Ο Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης (5ος π.Χ αιώνας) – Φιλόσοφος, Ιατρός, Ανατόμος

Κανένας, στην αρχαιότητα δεν μίλησε με τόση σαφήνεια και δεν περιέγραψε με τόσο επιτυχημένη ορολογία τις έννοιες υγεία – νόσος – ίαση με όσην ο Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης (6./5. αι. π.Χ). Χρωστούμε τη σχετική μαρτυρία στον δοξογράφο Αέτιο (1. ή 2. αι. μ.Χ.)

Ο Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης (5ος π.Χ αιώνας), ο οποίος κατάγονταν από τον Κρότωνα της Μεγάλης Ελλάδας ήταν ένας από τους πιο επιφανείς φυσικούς φιλοσόφους και ιατρικούς θεωρητικούς της αρχαιότητας. Ο πατέρας του ονομαζόταν Πειρίθους. Ορισμένοι πιστεύουν ότι υπήρξε μαθητής του Πυθαγόρα και ενδέχεται να είχε γεννηθεί το 510 π.Χ. Παρόλο που έγραψε κυρίως για ιατρικά θέματα υπάρχουν κάποιες υποδείξεις ότι δεν ήταν γιατρός αλλά ένας φιλόσοφος της επιστήμης, καθώς είχε μελετήσει επίσης αστρολογία και μετεωρολογία.

Θεωρείται πατέρας της επιστημονικής ιατρικής, αφού πρώτος ασχολήθηκε µε την πειραματική έρευνα και την χειρουργική στο ανθρώπινο σώμα…και μάλιστα εφηύρε και ιατρικά εργαλεία.

Ο Αλκμαίων είναι ο πρώτος που αναγνώρισε τον εγκέφαλο ως κεντρικό όργανο με το οποίο συνδέονται όλες οι αισθήσεις. Η διαφορά ανάμεσα στον άνθρωπο και στα ζώα είναι πως αυτός κατανοεί, ενώ εκείνα απλώς αισθάνονται.΄

Αetius Doxogr:  De placitis reliquiae(S.Page 407 Line2)

Περὶ ὀσφρήσεως.

     ᾿Αλκμαίων ἐν τῷ ἐγκεφάλῳ εἶναι

τὸ ἡγεμονικόν, τούτῳ οὖν ὀσφραίνεσθαι

ἕλκοντι διὰ τῶν ἀναπνοῶν τὰς ὀσμάς.

 

Η Σημασία του Εγκεφάλου

Ο Αλκµαίων, ως φυσιολόγος – ερευνητής κατάλαβε την τεράστια σηµασία του εγκεφάλου ως “ηγεµονικό” κεντρικό όργανο και ύστερα από ανατοµικές µελέτες ανακάλυψε τα αισθητήρια νεύρα του που τα ονόµασε “πόρους” (αγγεία). Συγκεκριµένα, ο Αλκµαίων, παραδίδει πως µε τους “πόρους” ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται τις πληροφορίες που δίνουν οι αισθήσεις και έτσι δημιουργείται η νόηση, που στηρίζεται, στη µάθηση, στη φαντασία,στη µνήµη και στην κρίση. «άπασας δε τα αισθήσεις συντηρείσθε πως προς τον εγκέφαλον.»

Η Εξισορρόπηση  των Αντιθέτων

O Αριστοτέλης στο έργο του Μεταφυσικά παραδίδει έναν πίνακα αντιθέτων δυνάµεων που όπως αναφέρει άνηκε στο ιατροφιλόσοφο Αλκµαίων. Ο Πυθαγόρειος αυτός πίνακας είναι πιθανών να άνηκε στον Φιλόλαο, σηµαντικότατο επίσης µαθητή του Πυθαγόρα . Ο Αλκμαίων ισχυρίζεται πως η υγεία είναι η ισονομία των δυνάμεων, το να έχουν δηλαδή ίσα δικαιώματα μέσα στο σώμα το υγρό, το ξηρό, το ψυχρό, το θερμό, το πικρό, το γλυκό και τα λοιπά, η μοναρχία όμως ανάμεσά τους, δηλαδή η μεμονωμένη κυριαρχία ενός από αυτά, δημιουργεί την αρρώστια.. Η υγεία όμως είναι η συμμετρική ανάμιξη των ποιοτήτων».

