίο. Και στο Αιγαίο, ποιοι πολιτισμοί υπήρχαν στην Εποχή του Χαλκού εκτός του Ελληνικού Μινωικού και Μυκηναϊκού; Η Κρήτη, τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου, η Ιωνία (Μικρά Ασία) και η κυρίως Ελλάδα ήταν Ελληνικά και κοιτίδες Ελληνικού πολιτισμού. Όπως και οι Κυκλάδες με τον αξιοθαύμαστο και ανώτερο πολιτισμό τους στην Εποχή του Χαλκού, έτσι και η Μινωική Κρήτη είχε περισσότερα από ανάκτορα. Η Κρήτη είχε σπίτια με τρεχούμενο πόσιμο νερό και λιθόστρωτους δρόμους και καθαριότητα, άριστα αγαθά πολιτισμού που έφθασαν στην Δυτική Ευρώπη τα τέλη του 19ου αιώνα.
Ανάκτορον Κνωσού, 1,600 χρόνια ΠΑΕ. Φωτογραφία: Bernard Gagnon. Wikipedia Commons
Άλωση Μινωικού πολιτισμού;
Σύμφωνα με το Υπουργείο Πολιτισμού, η Κρήτη είχε εξαιρετικά σημαντικές Μινωικές πόλεις – της Κνωσού και Φαιστού, των Μαλίων, της Ζάκρου, της Ζωμίνθου και της Κυδωνιάς.
Φωτογραφία Κρήτης από Αμερικανό αστροναύτη, 22 Ιουλίου 2011. NASA
Επιπροσθέτως, το Υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε και πλούτησε τα λόγια της Λίνας Μενδώνης για τα Μινωικά Ανάκτορα της Κρήτης με αυτήν την αφήγηση:
“Τα Μινωικά Ανακτορικά Κέντρα συνιστούν την πιο αυθεντική και αντιπροσωπευτική έκφραση της ακμάζουσας μινωικής κοινωνίας προσφέροντας τεκμήρια πρώιμης αστικής ανάπτυξης και αποκαλύπτοντας σύνθετες κοινωνικοπολιτικές δομές, λειτουργικά οργανωμένες γύρω από ένα ιεραρχημένο διοικητικό σύστημα. Ήταν διοικητικά, οικονομικά και θρησκευτικά κέντρα… [τα οποία] σχεδιάστηκαν για να [εξυπηρετούν] τις ποικίλες ανάγκες και λειτουργίες μίας ιεραρχημένης κοινωνίας. Τα μνημεία αυτά συνιστούν διαχρονικά σημείο αναφοράς στην ιστορία της ανθρωπότητας καθώς παρέχουν υλικές μαρτυρίες για την ανάπτυξη πρώιμων οικονομικών συστημάτων, όπως η γεωργία, η κτηνοτροφία και το θαλάσσιο εμπόριο.”
Ναι, αλλά η αρχαία Ελλάδα δεν είχε ιερά βιβλία, θρησκευτικά δόγματα η ιερατείο. Επομένως, η Μινωική, Μυκηναϊκή και κλασική Ελλάδα δεν ήταν ποτέ ιεραρχημένη κοινωνία. Επίσης, γεωργία και κτηνοτροφία δεν ήταν πρωτίστως “οικονομικά” συστήματα, λέξεις αόριστες της εποχής μας. Η γεωργία και κτηνοτροφία ήταν κυριολεκτικά πολιτισμός γιατί ήταν σύνθεσης αγροτικής εργασίας, αυτάρκεια παραγωγής τροφής, ευσέβεια για τους θεούς και σχολείο ελευθερίας και δημοκρατίας. Βέβαια, τοπική δημοκρατία ήταν δίπλα στην βασιλεία. To βλέπουμε αυτό στην αρχή του δεύτερου βιβλίου της Οδύσσειας του Ομήρου (2.1-84) όταν ο νεαρός Τηλέμαχος εκάλεσε τους γέροντες αρχηγούς πολίτες της Βουλής της Ιθάκης να τον βοηθήσουν να ελευθερώσει τον οίκο του από την τυραννία των μνηστήρων της μητέρας του που είχαν το πατρικό του ανάκτορο υπό κατοχή. Αυτές οι λεπτομέρειές ζωντανής δημοκρατίας στην Ιθάκη στις αρχές του 12ου αιώνα ΠΑΕ διέφυγαν της ρητορικής του Υπουργείου Πολιτισμού επειδή το ΥΠ βλέπει την ιστορία συχνά με τους θολούς φακούς του εθνομηδενισμού και άλλοτε για την ικανοποίησή γραφειοκρατικών “οικονομικών” αναγκών, όπως τώρα με την οικοδομή νέου αεροδρομίου στο Ηράκλειο για περισσότερα εκατομμύρια ξένων επισκεπτών στην Κρήτη. Το αεροδρόμιο Ηρακλείου ήδη καταπατεί το ιερό Μινωικό μνημείο Παπούρα.
