Ο Λουκάς Χριστόπουλος προσκλήθηκε στο Πανεπιστήμιο Woosuk στην Κορέα, όπου πραγματοποίησε ομιλία για τον Ελληνισμό στην Κίνα, στο πλαίσιο της Κορεατικής Εταιρείας Μελετών Dunhuang και του Δρόμου του Μεταξιού. Το κύριο θέμα της ομιλίας του ήταν η ιστορία του βασιλιά Xiutu.
Ο Λουκάς Χριστόπουλος διερεύνησε την ενδιαφέρουσα πιθανότητα οι Ελληνο-Βακτριανοί ηγεμόνες, και ιδιαίτερα μια μορφή που ταυτίζεται με τον βασιλιά Xiutu (Σωτήρ), να μετέφεραν την ελληνορωμαϊκή θρησκευτική εικονογραφία – και συγκεκριμένα τη μορφή του Δία – στην κινεζική περιοχή του Gansu κατά τον 2ο αιώνα π.Χ. Η μελέτη του συνδέει αρχαιολογικά ευρήματα, αρχαία κινεζικά χρονικά και ελληνο-βακτριανές παραδόσεις για να υποστηρίξει ότι ένα χρυσό άγαλμα του Δία βρισκόταν κάποτε στο Gansu και ότι αυτή η θεότητα επηρέασε την ανάπτυξη του κινέζικου θεού του Ουρανού (Tian) και ακόμη και την εικόνα του Βούδα.
Ο Χριστόπουλος ξεκινά την ανάλυσή του εξετάζοντας ιστορικά κείμενα, ιδιαίτερα το Βιβλίο των Χαν, το οποίο περιγράφει πώς ο Αυτοκράτορας Ου της δυναστείας των Χαν (Han Wudi) κατέσχεσε ένα “χρυσό άνθρωπο” που χρησιμοποιούνταν για θυσίες στον Ουρανό, από έναν τοπικό βασιλιά κατά τις στρατιωτικές του εκστρατείες στο Gansu. Αυτό το άγαλμα τιμήθηκε αργότερα στο Παλάτι Ganquan. Ο Χριστόπουλος ταυτίζει τον τοπικό βασιλιά με τον Xiutu, του οποίου το όνομα ερμηνεύει ως κινεζική μεταγραφή του ελληνικού τίτλου «Σωτήρ» – χαρακτηριστικός τίτλος των Ελληνιστικών βασιλέων.
Ο “χρυσός άνθρωπος” εικάζεται ότι ήταν άγαλμα του Δία, πιθανόν εισαγόμενο ή εμπνευσμένο από εκείνα της Ελληνο-Βακτρίας. Ο Χριστόπουλος το συνδέει με διονυσιακές τελετουργίες και την ελληνο-ινδική συγκρητιστική λατρεία, ειδικά στις περιοχές της Βακτρίας, όπου οι ελληνικές και τοπικές παραδόσεις συγχωνεύτηκαν. Το άγαλμα μπορεί να είχε τεντωμένα χέρια (σε στάση παρόμοια με αναπαραστάσεις του Δία ή του Βούδα) και ενδέχεται να χρησιμοποιούνταν σε τελετές θυσιών.
Για να υποστηρίξει αυτή την άποψη, ο συγγραφέας εξετάζει ομοιότητες ανάμεσα σε αυτό το άγαλμα και άλλες ελληνοβουδιστικές εικόνες που έχουν βρεθεί στην Κεντρική Ασία. Δίνει έμφαση στον ρόλο των Ελληνο-Βακτριανών ελίτ και των εκστρατειών τους προς ανατολάς, υποστηρίζοντας ότι ο Xiutu/Σωτήρ μπορεί να ήταν μια τέτοια προσωπικότητα που διέδωσε τον Ελληνιστικό πολιτισμό στην Κίνα. Σημειώνει ακόμη ότι η χρήση χρυσών αγαλμάτων θεοτήτων ήταν συνηθισμένη στην ελληνική θρησκεία και πως οι κινεζικές πηγές που αναφέρουν τη χρήση του αγάλματος για θυσίες στον Ουρανό ταιριάζουν με τη λατρεία του Δία ως θεού του ουρανού και ύψιστης θεότητας.
Ο Χριστόπουλος επισημαίνει επίσης τις ομοιότητες του “χρυσού Δία” με τη μεταγενέστερη βουδιστική εικονογραφία στην Κίνα. Υποστηρίζει ότι αυτή η πρώιμη εικόνα μπορεί να επηρέασε την οπτική αναπαράσταση του Βούδα στην περιοχή, αναδεικνύοντας κοινά χαρακτηριστικά, όπως η όρθια στάση, τα ηλιακά σύμβολα ή η θέση σε θρόνο ή λωτό. Ο συγκερασμός των ελληνικών και τοπικών θρησκευτικών παραδόσεων ίσως συνέβαλε στην εξέλιξη της εικονογραφίας των ιερών μορφών στη θρησκευτική τέχνη της Κίνας.
Συμπερασματικά, αυτή η μελέτη προτείνει την ύπαρξη μιας σημαντικής – αλλά συχνά παραγνωρισμένης – ελληνιστικής παρουσίας στα πρώιμα κινεζικά αυτοκρατορικά εδάφη. Μέσα από συνδυασμό φιλολογικών, γλωσσολογικών και εικονογραφικών στοιχείων, ο Χριστόπουλος υποστηρίζει ότι οι ελληνο-βακτριανές επιρροές έφτασαν βαθύτερα στην Κίνα απ’ ό,τι πιστευόταν μέχρι σήμερα, αφήνοντας αποτυπώματα τόσο στον υλικό πολιτισμό όσο και στη θρησκευτική σκέψη. Το χρυσό άγαλμα του Δία/Σωτήρος ίσως αποτελεί ένα κρίσιμο σημείο επαφής μεταξύ των ελληνικών και κινεζικών πολιτισμών κατά τη δυναστεία των Χαν.
photos by author