 

Απόσπασμα από το βιβλίον του Αλκμαίωνος ΠΕΡΙ ΦΥΣΕΩΣ  (Alcmaeon Phil Fragmenta 4 Line1 -9

 

Απόδοση: Δημήτριος Λυπουρλής -Ομότιμος καθηγητής Α.Π.Θ.

(= «Εκείνο που γεννάει και συντηρεί την υγεία κατά τον Αλκμαίωνα είναι η ισορροπία των δυνάμεων ξηρού, υγρού, ψυχρού, θερμού, πικρού, γλυκού κ.λπ. Η επικράτηση του όμως από αυτά είναι η αιτία που γεννάει την αρρώστια. Πράγματι, η νίκη όμως μιας από όμως δυνάμεις αυτές (αδιάκριτα, όμως μιας ή όμως όμως) είναι ολέθρια. Αρρώστια παρουσιάζεται, όσον αφορά την αιτία, όταν υπάρχει υπερβολή θερμότητας ή ψυχρότητας, όσον αφορά όμως την αφορμή, αν η τροφή είναι περισσότερη ή λιγότερη από ό,τι πρέπει. … Η υγεία βασίζεται στη σύμμετρη ανάμειξη των ποιοτήτων.»)

Αρχαίον κείμενον  (TLG)

          AET. V 14, 1 ᾿Α. τῶν ἡμιόνων τοὺς μὲν ἄρρενας

ἀγόνους παρὰ τὴν λεπτότητα τῆς θορῆς καὶ ψυχρότητα, τὰς δὲ

θηλείας παρὰ τὸ μὴ ἀναχάσκειν τὰς μήτρας· οὕτω γὰρ αὐτὸς

εἴρηκε.

 

Ο Αέτιος από την Αντιόχεια της Συρίας (1ος αιώνας π.Χ.) υπήρξε φιλόσοφος περιπατητικός (δηλαδή οπαδός των θεωριών του Αριστοτέλη δοξογράφος και επίσης αστρονόμος, μετεωρολόγος και φυσικός του 2ου αιώνα μ.Χ.

Ο Αέτιο; Διέσωσε αυτό το απόσπασμα που θα βιαβάσετε παρακάτω:

     —v 30 1 (D. 442) ᾿Α. τῆς μὲν ὑγιείας εἶναι συνεκτικὴν

τὴν ἰσονομίαν τῶν δυνάμεων, ὑγροῦ, ξηροῦ, ψυχροῦ, θερμοῦ,

πικροῦ, γλυκέος καὶ τῶν λοιπῶν, τὴν δ’ ἐν αὐτοῖς μοναρχίαν νόσου

ποιητικήν· φθοροποιὸν γὰρ ἑκατέρου μοναρχίαν. καὶ νόσον συμ-

πίπτειν ὡς μὲν ὑφ’ οὗ ὑπερβολῆι θερμότητος ἢ ψυχρότητος, ὡς δὲ 

ἐξ οὗ διὰ πλῆθος τροφῆς ἢ ἔνδειαν, ὡς δ’ ἐν οἷς ἢ * αἷμα ἢ μυελὸν

ἢ ἐγκέφαλον. ἐγγίνεσθαι δὲ τούτοις ποτὲ κἀκ τῶν ἔξωθεν αἰτιῶν,

ὑδάτων ποιῶν (?) ἢ χώρας ἢ κόπων ἢ ἀνάγκης ἢ τῶν τούτοις παρα-

πλησίων. τὴν δὲ ὑγείαν τὴν σύμμετρον τῶν ποιῶν κρᾶσιν.

