του Ανδρέα Πολυκάρπου*
Υπάρχουν περιπτώσεις συγγραφέων που η τρόπος γραφής τους ενέχει μιαν έντονη ποιητικότητα μεταφέροντας νοήματα κρυμμένα κάτω από λέξεις και δοσμένα τεχνηέντως με τέτοιο τρόπο ώστε η πεζογραφία να συναντά την τέχνη του ποιητικού λόγου.
Η Σόνια Ζαχαράτου είναι μια συγγραφέας που συχνά «περνάει τα σύνορα» της πεζογραφίας και φτάνει στη χώρα της ποίησης. Και όταν φτάνει στη χώρα αυτή ο λόγος της δίνεται με τρόπο χειμαρρώδη, ονειρικό και ιδιαίτερα εικονοπλαστικό
Γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Έχει ασχοληθεί με το θέατρο, την πεζογραφία και την ποίηση.
Το ποιητικό της βιβλίο «Madre Dolorosa» αποτελεί μία από τις πολλές της επισκέψεις στη χώρα του ποιητικού λόγου.
Αποτυπώνει ολόκληρη τη θλίψη του έρωτα και την ταυτόχρονη ανάβαση του σε μεγάλα ύψη εκεί που μόνο η ψυχή αφημένη στη σάρκα μπορεί να φτάσει.
Εκεί που τα σώματα αφήνονται να δοθούν σε μιαν παράξενη κυκλικότητα από τον έρωτα στο σπαραγμό και από τη θλίψη του σπαραγμού επανέρχονται στον ερωτισμό των σωμάτων που αρνούνται να ζήσουν στη χέρσα γη μιας χώρας δίχως την ψηλάφηση του ίδιου του ερωτικού σώματος.
Στο «Madre Dolorosa» η ερωτική ψυχή συναντά το παθιασμένο σώμα και ο αναγνώστης καλείται να ξεδιαλύνει τι προηγείται: Το σωματικό πάθος και η ανάγκη της σάρκας ή η ανάμνηση του έρωτα όπως αυτός καταφθάνει στην ψυχή με το πλατωνικό άρμα;
Μην βιαστείτε να απαντήσετε… Στις σελίδες του «Madre Dolorosa» η ψυχή συναντά το σώμα και η θλίψη του ηνίοχου δεν μπορεί να εμποδίσει το επιθυμητικό άλογο…
• Πως αντιμετωπίζετε την ποίηση: ως μια ταυτότητα ή ως μια ετερότητα μέσα στη σύγχρονη ζωή;
«Ως μία ταυτότητα. Η ετερότητα δημιουργεί αποστάσεις μεταξύ του ‘εγώ’ και του ‘εμείς’, απομακρύνει και αποξενώνει. Σκέπτομαι ότι η ποίηση είναι μέρος του όλου, κομμάτι του καθένα μας και, αν δεν έχουμε –που δεν έχουμε- εξοικειωθεί μαζί της οφείλεται στην ελλιπή παιδεία μας. Νομίζω ότι όσοι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα ν’ απολαύσουν την ποίηση, έχουν και μια διαφορετική θεώρηση της καθημερινότητάς τους και της ζωής, γενικότερα».
• Ο ποιητής είναι μια περσόνα γύρω από τις λέξεις ή λειτουργεί με έναν ενστικτώδη ορμεμφυτισμό;
«Περσόνα, δηλαδή, μάσκα; Αν ο ποιητής είναι περσόνα σημαίνει ότι τίποτα δεν νιώθει από όσα εκφράζει. Ότι οι λέξεις του, ασχέτως με την ωραιότητα που μπορούν να έχουν, είναι άνευ εσωτερικότητας, άρα και σημασίας. Λέξεις σε παρέλαση, σε καλλιστεία ομορφιάς. Άρα, και το ποίημα δεν αντέχει στο χρόνο, καθώς δεν μπορεί να αγγίξει κάποια ευαίσθητη χορδή των αναγνωστών, κι εκείνοι, με τη σειρά τους, αδυνατούν να ταυτιστούν με ένα στίχο του ποιήματος.
Όσο για το ορμέμφυτο, και αν εννοείτε την έμπνευση, ασφαλώς και ορίζει ως επί το πλείστον τον λόγο. Δεν αρκεί, ωστόσο. Χρειάζεται πολλή δουλειά για να γραφεί ένα ποίημα».
• Μπορεί η τέχνη να κλείσει τις πληγές των ανθρώπων μέσα σε μια ενδότερη υπαρξιακή διαλεκτική;
«Εξαρτάται από τις πληγές και από τους ανθρώπους. Για παράδειγμα, δεν θα έβλεπα να κλείνει η πληγή των Συρίων με την τέχνη. Ούτε ένας άνθρωπος που πεινάει δεν νιώθει καλύτερα, κοιτάζοντας ένα έργο του Πικάσο ή ακούγοντας ένα ποίημα του Σεφέρη. Ο εσωτερικός διάλογος, άλλωστε, απαιτεί και αυτός μια κάποια συνθήκη. Τουλάχιστον, ειρήνης.
Τουλάχιστον, ομαλής διαβίωσης. Αν αυτές οι προϋποθέσεις υπάρχουν και οι πληγές έχουν να κάνουν με προσωπικές απώλειες και δυσκολίες, τότε, ναι, ίσως η τέχνη να βοηθήσει σε έναν εσωτερικό διάλογο που, με τη σειρά του, θα προσφέρει μιαν ηδύτητα».
