Η Κίνα κατέχει σήμερα το στρατηγικό πλεονέκτημα που καμία άλλη χώρα δεν διαθέτει: τον έλεγχο των σπανίων γαιών, των μεταλλευμάτων που αποτελούν την καρδιά κάθε σύγχρονης τεχνολογίας. Περισσότερο από το 70% των παγκόσμιων αποθεμάτων και σχεδόν το 90% της παγκόσμιας υποδομής επεξεργασίας των σπανίων γαιών βρίσκεται υπό κινεζικό έλεγχο. Δεν πρόκειται για μια συγκυριακή επιτυχία, αλλά για το αποτέλεσμα πολυετούς στρατηγικού σχεδιασμού και κυβερνητικής διορατικότητας.
Ενώ οι δυτικές χώρες, τις δεκαετίες του ’80 και ’90, έκλειναν τα ορυχεία τους για περιβαλλοντικούς λόγους, το Πεκίνο έκανε την αντίθετη επιλογή. Επένδυσε τεράστια ποσά στην έρευνα, στην εξόρυξη και κυρίως στην τεχνογνωσία επεξεργασίας των σπανίων γαιών — μιας διαδικασίας σύνθετης και κοστοβόρας που λίγοι μπορούν να διαχειριστούν. Με την πάροδο των χρόνων, η Κίνα όχι μόνο κατέκτησε την αγορά, αλλά αναδιαμόρφωσε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα γύρω από την ίδια.
Σήμερα, κάθε σύγχρονη τεχνολογία — από τα smartphones και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, έως τους πυραύλους και τα μαχητικά αεροσκάφη — εξαρτάται από τα στοιχεία που εξορύσσονται ή επεξεργάζονται σε κινεζικά εργοστάσια. Τα λεγόμενα rare earth elements είναι η «ψυχή» της ψηφιακής εποχής, και το Πεκίνο γνωρίζει καλά τη δύναμη που αυτό του προσφέρει. Δεν είναι πλέον μόνο οικονομική επιρροή· είναι γεωπολιτικό όπλο.
Κάθε φορά που οι σχέσεις Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών δοκιμάζονται, το Πεκίνο υπενθυμίζει σιωπηλά τη θέση του: οι περιορισμοί στις εξαγωγές σπανίων γαιών μπορούν να αποσταθεροποιήσουν ολόκληρες βιομηχανίες της Δύσης. Το είδαμε ήδη στα πρώτα χρόνια του εμπορικού πολέμου, όταν οι κινεζικές αρχές μείωσαν προσωρινά τις εξαγωγές, προκαλώντας άνοδο τιμών και ανησυχία στα αμερικανικά και ευρωπαϊκά εργοστάσια.
Η εξάρτηση αυτή δεν είναι απλώς οικονομική — είναι τεχνολογική και στρατηγική. Οι σπάνιες γαίες είναι αναντικατάστατες στις «πράσινες» τεχνολογίες, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και στα όπλα ακριβείας. Ο έλεγχος τους σημαίνει επιρροή στην ενέργεια, στην άμυνα και στην καινοτομία. Για πρώτη φορά μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, η παγκόσμια ισορροπία ισχύος μετατοπίζεται όχι πάνω σε βαρέλια πετρελαίου, αλλά σε μεταλλεύματα σπάνιας γης.
Η Δύση δείχνει να ξυπνά καθυστερημένα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες επαναλειτουργούν ορυχεία στη Νεβάδα και την Καλιφόρνια, ενώ η Ευρώπη προσπαθεί να δημιουργήσει στρατηγικά αποθέματα και δίκτυα ανακύκλωσης. Ωστόσο, η εξάρτηση από το κινεζικό εξευγενιστικό στάδιο παραμένει σχεδόν απόλυτη. Όπως επισημαίνουν διεθνείς αναλυτές, η Κίνα δεν πουλά απλώς πρώτες ύλες — πουλά εξάρτηση, που μπορεί ανά πάσα στιγμή να μετατραπεί σε μοχλό πίεσης.
Η στρατηγική της Κίνας βασίστηκε στην υπομονή και στον σχεδιασμό δεκαετιών, εκεί όπου η Δύση κινήθηκε βραχυπρόθεσμα και με περιβαλλοντικά προσχήματα. Το Πεκίνο κατάλαβε νωρίς ότι το μέλλον δεν θα ανήκει μόνο σε εκείνον που παράγει, αλλά σε εκείνον που ελέγχει το υλικό της παραγωγής. Σήμερα, η παγκόσμια οικονομία μοιάζει δεμένη σε ένα αόρατο δίκτυο κινεζικών εργοστασίων, αδειών εξαγωγής και πολιτικών τιμών.
Αυτό δεν είναι απλώς μια εμπορική ιστορία επιτυχίας. Είναι ένα μάθημα παγκόσμιας εξουσίας. Η Κίνα απέδειξε πως η τεχνολογία, η βιομηχανία και η διπλωματία μπορούν να λειτουργήσουν σαν συγκοινωνούντα δοχεία, οικοδομώντας ένα νέο είδος ηγεμονίας — σιωπηρής, αλλά εξαιρετικά αποτελεσματικής.
The rare earth strategy: How China quietly took global control | Rare earth elements | US-China\
πηγη βιντεο
Business Standard
photo by larcomar https://pixabay.com