 

Έχουμε δύο όρους που για πρώτη φορά μας ανέφερε  ο Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης : τους όρους  ΙΣΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΜΟΝΑΡΧΙΑ. Αυτό είναι σημαντικό και λίγοι το γνωρίζουν. Μάλιστα τα Λεξικά ούτε καν το αναφέρουν.

 

Η Αθανασία της ψυχής και ο θάνατος

Ο Αλκµαίων σύµφωνος µε την Πυθαγόρεια παράδοση δέχεται την αθανασία της ψυχής, όχι όµως και την µετεµψύχωση της. (Αριστοτέλης, Περί Ψυχής Α12). Η ψυχή βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και αυτή ακριβώς είναι η αιτία που την καθιστά αθάνατη και θεϊκή όπως και όλα τα θεία ουράνια σώµατα. (ήλιος, σελήνη, κλπ). Το τελικό συµπέρασµα του Αλκµαίων, ύστερα από όλες τις µελέτες του είναι πως ο άνθρωπος οδηγείται στον βιολογικό θάνατο γιατί δεν µπορεί να ενώσει το γήρας µε την βρεφική του αφετηρία. Ο βίος του ανθρώπου δεν είναι κύκλος αλλά ευθεία γραµµή

 

Τα έργα του

1. Περί Φύσεως
2. Παν τελικόν σημείον είναι και αρχικόν

(Σε αυτό το βιβλίο  έχουμε μόνο αποσπάσματα που ο Αλκμαίων ανέφερε ότι η κυκλική κίνηση είναι δυνατόν να συνεχίζεται επ’ άπειρον και ότι η ψυχή είναι αθάνατη. )

 

Ο Αλκµαίων στο έργο του «Περί Φύσεως» µας αποδεικνύει περίτρανα πως έµεινε πιστός µαθητής του Πυθαγόρα. Η αθανασία της ψυχής, η κυκλική ροή ως πηγή αιωνιότητας της ζωής είναι για τον Αλκµαίων η αληθινή γνώση των πραγµάτων. Η αληθινή γνώση δεν µπορεί να είναι

ανθρώπινη αλλά θεϊκή γιατί η πρώτη είναι σχετική και περιορισµένη και καταλήγει µόνο σε υποθέσεις και προσεγγίσεις. Παντογνώστες και αλάνθαστοι είναι µόνο οι Θεοί.

Κάποιοι θεωρούσαν ότι δεν έκαναν οι Πυθαγόρειοι ανατομές, γιατί πίστευαν στην μετεμψύχωση. Η άποψη ότι ο Αλκμαίων έκανε ανατομές, λέει ο Bouillet, Jean, στηρίζεται μόνο στα λόγια του Χαλκίδιου ο οποίος έζησε 900 χρόνια μετά από τον Αλκμαίωνα. Άλλοι ιστορικοί δεν λένε τίποτα για το ζήτημα αυτό (πρβ Πλούταρχο). Επειδή μάλιστα οι ανατομές ήταν αντίθετες προς τις Πυθαγόριες αρχές (μετεμψύχωση), η υπόθεση αυτή μένει τουλάχιστον αμφίβολη. Αλλά (πρβλ Διογένη Λαέρτιο και Διόδωρο Σικελιώτη) οι οποίοι λένε ότι ο Αλκμαίων γνώριζε πολύ καλά τον πόρο μέσα από τον οποίο επικοινωνεί το κοίλο του τυμπάνου με τον φάρυγγα, άρα έκανε ανατομές

