Γράφει ο Άγγελος Ζαχαρόπουλος, Επίτιμος Διευθυντής Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Έζησα να τ’ακούσω κι’αυτό στα ενενήντα οχτώ μου. Και από ποιόν; Από Καθηγητή γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, τον κ. Ξυδόπουλο, στα πλαίσια συν΄συνέντευξή του στην Καθημερινή της Κυριακής 7.9.2025. Θα τρίζουν τα κόκκαλα πολλών πνευματικών ταγών, οι οποίοι, δυστυχώς, έφυγαν από τη ζωή και δεν μπορούν να απαντήσουν δια ζώσης στον απίστευτο αυτό ισχυρισμό.
Ι.Θεοδωρακόπουλος, φιλόσοφος – Ακαδημαϊκός :
«Η γλώσσα των Ελλήνων από την εποχή του Ομήρου είναι μία και αδιαίρετη.»
Γ. Σεφέρης, ποιητής, νομπελίστας :
«Από την εποχή που μίλησε ο Όμηρος ως τα σήμερα, μιλούμε, ανασαίνουμε και τραγουδούμε την ίδια γλώσσα.»
Είπε επίσης ο Σεφέρης :
«Ο θεός μας χάρισε μία γλώσσα ζωντανή, εύρωστη, πεισματάρα, χαριτωμένη που αντέχει, μολονότι έχουν εξαπολυθεί όλα τα θεριά να την φάνε.»
Οδ. Ελύτης, ποιητής , νομπελίστας : (όταν τα Αρχαία καταργήθηκαν στα Γυμνάσια) :
«Εγώ δεν ξέρω να υπάρχει παρά μία γλώσσα, η ενιαία ελληνική, όπως εξελίχτηκε από την Αρχαία και που έπρεπε να είναι το μεγάλο καμάρι μας και το στήριγμα. Οι ρίζες της είναι εκεί στα Αρχαία και λυπάμαι που καταργήθηκαν στα γυμνάσια.»
Francisco Adrados, Ισπανός εξέχων ελληνιστής:
« Η ελληνική μαζί με την κινεζική είναι γλώσσες με συνεχή ζώσα παρουσία και πορεία στον ίδιο χώρο από τους ίδιους λαούς 4000 χρόνια, με γραπτή παράδοση 3500 χρόνων.»
Μιλώντας ή γράφοντας τη νεοελληνική γλώσσα, βρίσκουμε συνεχώς μπροστά μας την αρχαία.
Στην Ιλιάδα αναφέρεται ότι ο Αχιλλέας απευθυνόμενος στην Θέτιδα είπε ότι αισθάνεται «άχθος αρούρης», ( βάρος της γης). Την λέξη άχθος, ελάχιστοι την χρησιμοποιούν σήμερα αλλά τη λέξη αχθοφόρος την χρησιμοποιεί όλος ο κόσμος. Κανένας πλέον δεν χρησιμοποιεί τη λέξη άρουρα = γη, όλοι όμως μιλάμε για αρουραίους και για άροτρα.
Κανένας δεν αναφέρει στην ομιλία του το ύδωρ αλλά το νερό που κι’αυτό έχει αρχαία προέλευση : νεαρόν ύδωρ . Κόπηκε το ύδωρ και παρέμεινε το νεαρόν – νερό(ν).
Όλοι όμως μιλάνε κάθε μέρα για υδραυλικούς, υδραγωγεία, υδατοπτώσεις, υδροπλάνα και πλήθος άλλων λέξεων με πρώτο συνθετικό το ύδωρ.
Ποιός σήμερα αναφέρει στην ομιλία του τη λέξη αυδή = φωνή ; Αναφέρεται όμως συχνά η λέξη άναυδος = άφωνος.
Πολλές λέξεις στην καθομιλουμένη αρχίζουν από αλεξι, όπως αλεξικέραυνο, αλεξίπτωτο, αλεξίσφαιρο και ένα σωρό άλλες. Το αλεξι προέρχεται από το ομηρικό ρήμα αλέξω = εμποδίζω, πράγμα που εξηγεί την έννοια των λέξεων των οποίων το πρώτο συνθετικό είναι αλεξι.
– Βρύχια είναι στον Όμηρο τα βαθιά νερά. Έτσι εξηγείται η λέξη υποβρύχιο.
– Δόρπον ήταν το δείπνο. Σήμερα χρησιμοποιούμε τη λέξη επιδόρπιο.
– Φρην ήταν η λογική. Σήμερα έχουμε τις λέξεις άφρων, σώφρων, εξωφρενικός, φρενοβλαβής κλπ.
– Λώπος ήταν το ένδυμα, σήμερα έχουμε τον λωποδύτη που μας βουτάει τα ρούχα.
Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πλήθος άλλων αρχαιοελληνικών λέξεων που δεν χρησιμοποιούμε , των οποίων, όμως, τα παράγωγα βρίσκουμε μπροστά μας σε καθημερινή βάση .
Υπάρχει επίσης πλήθος εκφράσεων και λέξεων της αρχαίας ή της λόγιας καθαρεύουσας που έχουν ενσωματωθεί στη γλώσσα που μιλάμε , οι οποίες την εμπλουτίζουν, την ομορφαίνουν και την καθιστούν πιο εκφραστική. Λέμε π.χ. θεού θέλοντος, καλώς εχόντων των πραγμάτων (γενική απόλυτος), επί τούτω, εν τάξει (δοτική), θεός φυλάξοι (ευκτική), ειρήσθω εν παρόδω (προστακτική), λόγου χάριν, μολονότι, μάλλον, μάλιστα και τόσες άλλες.
Στην επισήμανση της δημοσιογράφου κυρίας Τάνιας Γεωργοπούλου ότι, μαθαίνοντας αρχαία ελληνικά εμβαθύνουμε τη γνώση των νέων, ο κ. Ξυδόπουλος απάντησε ότι «δεν ισχύει κάτι τέτοιο, ότι πρόκειται για δύο διαφορετικές γλώσσες».
Εδώ θα τρίζουν τα κόκκαλα του αείμνηστου καθηγητή Ιωάννη Κακριδή. Ο γνωστός για τον αγώνα του υπέρ της καθιέρωσης της δημοτικής ως επίσημης γλώσσας του κράτους καθηγητής έγραψε το 1984, έξι χρόνια μετά την κατάργηση της διδασκαλίας των Αρχαίων στα γυμνάσια :
“Η γλώσσα μας αργοπεθαίνει, της λείπει το οξυγόνο, δηλαδή τα Αρχαία. Μόνο όποιος γνωρίζει τα Αρχαία μπορεί να γράφει και να μιλά σωστά την νεοελληνική δημοτική.”
Μπορεί να επανήλθαν τα Αρχαία στα Γυμνάσια αλλά η διδασκαλία των αρχαίων κειμένων συνεχώς υποβαθμίζεται, με αποτέλεσμα, νέοι επιστήμονες να έχουν πρόβλημα ως προς τη σωστή διατύπωση του γραπτού λόγου. Ακόμα και νέοι δικηγόροι έχουν αυτό το πρόβλημα, παρόλο που, κατά τους εισιτήριους διαγωνισμούς των νομικών εξετάζονται και στα Αρχαία.
photo dominickvietor, https://pixabay.com