23 έφηβοι και κόρες φέρουν δώρα στους θεούς. Ανάκτορον Κνωσού. Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου Κρήτης. Φωτογραφία: ArchaitOptix. Wikipedia Commons
Παραδείγματος χάριν, η επίσημη σύνοψη του Υπουργείου Πολιτισμού, και δικαιολογημένος ύμνος του πράγματι αξεπέραστου Μινωικού πολιτισμού της Κρήτης, έγινε την 12 Ιουλίου 2025, την ίδια μέρα που Έλληνες αρχαιολόγοι, καθοδηγημένοι από το Υπουργείο Πολιτισμού, αποφάσισαν να θάψουν έναν Μινωικό θησαυρό που ο καθηγητής αστρονομίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ξενοφών Μούσας, περιέγραψε ως Πύλη του Ουρανού. Ο Μούσας γίνεται ποιητής στην διάνοια και σύνοψη της Πύλης του Ουρανού, την οποία έγραψε στα Ελληνικά και αγγλικά. Η περιγραφή του Μούσα μου θυμίζει τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων η Μετεωροσκοπείο που Έλληνες επιστήμονες δημιούργησαν τον 2ον αιώνα ΠΑΕ στην Ρόδο. Οπωσδήποτε η πανάρχαιά Πύλη του Ουρανού της Μινωικής Κρήτης ήταν παράδειγμα για την εξέλιξη της επιστήμης και τεχνολογίας στη αρχαία Ελλάδα. Ο Μούσας μας δίνει τα βασικά στοιχεία για την Πύλη του Ουρανού. Μου έστειλε μια εργασία που κάνει για τον Λόφο Παπούρα όπου ευρίσκεται η Πύλη του Ουρανού. Τις πληροφορίες που δίνω για αυτό το μέγα επίτευγμα της Μινωικής τέχνης και πολιτισμού πηγάζουν από την εργασία του Μούσα.
Μας λέει λοιπόν ο Μούσας ότι ο Λόφος Παπούρα είναι πλησίον της Κνωσού. Ο Λόφος είναι “μία ταπεινή κορυφή που κρύβει στον πυρήνα της ένα από τα αρχαιότερα μινωικά κυκλικά οικοδομήματα. Το μνημείο—βαθμωτό, κυκλικό και καλοπροσανατολισμένο—αποκαλύπτει ότι η μινωική Κρήτη δεν έχτιζε απλώς ναούς, αλλά δημιουργούσε λίθινους μηχανισμούς χρόνου: παρατηρητήρια, ημεροδείκτες και κοσμοϊερά. Η Παπούρα δεν είναι απλώς ένα κτίσμα· είναι Πύλη του Ουρανού. Συνδυάζει:
- Αρχιτεκτονική: γεωμετρικά ευθυγραμμισμένη με ουράνια φαινόμενα που ρυθμίζουν την κοινωνική ζωή και σηματοδοτούν τις αγροτικές εργασίες και τις εορτές και φυσικά την πρωτοχρονιά.
- Αστρονομία: λειτουργεί ως αστρονομικό κέντρο και επίδειξη γνώσεων, ενώ ο Μίνωας λαμβάνει την εντολή από τον Δία για την επόμενη οκταετηρίδα.
- Μυσταγωγία: ενώνει ουρανό, γη και κοινότητα σε ένα ενιαίο τελετουργικό σώμα.”
“Κυκλικός πύργος και λίθινος μηχανισμός χρόνου της Παπούρας, μνημείο βαθμωτό, κυκλικό και καλοπροσανατολισμένο, ημεροδείκτης και κοσμοιερό.” Στο Καστέλλιο, Διεθνές Αεροδρόμιο Ηρακλείου Κρήτης. Φωτογραφία Υπουργείο Πολιτισμού.