Για τον Αλκμαίωνα η αληθινή γνώση δεν μπορεί να είναι ανθρώπινη, αλλά θεϊκή, γιατί η πρώτη είναι σχετική και περιορισμένη και καταλήγει μόνο σε υποθέσεις και προσεγγίσεις. Παντογνώστες και αλάνθαστοι είναι μόνο οι θεοί. Στην προσπάθεια του να δείξει τον περιορισμένο ορίζοντα της ανθρώπινης γνώσης, παρατηρεί πως οι θεοί έχουν ξεκάθαρη γνώση για τον αφανή και φανερό κόσμο, ενώ οι άνθρωποι είναι σε θέση να συνάγουν μόνο συμπεράσματα μέσω των παρατηρήσεων τους. Το ενδιαφέρον του επικεντρώνεται και σε ζητήματα κοσμολογικά και αστρονομικά. Αποφαινόταν ότι οι πλανήτες κινούνται εκ δυσμών προς ανατολάς και ότι τα ουράνια σώματα έχουν αιώνια φύση. Ο Αλκμαίων, οι Πυθαγόρειοι και άλλοι Προσωκρατικοί είχαν άποψη και για το μέγεθος και το σχήμα του ήλιου . Το ενδιαφέρον του για την ιατρική και την φυσιολογία τον οδήγησε στη διατύπωση ορισμένων πολύ σημαντικών και πρωτότυπων απόψεων για την υγεία και την ασθένεια. Ο Αριστοτέλης στο έργο του «Μεταφυσικά» παραδίδει έναν πίνακα αντιθέτων δυνάμεων που, όπως αναφέρει, «δανείστηκε» από τον ιατροφιλόσοφο Αλκμαίωνα. Με βάση αυτές τις αντίθετες δυνάμεις, ο Αλκμαίων όριζε την υγεία ως ισομερή μείξη και κατανομή των σωματικών δυνάμεων. Συγκεκριμένα, ισχυριζόταν πως η υγεία είναι η ισονομία των δυνάμεων , δηλαδή  το να έχουν ίσα δικαιώματα μέσα στο σώμα το υγρό, το ξηρό, το ψυχρό, το θερμό, το πικρό, το γλυκό. Επιπλέον, η μοναρχία ανάμεσα τους, δηλαδή η μεμονωμένη κυριαρχία – επικράτηση ενός από αυτά, δημιουργεί την αρρώστια. Επίσης, τόνιζε ότι η υγεία είναι η συμμετρική ανάμειξη των ποιοτήτων. Το ζωντανό σώμα είναι ένα σύστημα, του οποίου οι βασικές συστατικές δυνάμεις, αν και αντίθετες μεταξύ τους, πρέπει να είναι ισότιμες. Έτσι, όταν αυτές βρίσκονται σε ισορροπία, το σύστημα λειτουργεί αρμονικά. Επομένως, θεωρούσε ότι η θεραπεία έγκειται στην αποκατάσταση της διαταραχθείσης ισορροπίας. Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να επαναφερθεί στην τάξη η δύναμη που καταπάτησε την αρχή των ίσων δικαιωμάτων, εντός της μικρής «πολιτείας» του σώματος. Η θεωρία αυτή επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τους Ιπποκρατικούς γιατρούς, που διατύπωσαν την δική τους διδασκαλία για τις «κράσεις», η οποία προϋποθέτει και αυτή, ίση ανάμειξη των συστατικών του σώματος. Οι γενικότερες δε φιλοσοφικές του απόψεις άσκησαν μεγάλη επίδραση στον Πλάτωνα, ενώ τα αποτελέσματα των επιστημονικών του ερευνών υπήρξαν θεμελιακά για την ελληνική ιατρική. Πίστευε ότι ο άνθρωπος αποτελείται από τα ίδια στοιχεία από τα οποία αποτελείται και ο μακρόκοσμος. Τον απασχόλησε ακόμα το πώς δημιουργείται το ανθρώπινο σπέρμα, ως αιτία (το σπέρμα) δημιουργίας ζωής, το ίδιο, βέβαια, θέμα απασχόλησε και άλλους, όπως τον Πυθαγόρα, τον Αριστοτέλη, τον Πλάτωνα, τον Επίκουρο, τον Δημόκριτο, τον Λεύκιππο, τον Ζήνωνα κ.λπ

 

 

