Η  Ευίππη, ο υιός της Ευρύαλος (υιός του Οδυσσέα) και  ο αρχαίος ποιητής Παρθένιος

Γνωρίζουμε από τα Ομηρικά έπη του Ομήρου για τον Τηλέμαχο που απέκτησε με την Πηνελόπη στην πραγματικότητα όμως είχε τρία παιδιά μαζί της τον Αρκεσίλαο,τον Πολυπόρθη και φυσικά και τον Τηλέμαχο. Συνολικά ο Οδυσσέας είχε 16 παιδιά από διάφορες γυναίκες. Αυτό θα είναι το επόμενο θέμα μου.

Το Όνομα Οδυσσέας

Το όνομα «Οδυσσέας» προέρχεται από το ρήμα «οδύσσομαι» (που συναντάται μονάχα ως απαρέμφατο μέσου αορίστου α΄: οδύσασθαι) και σημαίνει «διώκομαι». Σύμφωνα με το λεξικό Liddel&Scott, σημαίνει: Χολούμαι (δηλαδή: χολώνομαι, ενοχλούμαι), οργίζομαι εναντίον τινός, μέμφομαι, μισώ.

Ενδέχεται, το όνομα «Οδυσσέας» να προέρχεται από το ρήμα «οδυνάω» που σημαίνει: Προξενώ σε κάποιον πόνο ή λύπη, θλίβω. Εξ ου και οι λέξεις: Οδύνη, οδυνηρός κλπ. Μπορεί όμως – σύμφωνα με τον Μαρωνίτη – να προέρχεται και από το ρήμα «οδύομαι» που σημαίνει «είμαι οργισμένος, βαριά δυσαρεστημένος με κάποιον».

«Οδυσσέας» μπορεί να σημαίνει και «αυτός που έχει μέσα του την οδύνη» ή «αυτός που πολεμάει την οδύνη μέσα του» ή «αυτός που κουβαλάει την οδύνη του ανθρώπου» ή «αυτός που σταυρώνεται όπως ο Προμηθέας στον Καύκασο».

Οδυσσέας είναι ο βασιλιάς της Ιθάκης, γιος του Λαέρτη και της Αντίκλειας, σύζυγος της Πηνελόπης και πατέρας του Τηλέμαχου, αγαπημένος της θεάς Αθηνάς, ο ήρωας της Τροίας, οι περιπέτειες του οποίου αποτελούν την «Οδύσσεια» του Ομήρου.

Παρθένιος ο Νικαίας

Μετάφραση από τα Αγγλικά από τον Δημήτρη Συμεωνίδη

Ο Παρθένιος ο Νικαίας ήταν Έλληνας γραμματικός και ποιητής που άκμασε τον πρώτο αιώνα μ.Χ. Σύμφωνα με το Λεξικό ΣΟΥΔΑ , ήταν γιος του Ηρακλείδη και της Ευδώρας, ενώ ο Έρμιππος ο Βήρυτος ισχυρίζεται ότι η μητέρα του ονομαζόταν Τέθα. Γνωρίζουμε πολύ λίγα για τη ζωή και την καριέρα του Παρθένιου. Αιχμαλωτίστηκε από τον Helvius Cinna στους Μιθριδατικούς Πολέμους και μεταφέρθηκε στη Ρώμη το 72 π.Χ. Στη συνέχεια, επισκέφτηκε τη Νεάπολη, όπου δίδαξε ελληνικά στον μελλοντικό επικό ποιητή Βιργίλιο, όπως κατέγραψε ο Μακρόβιος. Πιστεύεται ότι έζησε μέχρι την άνοδο του Τιβέριου το 14 μ.Χ. Μερικές φορές χαρακτηρισμένος ως «ο τελευταίος των Αλεξανδρινών», ο Παρθένιος ήταν συγγραφέας ελεγειών, ιδιαίτερα δοξασιών και σύντομων επικών ποιημάτων. Το μοναδικό σωζόμενο έργο του, τα Ἐρωτικὰ Παθήματα (Ερωτικά ειδύλλια), παρουσιάστηκε, όπως αναφέρει ο Παρθένιος στον πρόλογό του, «με τη συντομότερη δυνατή μορφή» και αφιερώθηκε στον ποιητή Κορνήλιο Γάλλο, ως «αποθήκη από την οποία αντλείται υλικό». Είναι μια συλλογή από τριάντα έξι επιτομές μυθολογικών ερωτικών ιστοριών, που όλες έχουν τραγικό ή συναισθηματικό τέλος. Ο Παρθένιος είναι ένας από τους λίγους αρχαίους συγγραφείς του οποίου το έργο σώζεται μόνο σε ένα χειρόγραφο, που ονομάζεται Palatinus Heidelbergensis graecus 398 (P), το οποίο πιθανότατα γράφτηκε στα μέσα του ένατου αιώνα. Περιέχει ένα ποικίλο μείγμα γεωγραφίας, αποσπάσματα από τον Ησύχιο Αλεξανδρείας, παραδοξογραφία, επιστολογραφία και μυθολογία. Όπως συνήθως παραθέτει ο συγγραφέας τις αυθεντίες του, αυτές οι ιστορίες είναι πολύτιμες για την παροχή πληροφοριών για τους Αλεξανδρινούς ποιητές και γραμματικούς των οποίων τα έργα έχουν πλέον χαθεί. Ο Παρθένιος ήταν διάσημος στον λογοτεχνικό κόσμο των αρχαίων ως μια από τις τακτικές σχολές ποιητών της Αλεξανδρινής, αν και σχολαστικός και σκοτεινός, επιλέγοντας συχνά τους λιγότερο γνωστούς θρύλους της μυθολογίας. Ωστόσο, αυτές οι μίνι-επικές ιστορίες θα έπαιζαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας αγάπης – ειδικά της τραγικής ιστορίας αγάπης – στην πορεία της δυτικής λογοτεχνίας.

