“Tι σχέση έχουμε εμείς με τους αρχαίους;”

Ρωτάνε συνεχώς, “τι σχέση έχουμε εμείς με τους αρχαίους;” Πέρασαν 3.000 χρόνια το λιγότερο (και 4 μη σου πω) και ακόμα ομιλείται η ίδια γλώσσα χωρίς να το ξέρετε. Δεν συμβαίνει σε καμία άλλη γλώσσα αυτό παγκοσμίως.

 

Στην καθημερινότητα σου λες :

1. Ένα χελιδόνι (ή ένας κούκος) δεν φέρνει την άνοιξη.

Μία χελιδὼν ἔαρ οὐ ποιεἶ – Ειπώθηκε απο τον Αίσωπο και έμεινε ως παροιμία που χρησιμοποιούσαν συχνά ο Αριστοτέλης, ο Στοβαίος και ο Αριστοφάνης. Επικράτησε η εκδοχή με τον κούκο.

 

2. Το ένα χέρι νίβει το άλλο

ἁ δὲ χεὶρ τὰν χεῖρα νίζει – στίχος του Πυθαγόρειου φιλόσοφου και ποιητή Επίχαρμου

 

3. Ό,τι σπείρεις θα θερίσεις

Εί κακά τις σπείραι κακά κέρδια αμήσειν – Ησίοδος

 

4. Κάλλιο να σε ζηλεύουνε παρά να σε λυπούνται

κρέσσον γὰρ οἰκτιρμοῦ φθόνος- Πίνδαρος

 

5. Η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει

Ἡ γλῶττα ἀνόστεος μὲν ὀστέα θραύει- Σόλων

 

6. Έπαθε και έμαθε

τὸν πάθει μάθος- Αισχύλος, Αγαμέμνων

 

7. Σηκώθηκαν οι τρίχες μου

τριχὸς δ᾽ ὀρθίας πλόκαμος ἵσταται – Αισχύλος, Επτά επί Θήβας

 

8. Ο άνδρας είναι η κολώνα του σπιτιού

Ανήρ, στέγης στῦλον – Αισχύλος, Αγαμέμνων

 

9. Χτύπα ξύλο

Ἅπτεσθαι ξύλου – Αριστοφάνης

 

10. Έπεσαν κάτω απο τα γέλια

ώστε υπτίους υπό του γέλωτος καταπεσείν – Αθήναιος

 

11. Έγιναν θέατρο

Εαυτούς εξεθεατρίουν – Πολύβιος

 

12. Μη με συγχίζεις 

μή μοι σύγχει – Όμηρος

 

12. Την βάψαμε (τη βάρκα) 

Η ναῦς ἔβαψεν – Ευριπίδης, Ορέστης στ. 705-707

βάπτω=βυθίζω στο νερό. Όταν λέγαμε 

ναῦς ἔβαψεν = το πλοίο βυθίστηκε

Οι άνθρωποι αλλάζουν, η γλώσσα όμως θυμάται και η μνήμη ρέει στο αίμα μας.

 

13. Μη με σκοτίζεις

Αποσκότισον με – είπε ο Διογένης στον Μ.Αλέξανδρο

 

14. Έγινε ο βίος αβίωτος

Ἀβίωτον ζῶμεν βίον – (Φιλήμων, 4ος αι. π.Χ.)

 

15. Του πουλιού το γάλα 

ὀρνίθων γάλα – Πλούταρχος

 

16. Λες τρίχες !

Τριχολογείν και τρίχας αναλέγεσθαι – Σουΐδας

 

17. Άει στον κόρακα (την ακούς πολύ στη Θεσσαλία)

πέμπειν εἰς κόρακας 

 

18. Δεν με μέλει

οὐδέν μοι μέλει

 

19. Πολλά λες

Πολλά λαλεῖς (Στην Κύπρο θυμάμαι το ακούς συνεχώς)

 

20. Να σκάσεις

Διαρραγείης – Αριστοφάνης

 

21. Κάθε αρχή και δύσκολη

Αρχή δήπου παντός έργου χαλεπωτέρα

 

22. Η αλήθεια είναι πικρή

ἔχει τι πικρὸν ὁ τῆς ἀληθείας λόγος – Δίων

 

23. Η αλήθεια δεν κρύβεται

Ἀδύνατον τ’ ἀληθές λαθεῖν – Μένανδρος

 

24. Φοβάται και την σκιά του

τὴν αὐτοῦ σκιὰν δέδοικεν – Ἀριστοφ. Ἀποσπ. 62

 

25. Τον αράπη κι αν τον πλένεις

Αἰθίοπα σμήχεις – Πλούταρχος 

(στην ουσία σημαίνει τον Αιθίοπα (όσο κι) αν λευκαίνεις

 

26. Καμιά δουλειά δεν είναι ντροπή (η αεργία είναι ντροπή)

Έργον δ’ ουδέν όνειδος, (αεργίη δε τ’ όνειδος) – Ησίοδος

 

27. Χτίζεις στην άμμο

Εἰς ψάμμον οἰκοδομεῖς – Πλούταρχος

 

28. Παρ’ το αυγό και κούρευτο

Ωον τίλλεις – Πλούταρχος

 

29. Όπως σε βλέπω και με βλέπεις

Ώσπερ εισοράς εμέ – Σοφοκλής

 

30. Μου λύθηκαν τα γόνατα

Λύεται γούνατα – Όμηρος

 

31. Θα σου δείξω εγώ ποιος είμαι (απειλή)

Εγώ αυτώ δείξω τις ειμί – Επίκτητος 3,2,10

 

31. Δεν πας να κρεμαστείς ;

Ούκ απάγξη; – Επίκτητος 3,1,32

 

32. Κάνει σαν να του σκότωσε τον πατέρα (σα να του σκότωσε τη μάνα λέμε σήμερα εμείς)

Αν ούν εν τούτοις πλανηθώ μη τι τον πατέρα απέκτεινα – Επίκτητος 1,7,31

 

33. Βάζω το χέρι στην φωτιά 

Χείρα τ’ εν ηγάνω βαλείν (ηγάνω=στο τηγάνι) – Ανακρέων Fragmenta Fr.91

 

34. Μπλέξαμε τα μπούτια μας

Πλέξαντες μηροίσι πέρι μηρούς – Ανακρέων Fragmenta, Fr.91

 

 Αλίευση κειμένου   η Άννα και η Σοφία

 

photo GDJ / https://pixabay.com