Ο Μούσας συνεχίζει:
“Ο κυκλικός πύργος της Παπούρας δεν είναι απλώς μνημείο: είναι πολιτισμικό παρατηρητήριο, αστρονομική Πύλη, λατρευτικό εργαστήρι της Μνήμης και του Ουρανού. Η προστασία και ανάδειξή του θα…:
- ενισχύσει την αντίληψη της Κρήτης ως λίκνου της αστρονομικής σκέψης·
- αναδείξει τη συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού στον παγκόσμιο χρόνο·
- δημιουργήσει μονοπάτια βιώσιμης ανάπτυξης για τις τοπικές κοινωνίες.
Η Παπούρα δεν πρέπει να θαφτεί κάτω από ένα ραντάρ· πρέπει να λάμψει ως φάρος μνήμης, επιστήμης και πνεύματος.”
Μινωική μυσταγωγική τελετουργία από μικρές τοιχογραφίες και ζωγραφιές πιθανόν από το ανάκτορον της Κνωσού, 1,600 χρόνια ΠΑΕ. Οι Άγγλοι έκαναν αναπαράσταση των Μινωικών τοιχογραφιών που εκθέτονται στο Βρετανικό Μουσείο. Φωτογραφία: ArchaitOprix, Wikipedia Commons
Συμφωνώ με τον Μούσα. Η νεότερη Ελλάδα και πρωτίστως οι επιστήμονες και λόγιοι της πρέπει το συντομότερο να αγαπήσουν και να προστατεύσουν την αρχαία κληρονομιά τους, διαφορετικά οι ξένοι θα συνεχίσουν να κλέβουν και να ληστεύουν τους Ελληνικούς θησαυρούς και μνημεία. Και εκτός τούτου, μη ενδιαφέρον στον Ελληνικό πολιτισμό γίνεται εθνομηδενισμός, ο οποίος γίνεται προδοσία και οδηγεί στην υποδούλωση και εξαφανισμό.
Ο Μούσας γνωρίζει τι λέει και το λέει με πατριωτική ευθύνη και την αρετή της επιστήμης. Είναι αστρονόμος που εβοήθησε πολύ την διεθνή μελέτη του Μηχανισμού των Αντικυθήρων. Η εργασία του με έμπνευσε και έγραψα το βιβλίο μου για αυτό το τεράστιο και μέγα κατόρθωμα της Ελληνικής αστρονομικής επιστήμης και τεχνολογίας, ο αστρονομικός Μηχανισμός των Αντικυθήρων / Μετεωροσκοπείο: The Antikythera Mechanism: The Story Behind the Genius of the Greek Computer and its Demise (Universal Publishers, 2021).
Οι σημερινοί επιστήμονες στην Ελλάδα συχνά αντιμετωπίζουν μια κρατική μηχανή που είναι εθνομηδενική. Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Αιγαίου, Ιωάννης Λυριντζής, παραδείγματος χάριν, μας ανέφερε πληροφορίες[1] από τον συνάδελφό του, Μάριο Διονέλλη, περί του Μινωικού θησαυρού του Λόφου Παπούρα: “Τα ξημερώματα [της 10 Ιουλίου 2025],” σύμφωνα με τον Διονέλλη, “῾αλώθηκε᾽ ο πολιτισμός της Κρήτης. Όχι από μετανάστες κατατρεγμένους. Από καθηγητάδες αρχαιολόγους σπουδαγμένους. Από το ίδιο το Υπουργείο Πολιτισμού και το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Μόλις με μία αρνητική ψήφο, οι επιστήμονες (περισσότεροι εξ αυτών αρχαιολόγοι) ψήφισαν υπέρ της καταστροφής ενός από τα σημαντικότερα μινωικά ευρήματα της Κρήτης, του κτίσματος που βρίσκεται στον λόφο Παπούρα, για χάρη του αεροδρομίου στο Καστέλλι. Ψήφισαν να τοποθετηθούν δύο γιγάντια ραντάρ δεξιά και αριστερά του μνημείου σε 20 μέτρα απόσταση, με βαριές εκσκαφές σε όλο τον λόφο που ακόμα δεν έχει τελειώσει η αρχαιολογική έρευνα.”
Την άλλη ημέρα, 11 Ιουλίου 2025, ο Λυριντζής πρόσθεσε ότι:
“Κάθε άλλο “επιτακτικό” έργο (στρατιωτικής η πολιτικής σημασίας) πραγματοποιείται σε απόσταση και με σεβασμό στην πολιτιστική κληρονομιά. Όλα μπορούν να γίνουν με μη-επιφανειακή μελέτη. Πολλά μπορούν να γίνουν αρκεί να υπάρχει θέληση, επιστημοσύνη, σύνεση και υπομονή.”