Στο βιβλίο του Παρθένιου «Περί Ερωτικών Παθημάτων» υπάρχει η ιστορία για την Ευίππη, που  εξιστορεί ο Σοφοκλής στον ¨Ευρύαλο» και μας λέει ότι ο Οδυσσέας ήλθε σε ερωτική επαφή με την Ευίππη και απέκτησε υιόν τον Ευρύάλο.

Ευίππη

Κόρη του Τυρίμμα, βασιλιά της Ηπείρου. Ο Οδυσσέας μετά την εξολόθρευση των μνηστήρων πήγε στην Ήπειρο για να συμβουλευθεί το Μαντείο της Δωδώνης και για άλλες υποθέσεις. Ο Τυρίμμας τον φιλοξένησε με μεγάλη εγκαρδιότητα. Ο Οδυσσέας εκεί δημιούργησε ερωτικό δεσμό με την Ευίππη, η οποία γέννησε ένα παιδί τους, τον Ευρύαλο. Η Πηνελόπη το έμαθε και θύμωσε πολύ, περίμενε όμως να μεγαλώσει ο Ευρύαλος. Τότε πληροφόρησε τον Οδυσσέα ότι ο γιος του αυτός τον επιβουλευόταν, και ο Οδυσσέας τον σκότωσε. Σε άλλες εκδοχές, ο Ευρύαλος αυτός ονομάζεται Λεοντόφρων.

Ευρύαλος

Σε άλλη χαμένη τραγωδία του Σοφοκλή, τον «Ευρύαλο», ο Οδυσσέας πρώτα σκότωσε τους μνηστήρες της Πηνελόπης κι έπειτα έφυγε στο μαντείο της Δωδώνης, να μάθει τι του επιφύλασσε το μέλλον. Στην Ήπειρο, τον φιλοξένησε ο εκεί βασιλιάς Τυρίμμας, του οποίου η κόρη, Ευίππη, πλάγιασε μαζί του. Ο Οδυσσέας γύρισε στην Ιθάκη, ενώ, όταν ήρθε ο καιρός, η Ευίππη γέννησε αγόρι, τον Ευρύαλο. Όταν ο Ευρύαλος μεγάλωσε, στάλθηκε από τη μητέρα του στην Ιθάκη να βρει τον Οδυσσέα.

Ο Οδυσσέας έλειπε και τον νεαρό Ευρύαλο υποδέχτηκε η Πηνελόπη. Όταν έμαθε ποιος είναι, ο νους της πήγε στο κακό: Ο Τηλέμαχος κινδύνευε να παραγκωνιστεί από τον νεοφερμένο. Με το που γύρισε ο Οδυσσέας, η Πηνελόπη του είπε ότι ένας ξένος ήθελε τάχα να του μιλήσει αλλά στην πραγματικότητα πρόθεσή του ήταν να τον σκοτώσει. Έτσι, όταν ο Ευρύαλος παρουσιάστηκε μπροστά στον ήρωα, εκείνος τον σκότωσε πριν καν ο νεαρός προλάβει να ανοίξει το στόμα του. Ο Οδυσσέας έμελλε να σκοτωθεί από τον Τηλέγονο.

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, τον Ευρύαλο σκότωσε ο Τηλέμαχος, πριν ακόμα επιστρέψει ο Οδυσσέας.

 

 

 

Παρθένιος : Περί Ερωτικών Παθημάτων

Parthenius Myth., Narrationes amatoriae
Chapter 3, section T, line 1

 

 

3. Για την Ευίππη.

Τα εξιστορεί ο Σοφοκλής στον «Ευρύαλο».

Ο Οδυσσέας όμως δεν προσέβαλε μονάχα τον Αίολο, αλλά και μετά την περιπλάνησή του, αφού σκότωσε τους μνηστήρες, πήγε στην Ήπειρο για κάτι χρησμούς και διέφθειρε την Ευίππη, την κόρη του Τυρίμμα, ο οποίος τον υποδέχτηκε φιλικά και τον φιλοξένησε με κάθε προθυμία. Κι από αυτήν απέκτησε ένα παιδί, τον Ευρύαλο. Μόλις έγινε έφηβος, η μητέρα του τον έστειλε στην Ιθάκη δίνοντάς του κάποια πειστήρια σφραγισμένα μέσα σε μια επιστολή. Επειδή όμως ο Οδυσσέας κατά τύχη τότε δεν ήταν εκεί, μόλις τα έμαθε αυτά η Πη­νελόπη — η οποία άλλωστε είχε πληροφορηθεί κι από πριν τον έρωτα της Εύίππης — πείθει τον Οδυσσέα, μόλις επέστρεψε, προτού μάθει πώς έχουν τα πράγματα, να σκοτώσει τον Ευρύαλο, με την πρόφαση ότι οργανώ­νει σχέδια εναντίον του. Και ο Οδυσσέας, επειδή και από τη φύση του ήταν ασυγκράτητος και καθόλου μετριοπα­θής, σκότωσε το παιδί του με τα ίδια του τα χέρια. Κι μετά από λίγο καιρό από τότε που έκανε αυτό το πράγ­μα, αφού ίδιος πληγώθηκε από τη δική του γενιά με το κεντρί θαλάσσιας τρυγόνας’, πέθανε.

Image: Dolon Painter, CC0, via Wikimedia Commons