Με αφετηρία την Παγκόσμια Ημέρα Γονιμότητας και τη Γιορτή του Πατέρα, η Ελλάδα στέλνει ηχηρό μήνυμα αφύπνισης για το εθνικό ζήτημα της υπογεννητικότητας. Στις 15 Ιουνίου 2025, η Τήνος φιλοξένησε μια ημερίδα-σταθμό με τίτλο «Γονιμότητα, Υπογεννητικότητα και Στήριξη της Οικογένειας – Μια Εθνική Στρατηγική», η οποία συγκέντρωσε κορυφαίες πολιτικές, επιστημονικές και κοινωνικές προσωπικότητες στο Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού. Στο κέντρο της συζήτησης, βρέθηκε η ανάγκη για συντονισμένη εθνική στρατηγική που θα ανακόψει τη δημογραφική κατάρρευση.
Η υπογεννητικότητα δεν είναι απλώς αριθμός – είναι εθνικός συναγερμός
Η ραγδαία γήρανση του πληθυσμού και η συνεχής μείωση των γεννήσεων δεν αποτελούν απλώς στατιστικά δεδομένα, αλλά ενδείξεις μιας βαθιάς υπαρξιακής κρίσης για τη χώρα. Τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ καταγράφουν μια διαρκώς φθίνουσα πορεία γεννήσεων, με την τελευταία φυσική αύξηση πληθυσμού να σημειώνεται το 2010. Έκτοτε, ο αριθμός των θανάτων υπερβαίνει αυτόν των γεννήσεων σχεδόν κατά το διπλάσιο, ενώ το ποσοστό μείωσης της γεννητικότητας αγγίζει το 45%. Η Ελλάδα κατατάσσεται πλέον στις πιο γηρασμένες χώρες της Ευρώπης.
Πολιτική εγρήγορση και στρατηγικές πρωτοβουλίες
Ο Υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης, τοποθετήθηκε με λόγο υψηλής έντασης, τονίζοντας ότι η υπογεννητικότητα συνιστά «υπαρξιακό πρόβλημα» για τη χώρα. Όπως χαρακτηριστικά είπε: «Αν δεν αναστραφεί η υπογεννητικότητα, δεν υπάρχει μέλλον για το κοινωνικό κράτος, για την εθνική μας οικονομία, για την ίδια την ύπαρξη της χώρας».
Η Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη, παρουσίασε συγκεκριμένο μέτρο, την ένταξη του προγεννητικού ελέγχου στο Ταμείο Ανάκαμψης με προϋπολογισμό σχεδόν 5 εκατ. ευρώ, για τη δωρεάν παροχή εξετάσεων σε απομακρυσμένες περιοχές, υπογραμμίζοντας ότι «προχωρούμε με πράξεις, όχι λόγια».
Ο Υφυπουργός Παιδείας, Κωνσταντίνος Βλάσης, εστίασε στην ανάγκη στήριξης της νέας γενιάς, ώστε να τολμήσει να δημιουργήσει οικογένεια. Η Υφυπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Έλενα Ράπτη, έδωσε έμφαση στην αναπαραγωγική υγεία ως «ζήτημα δικαιώματος, όχι πολυτέλειας».
Η γνώση για τη γονιμότητα ως κοινωνική υποχρέωση
Η Πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Ισμήνη Κριάρη, απηύθυνε έκκληση για εκτεταμένη ενημέρωση των πολιτών: «Η δημιουργία οικογένειας είναι επιλογή. Η γνώση, όμως, για τη γονιμότητα είναι υποχρέωση. Αν συνεχίσουμε να την αγνοούμε, χάνουμε το μέλλον».
Ο Πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών (ΙΣΑ) και του Εθνικού Διαδημοτικού Δικτύου Υγιών Πόλεων (ΕΔΔΥΠΠΥ), Γιώργος Πατούλης, πρότεινε τη μέτρηση της αντιμυλλέριου ορμόνης (AMH) ως βασικό εργαλείο πρόληψης και έγκαιρης αυτογνωσίας της γυναικείας γονιμότητας: «Η Ελλάδα του αύριο χρειάζεται γεννήσεις σήμερα – όχι αύριο, όχι αργότερα».