Κείμενα

∆ιογένης Λαέρτιος, Βιβλίο 8, σελ 81, Αλκµαίων

Ο Αλκµαίων καταγόταν από τον Κρότωνα. Ηταν κι αυτός µαθητής του Πυθαγόρα. Ασχολήθηκε κυρίως µε ιατρικά θέµατα, κάποιες φορές όµως αναφέρεται και στη φυσική φιλοσοφία, όπως όταν λέει: «Τα περισσότερα απ? όσα αφορούν τους ανθρώπους είναι διπλά»? Είπε ακόµη πως η

ψυχή είναι αθάνατη και κινείται συνεχώς όπως ο ήλιος.

∆ιογένης Λαέρτιος, Βιβλίο 8, σελ 81, Αλκµαίων [Φαβωρίνος, Παντοδαπή Ιστορία]

« Ο Κροτωνιάτης Αλκµαίων, ο γιος του Πειρίθου είπε στον Βροτίνο, τον Λέοντα και τον Βάθυλλο τα εξής: «Τα περί αοράτων όπως και τα περί των θνητών µόνο οι θεοί τα

αντιλαµβάνονται µε σαφήνεια, οι άνθρωποι µπορούν µόνο να κάνουν υποθέσεις»

Αέτιος V,30,1

Ο Αλκµαίων υποστηρίζει ότι το µυστικό της υγείας είναι η ισότιµη ισορροπία των δυνάµεων, του υγρού και του ξηρού, του ψυχρού και του θερµού, του πικρού και του γλυκού και των υπόλοιπων, ενώ η επικράτηση ενός από αυτά είναι αιτία αρρώστιας, γιατί η επικράτηση του ενός ή του άλλου είναι φθοροποιός. Η αρρώστια προέρχεται άµεσα από την υπερβολική ζέστη ή το υπερβολικό κρύο, έµµεσα από τον υπερσιτισµό ή τον υποσιτισµό και η εστία της είναι το αίµα ή

το µεδούλι ή ο εγκέφαλος. Μερικές φορές γεννιέται σ?αυτές τις εστίες από εξωτερικές αιτίες, από κάποιας µορφή υγρασίας ή από το περιβάλλον ή από την εξάντληση ή από τις κακουχίες ή από παραπλήσιες αιτίες. Η υγεία, από την άλλη µεριά, είναι η σύµµετρη ανάµειξη των διαφόρων

ιδιοτήτων.

Αλκμαίων – Αφορισμοί

Alcmaeon Phil., Fragmenta
Fragment 1, line 3

                    α 1, 1] <Ἀλκμαίων Κροτω-
νιήτης τάδε ἔλεξε Πειρίθου υἱὸς Βροτίνωι καὶ Λέοντι καὶ
Βαθύλλωι· περὶ τῶν ἀφανέων, περὶ τῶν θνητῶν σαφή-
νειαν μὲν θεοὶ ἔχοντι, ὡς δὲ ἀνθρώποις τεκμαίρεσθαι> καὶ
τὰ ἑξῆς.

Απόδοση

για τα αφανή μόνον οι θεοί έχουν σαφήνεια. Οι άνθρωποι εικάζουν.

Alcmaeon Phil., Fragmenta
Fragment 1a, line 2

           d. sens. 25 [α 5] <ἄνθρωπον> γάρ φησι <τῶν ἄλ-
λων διαφέρειν ὅτι μόνον ξυνίησι, τὰ δ’ ἄλλα αἰσθάνεται
μέν, οὐ ξυνίησι δέ>.

Απόδοση

ο άνθρωπος διαφέρει προς τα άλλα στο ότι είναι ο μόνος που έχει νόηση, ενώ τα άλλα αισθάνονται μέν αλλά δεν νοούν.