• Πιστεύετε ότι ακολουθείτε το δρόμο άλλων ποιητών ή ακολουθείτε μια μοναχική πορεία μέσα στη γραφή σας;
«Ακολουθώ τον δρόμο που ορίζει η σκέψη μου. Δεν ξέρω αν κάτι σημαίνει αυτό για σας και αν απαντά στο ερώτημά σας η κριτική κάποιων ανθρώπων που λένε ότι τα κείμενά μου έχουν μιαν εσωστρέφεια. Ασφαλώς και όλοι –κι εγώ μαζί- επηρεαζόμαστε από τους άλλους. Θα σας πω το κοινότυπο ότι δεν υπάρχει παρθενογένεση.
Και δεν ξέρω ποιος είναι ο δρόμος των άλλων ποιητών. Η δική μου πορεία στη γραφή είναι σαφώς μοναχική. Φτιάχνει μονοπάτια μέσα στην απεραντοσύνη του μυαλού, -η φαντασία είναι ένα μαγικό υλικό που οδηγεί σε άγνωστα τοπία».
• Ποιές εικόνες κρατάτε μέσα σας από τη ζωή σας; Ποιές εικόνες με άλλα λόγια εφορμούν στη γραφή σας;
«Εικόνες προσωπικές αλλά και εικόνες άλλων. Αγνώστων και γνωστών. Τυχαίων συναντήσεων. Εικόνες από τη ζωή μου και στιγμιότυπα του δρόμου. Ασήμαντες κινήσεις και λεπτομέρειες. Ένα κέντημα, ένα πετραδάκι, δυο χέρια που ενώνονται, το ρίγος μιας πεταλούδας καθώς αγγίζει ένα άνθος. Κρατώ οτιδήποτε κρατιέται από μόνο του.
Οτιδήποτε φωτογραφίζει, χωρίς προετοιμασία, η μνήμη. Κρατώ και ήχους και οσμές που μετουσιώνονται σε λέξεις. Νομίζω ότι αποτελούμαι από εικόνες, που αβίαστα βγαίνουν στα κείμενά μου».
• Ποια ερωτήματα καλείται να απαντήσει ο ποιητής διαχρονικά αλλά και στο παρόν που ζούμε;
«Κατά τη γνώμη μου, δεν καλείται να απαντήσει σε κάτι. Στα ερωτήματα απαντούν οι επιστήμες. Ο ποιητής δεν υποχρεώνεται από καταστάσεις για να αποδώσει. Το ποίημα δεν γράφεται ‘κατ’ εντολήν’. Δεν δίνει λύσεις. Το έργο του, ναι, μπορεί να προσφέρει και στο σήμερα και στο μέλλον.
Μπορεί να συγκινήσει, να καταπραΰνει, να ξεσηκώσει, να βοηθήσει, να συνεγείρει, επειδή τα ερεθίσματα της ζωής είναι δύσκολο να τον αφήσουν ασυγκίνητο. Είναι ευαίσθητος δέκτης του κοινωνικού περίγυρου, ζει με ένταση τα κακοπαθήματα της εποχής μας. Και αυτό συνέβαινε πάντα και φαντάζομαι ότι θα εξακολουθήσει να συμβαίνει».
• Ποιο το νόημα της λέξης στην ποίηση; Μια απλή μορφή έκφρασης ή ένα ψυχικό αποτύπωμα;
«Ψυχικό αποτύπωμα».
• Είναι η ποίηση το καταφύγιο του ανθρώπου;
«Αν εννοείτε τον άνθρωπο ποιητή, ναι. Και για τον αναγνώστη, όμως, μπορεί να ισχύσει, από τη στιγμή που έχει λάβει την κατάλληλη παιδεία. Και η ποίηση δεν είναι ένα εύκολο ανάγνωσμα. Θέλει χρόνο, αγάπη, επιμονή, αντίληψη, ανάσες. Έτσι μόνο μπορεί κανείς να εισχωρήσει στην ομορφιά της, να βρει καταφύγιο, να νιώσει τη θαλπωρή της, να ανακαλύψει τους συμβολισμούς της, να τη βάλει στη ζωή του και να νιώσει απελεύθερος μέσα από τις λέξεις της».
• Μπορεί ο κόσμος να ζήσει ποιητικά;
«Μετά από όσα είπαμε, σας αφήνω να απαντήσετε εσείς και οι αναγνώστες σας!».
*Ο Αντρέας Πολυκάρπου είναι υποψήφιος διδάκτορας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στο τμήμα Επικοινωνίας Μέσων και Πολιτισμού. Επιστημονικά άρθρα του δημοσιεύτηκαν σε Ελλάδα και Κύπρο. Εξέδωσε δύο ποιητικές συλλογές στην Κύπρο και το 2013 εξέδωσε την τρίτη του ποιητική συλλογή «Απρόσωπα Φαγιούμ», στις εκδόσεις Άπαρσις στην Αθήνα. Το 2014 εκδόθηκε το θεατρικό του έργο «Κατά Ιωάννη Αποκαθήλωση» από τις εκδόσεις Vakxikon.gr στην Αθήνα. Ποιήματα του δημοσιεύτηκαν σε έντυπα και ηλεκτρονικά λογοτεχνικά περιοδικά και μεταφράστηκαν στα αγγλικά. Το 2008 και το 2010 βραβεύτηκε από τη European Commission για δημοσιογραφικές του έρευνες και εκπροσώπησε τη χώρα του σε Σλοβενία και Κωνσταντινούπολη αντίστοιχα.