Αντίστοιχο μήνυμα έστειλε η Διευθύνουσα Σύμβουλος του ΕΚΑΠΤΥ, Ρίτα Μωραϊτάκη-Πικρού, τονίζοντας ότι «η καριέρα και η οικογένεια μπορούν να συνυπάρξουν. Αρκεί το κράτος να σταθεί στο πλάι των νέων».
Δρ. Κωνσταντίνος Πάντος: Η γονιμότητα έχει όριο – η ενημέρωση είναι μονόδρομος
Ο Μαιευτήρας-Γυναικολόγος και Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής, Κωνσταντίνος Πάντος, παρουσίασε αδιάψευστα επιστημονικά δεδομένα για τη μείωση της αναπαραγωγικής ικανότητας της γυναίκας από νεαρή ηλικία, δίνοντας έμφαση στη σημασία της ενημέρωσης, και προτείνοντας τη δωρεάν παροχή εξέτασης AMH σε γυναίκες ηλικίας 30-35 ετών και την ένταξη της αγωγής γονιμότητας στο σχολικό πρόγραμμα.
Η γονιμότητα δεν περιμένει: Η ενημέρωση είναι το πιο ισχυρό εργαλείο αυτοπροστασίας για τη σύγχρονη γυναίκα
Ο διακεκριμένος, ομογενής Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, Δρ. Κωνσταντίνος Πάντος, υπογραμμίζει διαρκώς τη σημασία της ενημέρωσης των γυναικών για τη γόνιμη ηλικία και τις βιολογικές παραμέτρους που τη διέπουν. Μάλιστα, έχει οργανώσει, την τελευταία διετία, πολλές σχετικές ενημερωτικές εκδηλώσεις, σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας, και έχει συμμετάσχει σε πολλά ιατρικά συνέδρια, τονίζοντας πάντα πως: «η γνώση γύρω από τη γονιμότητα δεν αποτελεί, απλώς, προσωπική επιλογή, αλλά καθοριστικό εργαλείο για τη λήψη αποφάσεων ζωής, ιδίως για τις γυναίκες, οι οποίες «έχουν κατά κάποιον τρόπο αδικηθεί από τη φύση», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά.
Ο Δρ. Πάντος επιμένει πως είναι κρίσιμο να κατανοήσουμε τους «κανόνες της φύσης», ώστε να διαχειριστούμε με ρεαλισμό και υπευθυνότητα τον αναπαραγωγικό μας σχεδιασμό. Κεντρικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία παίζει η εξέταση της αντιμυλλέριου ορμόνης (AMH), η οποία λειτουργεί ως βασικός βιοδείκτης γονιμότητας. Μέσα από μια απλή αιματολογική εξέταση, η AMH προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για το ωοθηκικό απόθεμα της γυναίκας – δηλαδή, για το πόσα ωάρια έχει στη διάθεσή της.
Τα επιστημονικά δεδομένα είναι αμείλικτα: έως την ηλικία των 35 ετών, μια γυναίκα έχει ήδη χάσει περίπου το 95% του ωοθηκικού της αποθέματος! Η γνώση αυτού του γεγονότος, σύμφωνα με τον Δρ. Πάντο, ενισχύει τη δυνατότητα μιας γυναίκας να πάρει έγκαιρες αποφάσεις – όπως η επιλογή της κρυοσυντήρησης των ωαρίων της. Όπως αναφέρει: στη Βρετανία, οι επιστήμονες προτείνουν η κρυοσυντήρηση να πραγματοποιείται ιδανικά γύρω στην ηλικία των 30 ετών, ούτως ώστε να διασφαλίζονται οι βέλτιστες προοπτικές για τη μελλοντική τεκνοποίηση.