 

ΑΛΚΜΑΙΩΝΟΣ ΠΕΡΙ ΦΥΣΕΩΣ

Fragmenta tit.2.1

[ARIST.] Probl. 17, 3. 916a 33 <τοὺς ἀνθρώπους> φησὶν

Ἀ. <διὰ τοῦτο ἀπόλλυσθαι, ὅτι οὐ δύνανται τὴν ἀρχὴν

2.3

τῶι τέλει προσάψαι>.

Απόδοση

γι αυτό πεθαίνουν, οι άνθρωποι, διότι δεν μπορούν να προσάψουν την αρχή στο τέλος.

 

Alcmaeon Phil., Fragmenta
Fragment 4, line 1

                           τῆς μὲν ὑγιείας εἶναι συνεκτικὴν
τὴν <ἰσονομίαν> τῶν δυνάμεων, ὑγροῦ, ξηροῦ, ψυχροῦ, θερμοῦ,
πικροῦ, γλυκέος καὶ τῶν λοιπῶν, τὴν δ’ ἐν αὐτοῖς <μοναρχίαν> νόσου
ποιητικήν· φθοροποιὸν γὰρ ἑκατέρου μοναρχίαν.

 

Απόδοση

η υγεία είναι συνεκτική ισονομία των δυνάμεων του υγρού, ξηρού, ψυχρού, θερμού, πικρού, γλυκού και των λοιπών. Η μοναρχία μίας δύναμης στις άλλες είναι φθοροποιός νόσος

 

Alcmaeon Phil. Fragmenta 5 Line 1-3

     CLEM. Strom. VI 16 (II 435, 9 St.) ᾿Αλκμαίωνος γὰρ

τοῦ Κροτωνιάτου λέγοντος ‘ἐχθρὸν ἄνδρα ῥᾶιον φυλάξασθαι

ἢ φίλον’

Απόδοση

απ’ τον εχθρό πιο εύκολα φυλάγεσαι, παρά από τον φίλο.

 

 

Αρχαίες Πηγές:

 

Diogenes Laertius Biogr., Vitae philosophorum

Book 8, section 83, line 8

 

Ἀλκμαίων Κροτωνιάτης. καὶ οὗτος Πυθαγόρου διήκουσε· καὶ

τὰ πλεῖστά γε ἰατρικὰ λέγει, ὅμως δὲ καὶ φυσιολογεῖ ἐνίοτε

8.83.10

λέγων, “δύο τὰ πολλά ἐστι τῶν ἀνθρωπίνων.” δοκεῖ δὲ πρῶτος

φυσικὸν λόγον συγγεγραφέναι, καθά φησι Φαβωρῖνος ἐν Παντο-

δαπῇ ἱστορίᾳ (FHG III. 581), καὶ τὴν σελήνην καθόλου <τε τὰ

ὑπὲρ> ταύτην ἔχειν ἀίδιον φύσιν.

 Ἦν δὲ Πειρίθου υἱός, ὡς αὐτὸς ἐναρχόμενος τοῦ συγγράμ-

8.83.15

ματός φησιν (DK 24 B 1)· “Ἀλκμαίων Κροτωνιήτης τάδε ἔλεξε

Πειρίθου υἱὸς Βροτίνῳ καὶ Λέοντι καὶ Βαθύλλῳ· ‘περὶ τῶν

ἀφανέων, περὶ τῶν θνητῶν σαφήνειαν μὲν θεοὶ ἔχοντι, ὡς δ’

ἀνθρώποις τεκμαίρεσθαι’” καὶ τὰ ἑξῆς· ἔφη δὲ καὶ τὴν ψυχὴν

ἀθάνατον, καὶ κινεῖσθαι αὐτὴν συνεχὲς ὡς τὸν ἥλιον.