Την 11 Ιουλίου 2025, o Σταύρος Παπαμαρινόπουλος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών, έγραψε ένα γράμμα με τις ανησυχίες του για τον πολύτιμο Μινωικό θησαυρό του Λόφου Παπούρα. Είπε, μεταξύ άλλων:
“Χωρίς συνεπή και εις βάθος αρχαιομετρική έρευνα δεν νοείται να γίνει οτιδήποτε που θα οδηγήσει στον αφανισμό του μοναδικού μνημείου. Ο Καθηγητής της Αστρονομίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Ξενοφών Μούσας μπορεί να σας ανακοινώσει ο ίδιος το μέγιστο και την πολυπλοκότητα του θέματος του ευρήματος εκεί… Είναι έξω από τις γνώσεις… εκείνων που συναινούν στην καταστροφή του μοναδικού αστρογεωδαιτικού προϊστορικού μνημείου στην Ανατολική Μεσόγειο. Άλλωστε αντίθετα προς την καταστροφή είναι και 144 προσωπικότητες που συνυπέγραψαν την εναντίωση τους στην επικείμενη καταστροφή. Μαζί τους είναι και τρεις επιστημονικές εταιρείες όπως ο Σύλλογος των Αρχαιολόγων, η Ελληνική Αρχαιομετρική Εταιρεία και η ΕΜΑΕΜ (ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΈΤΗΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ).
ΑΡΑ η εναντίωση… είναι [από] εκατοντάδες επιστήμονες ΔΙΑΦΟΡΩΝ ειδικοτήτων.”
Επίλογος
Οι προειδοποιήσεις του Μούσα, Διονέλλη, Λυριντζή και Παπαμαρινόπουλου για την “άλωση” της Μινωικής Κρήτης από διεφθαρμένους γραφειοκράτες αρχαιολόγους και Υπουργείο “Πολιτισμού” της Ελλάδος εκφράζουν την διαφθορά στην χώρα, τώρα το 2025. Η διαφθορά αντανακλά ξένη επίδραση και σχεδόν κατοχή, κυρίως από Νατοϊκούς, Ευρωπαϊκή Ένωση, δανειστές και Τουρκία. Ο εθνομηδενισμός είναι εχθρός του Ελληνισμού. Εξηγεί αυτήν την περίεργη κατάσταση που Έλληνες μισούν τον εαυτό τους και τον Ελληνικό πολιτισμό που έδωσε φώτα στην ανθρωπότητα και ιδιαιτέρως στην Ευρώπη. Αγκαλιάζει την ξένη ιδεολογία, προπάντων από την Αμερική, για την Ελλάδα και την κάνει πολιτική της Ελληνικής κυβέρνησης. Ο εθνομηδενισμός συνδέει το φόβο και συχνά το μίσος των εχθρών της Ελλάδος (Γερμανίας και Τουρκίας) με το Εφιαλτικό κίνητρο της αρχούσης τάξης στην Ελλάδα.
Η Πύλη του Ουρανού στον Μινωικό Λόφο Παπούρα στην Κρήτη είναι όχι μόνο ένας λίθινος μηχανισμός χρόνου αλλά ένα από πολλά δείγματα αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού που εφώτιζαν για αιώνες τους Έλληνες. Θα είναι ιεροσυλία και μέγιστο εθνικό και διεθνές έγκλημα να καταστραφεί για οτιδήποτε λόγους.
Ο Εὐάγγελος Βαλλιανᾶτος, Ph.D., εσπούδασε ζωολογία, αρχαία και μεσαιωνική Ελληνική ιστορία στο Πανεπιστήμιο Illinois, την ιστορία της νεότερης Ελλάδος στο Πανεπιστήμιο Wisconsin, όπου και εκέρδισε το διδακτορικό του στην ιστορία. Έκανε μεταδιδακτορικές μελέτες στην ιστορία της επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Harvard. Εργάστηκε στο Καπιτώλιο και κρατική υπηρεσία προστασίας περιβάλλοντος (US Environmental Protection Agency), ήταν καθηγητής σε διάφορα πανεπιστήμια, συγγραφέας εκατοντάδων άρθρων και 9 βιβλίων, συμπεριλαμβανομένου και του βιβλίου περί Ελευθερίας: Freedom: Clear Thinking and Inspiration from 5,000 Years of Greek History (Universal Publishers, 2025).
[1] Οι πληροφορίες που αναφέρω από διάφορους καθηγητές εδημοσιεύτηκαν από τον Διεθνή Ελληνικό Σύλλογο (International Hellenic Association, IXA).