Χρησιμοποιώντας ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο γιατρός επισημαίνει τη διαφορά ανάμεσα στη βιολογική και την εξωτερική ηλικία: «Μια γυναίκα 45 ετών μπορεί να δείχνει – και πράγματι να είναι – νέα στην όψη και στη ζωή της. Ωστόσο, από άποψη ωοθηκικού αποθέματος, δεν είναι νέα. Αυτό είναι ένα αδιαπραγμάτευτο βιολογικό γεγονός, το οποίο όλες οι γυναίκες πρέπει να γνωρίζουν».
Ουσιαστικά, ο Δρ. Πάντος καλεί σε μια μαζική αφύπνιση: η γονιμότητα έχει όρια και ο χρόνος δεν είναι πάντα σύμμαχος. Μόνο μέσα από την ενημέρωση, τη σωστή ιατρική καθοδήγηση και την αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης μπορούν οι γυναίκες να προστατεύσουν το αναπαραγωγικό τους μέλλον.
Αξίζει να αναφερθεί ότι ο Δρ. Κωνσταντίνος Πάντος είναι Έλληνας της διασποράς, γεννημένος στην Αυστραλία, με σπουδές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Είναι από τους πρωτοπόρους της εξωσωματικής γονιμοποίησης στη χώρα, έχοντας βοηθήσει στη γέννηση χιλιάδων παιδιών. Η πολυετής εμπειρία του τον καθιστά σημείο αναφοράς στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.
Θεσμικές παρεμβάσεις με πολιτικό βάθος
Ο Ευρωβουλευτής Νίκος Φαραντούρης πρότεινε τη θεσμοθέτηση της εξέτασης AMH ως δωρεάν πακέτο γονιμότητας στο δημόσιο σύστημα υγείας και στα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία. Η Βουλευτής Ζωή Ράπτη τόνισε ότι το δημογραφικό «δεν είναι μια στατιστική γραμμή, αλλά ένα εθνικό ζήτημα ευθύνης». Η Βουλευτής Κυκλάδων, Κατερίνα Μονογυιού, μίλησε για την προσωπική της προσπάθεια να αλλάξει ο νόμος ώστε οι διαζευγμένες γυναίκες να μπορούν να διατηρούν τα ωάριά τους.
Η Βουλευτής Μιλένα Αποστολάκη ανέδειξε την ανάγκη ουσιαστικής στήριξης των γυναικών στον επαγγελματικό χώρο, ενώ ιδιαίτερη συγκίνηση προκάλεσαν οι παρεμβάσεις γυναικών από τον χώρο της τέχνης, της δημοσιογραφίας και της νομικής επιστήμης. Η υψίφωνος και ηθοποιός Άννα Τσουκαλά, οι δημοσιογράφοι Ανθή Σαλαγκούδη και Μαρία Παπαβλάχου, καθώς και η ποινικολόγος Ιωάννα Παναγοπούλου μοιράστηκαν βιωματικές εμπειρίες, προσθέτοντας έναν ανθρώπινο τόνο στη συζήτηση.
Από την Τήνο ξεκινά μια νέα εθνική προσπάθεια
Η ημερίδα ολοκληρώθηκε με την υπογραφή Κοινής Διακήρυξης για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας, από Ιατρικούς Συλλόγους Ελλάδας και εξωτερικού: Αθήνας, Κυκλάδων, Κω, Μυτιλήνης, Λήμνου, Καλύμνου, Ρώμης και Κύπρου. Το μήνυμα της διακήρυξης είναι σαφές: η μάχη για τη γονιμότητα είναι μάχη για το μέλλον της Ελλάδας.
Με πολιτική βούληση, επιστημονική γνώση και κοινωνική συστράτευση, το κρίσιμο στοίχημα της ανατροπής της δημογραφικής συρρίκνωσης μπορεί να κερδηθεί. Η Τήνος έγινε το νησί της αφύπνισης! Η συνέχεια απαιτεί συλλογική δράση από όλους.