 

 

Galenus Med., In Hippocratis de natura hominis librum commentarii iii
Kühn volume 15, page 5, line 12

τοιαῦτα δὲ εὕροις ἂν ἅπαντα τὰ Περὶ φύσεως ἐπιγεγραμμένα
βιβλία τῶν παλαιῶν φιλοσόφων, <Ἐμπεδοκλέους Παρμενίδου Με-
λίσσου Ἀλκμαίωνος Ἡρακλείτου>

 

Aristoteles et Corpus Aristotelicum Phil., De anima
Bekker page 405a, line 29

             παραπλησίως δὲ τούτοις καὶ Ἀλκμαίων ἔοικεν
ὑπολαβεῖν περὶ ψυχῆς· φησὶ γὰρ αὐτὴν ἀθάνατον εἶναι
διὰ τὸ ἐοικέναι τοῖς ἀθανάτοις· τοῦτο δ’ ὑπάρχειν αὐτῇ ὡς
ἀεὶ κινουμένῃ· κινεῖσθαι γὰρ καὶ τὰ θεῖα πάντα συνεχῶς
ἀεί, σελήνην, ἥλιον, τοὺς ἀστέρας καὶ τὸν οὐρανὸν ὅλον.

 

Aëtius Doxogr., De placitis reliquiae (Stobaei excerpta)
Page 407, line 2

Περὶ ὀσφρήσεως.

 <Ἀλκμαίων> ἐν τῷ ἐγκεφάλῳ εἶναι
τὸ ἡγεμονικόν, τούτῳ οὖν ὀσφραίνεσθαι
ἕλκοντι διὰ τῶν ἀναπνοῶν τὰς ὀσμάς.

 

AËTIUS Doxograficum. De placitis reliquiae(=Περί των αρεσκόντων τα λοιπά) (Stobaei excerpta) {0528.001} Page 352 line 8 Περὶ μεγέθους ἡλίου. Ἀλκμαίων πλατὺν εἶναι τὸν ἥλιον. Οἱ Πυθαγόρειοι σφαιροειδῆ τὸν ἥλιον.(10) (Ἀναξίμανδρος) ⟦καὶ⟧ τὸν μὲν (13) ἥλιον ἴσον εἶναι τῇ γῇ, 211.

Αέτιος V,30,1

Ο Αλκµαίων υποθέτει ότι η ψυχή είναι µία ουσία που κινείται από µόνη της αέναα, και για αυτόν τον λόγο είναι αθάνατη και παρόµοια µε τα θεϊκά.

Αριστοτέλης, Προβλήµατα XVII, 3, 916a33

 [Αλκµαίων αποσ. 2]

Ο Αλκµαίων λέει ότι οι άνθρωποι πεθαίνουν επειδή δεν µπορούν να ενώσουν την αρχή µε το τέλος τους.

 

Joannes STOBAEUS Anthologus Scr. Eccl. et Theol. Anthologium {2037.001} Book 4 chapter 37 section 2: ΠΕΡΙ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙ ΤΗΝ ΔΙΑΜΟΝΗΝ ΑΥΤΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ.[Ἀλκμαίων] τῆς μὲν ὑγείας εἶναι συνεκτικὴν τὴν ἰσονομίαν τῶν δυνάμεων, ὑγροῦ ξηροῦ θερμοῦ πικροῦ γλυκέος, τῶν λοιπῶν, τὴν δ’ ἐν αὐτοῖς μοναρχίαν νόσου παρασκευαστικὴν εἶναι. .

 DIOCLES Medicus. Fragmenta {0664.002} Fragment 51b line 251b) (Pseudo-)Plutarchus, Placita philosophorum 5.30 (1n) Περὶ ὑγείας καὶ νόσου καὶ γήρως (1)

 

ALKMAEON OF CROTON: PHYSICIAN AND PHILOSOPHER, AN OUTSTANDING REPRESENTATIVE OF PRE-HIPPOCRATIC MEDICINE  

Κ. Papadopoulos, Α. Tasouli Department of I C U. Onassis Cardiothoracic Center Alkmaeon (late 6th -early 5th century B.C) is considered one of the most outstanding figures of ancient Greek medicine and philosophy. He was born in Croton, a Greek colony in southern Italy, a centre of Pythagorean philosophy which deeply influenced him. Alkmaeon is noted as one of the first to practice medical research and surgery. His work «Περί Φύσεως» (On Nature), written in Ionic dialect is considered by many as the beginning of Greek medical biography and deals with medical and philosophical themes combining theory and practice. Significant segments of this work were saved by Aetios , Diogenes Laertius , Theophrastus and Aristotle . Alcmaeon was the first to point out the enormous significance of the brain as the leading central organ of feeling and understanding as opposed to mere perception and considered that man differed from other animals in that man only was capable of thought – «Άνθρωπον γάρ φησί των άλλων διαφέρειν ότι μόνον ξυνίησι, τα δέ άλλα αισθάνεται μέν, ού ξυνίηση δέ ». Based on anatomical studies on animals he discovered the sensory nerves which he named “πόρους ” and their route from sensory organs to the brain – «άπασας δε τα αισθήσεις συντηρείσθε πως προς < /B>τον εγκέφαλον» .He also described the functions of sight, hearing, smell and taste as well as the anatomical construction of the eye and the ear. Chalcidius the Neo-Platonic Philosopher of the 4th century considers him the father of anatomy and says that Alcmaeon was the first to undertake dissections on living animals. Using political terms metaphorically, he considered health as the balance of the elements (the hot, the cold, the wet, the dry, the sweet, the bitter etc.) in the body i.e. isonomia (equality) whereas the imbalance of the elements as monarchy. These theories are the basis for the later theories of the Hippocratic physicians. He attempted to give a logical explanation of biological decay and death. According to this theory biological time is not cyclical but lineal, namely a forward direction without return. The beginning and end cannot be linked, the consequence being death- τούς ανθρώπους φησίν Αλκμαίων δια τούτο απόλλυσθαι , ότι ού δύναται τήν αρχήν τώ τέλει προσάψε . Alcmaeon also adds a philosophical element to his medical theories. According to Pythagorean tradition, he accepts the immortality of the soul and that it is in a state of perpetual movement. He also emphasises the limitations of human k nowledge. With Alcmaeon, Medicine acquired the character of a specialist Science. His work, highly significant and innovative in his time, deeply influenced contemporary physicians and philosophers and had a profound influence on later Hippocratic medicine.

 

Πηγές

1.Θησαυρός Ελληνικής Γλώσσας (TLG)

2.Esperos–library.ucoz.com

3.Μελέτες των εγκεφαλικών λειτουργιών από τη Σχολή του Κρότωνα και του Σαλέρνο .Αν.Αργυρος

4. ∆ιογένης Λαέρτιος, Βίοι Φιλοσόφων Άπαντα,Βιβλίο 8, Αλκµαίων (σελ 181)’Μετάφραση : Μεταφραστική Οµάδα Κάκτου Εκδόσεις Κάκτος (Αθήνα 1994)
5. G.S. KIRK – J.E. RAVEN – M. SCHOFIELD:

Οι Προσωκρατικοί Φιλόσοφοι:Μετάφραση: ∆ηµοσθένης Κούρτοβικ.Μορφωτικό Ίδρυµα Εθνικής Τραπέζης (Αθήνα 1990)

6. Σωκράτης Γκίκας-Ιάσων Ευαγγέλου

Πρωσοκρατικοί Φιλόσοφοι:Μετάφραση: Σωκράτης Γκίκας.Εκδόσεις Σαββάλας (Αθήνα 1995)

7.Kudlien, Fridolf (2008) [1970-80]. «Alcameon of Crotona». Complete Dictionary of Scientific Biography. Encyclopedia.com.

8.Diogenes Laërtius, Life of Alcmaeon, translated by Robert Drew Hicks (1925).

9.Alcmaeon Fragments Read the philosophical fragments

10.Σχέση Ιατρικής και Πολιτικής από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Τόμος 9^ος .Εταιρεία Διάδοσης του Ιπποκράτειου Πνεύματος

 

 

 

 

photo https://autochthonesellhnes.blogspot.com/2013/12/blog-post_23.html