Τώρα σύμφωνα και πάλι με τις αρχαίες μαρτυρίες έχουμε διάφορες ονομασίες της χώρας προτού ονομαστεί Αίγυπτος.
1.Αερία
2. Μέλας
3. Θήβαι
4. Ερμοχύμιος γή
5. Ηερίη
6. Μέσερ εξ ού και το σημερινό της όνομα ΜΙΣΡ
Michael Apostolius Paroemiogr., Collectio paroemiarum
Centuria 5, section 24, line 3
τούτων ὁ μὲν Αἴγυπτος εἶπε
παῖδας πεντήκοντα ἄῤῥενας· ὁ δὲ Δαναὸς πεντήκοντα θυ-
γατέρας, ὃς φθονῶν τῷ ἀδελφῷ Αἰγύπτῳ διὰ τὴν τῶν
ἀῤῥένων παίδων κτῆσιν καὶ φοβηθεὶς ὅπως μὴ ὑπ’ αὐτοῦ
ἐκβληθῇ τῆς βασιλείας ἀνδρωθέντων τῶν υἱῶν αὐτοῦ, ἐδίωξεν
αὐτὸν εἰς Αἴγυπτον ἅμα τοῖς παισίν, ὅθεν καὶ ἀπ’ αὐτοῦ
ἡ χώρα Αἴγυπτος ἐκλήθη
Σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες η περιοχή που σήμερα αποκαλούμε Βόρεια Αφρική αποτελούσε μια μάζα γης που χωριζόταν από την Ευρώπη μέσω των Ηράκλειων Στηλών, σήμερα γνωστό ως Στενό του Γιβραλτάρ. Αυτή η περιοχή αποτέλεσε πατρίδα αρκετών ηρώων της μυθολογίας, όπως του Δαναού και των θυγατέρων του, οι οποίες τοποθετούνται μεταξύ των πιο αδίστακτων κακοποιών της ελληνικής μυθολογίας.
Κάποτε, η προσωποποίηση της λιβυκής γης ζευγάρωσε με τον θεό Ποσειδώνα. Το αποτέλεσμα της ένωσης αυτής, ήταν δύο παιδιά, ο Αγήνορας και ο Βήλος. Ο Αγήνορας έμελλε να γίνει ο άρχοντας των Φοινίκων, ενώ ο Βήλος έγινε ο κυρίαρχος της Αιγύπτου. Ο Βήλος απέκτησε δίδυμους γιους, τον Αίγυπτο και τον Δαναό. Έδωσε σε κάθε έναν από τους δυο γιους του από μια νύφη, αλλά και το μισό βασίλειό του. Έτσι, ο Αίγυπτος νυμφεύτηκε την Ευρυρρόη και κληρονόμησε την περιοχή της Αραβίας, ενώ ο Δαναός πήρε για σύζυγό του την Ευρώπη και έγινε άρχοντας της Λιβύης.
Τα δίδυμα αδέρφια απέκτησαν κι εκείνα απογόνους με τη σειρά τους. Ο Αίγυπτος είχε πενήντα γιους, ενώ ο Δαναός πενήντα κόρες, τις Δαναΐδες. Όπως ήταν γνωστό, η πατρική κληρονομιά περνούσε πάντα σε αρσενικούς απογόνους και ποτέ σε θυγατέρες. Ήταν επόμενο, λοιπόν, ο Δαναός να υποψιαστεί πως στο μέλλον οι γιοι του αδερφού του θα νυμφευτούν τις Δαναΐδες, ώστε να του πάρουν την εξουσία. Ακόμα, ο Αίγυπτος σκεφτόταν να δολοφονήσει τον αδερφό του, ώστε να μείνει ο μόνος διάδοχος της περιουσίας του Βήλου.
Φοβούμενος, λοιπόν, ο Δαναός και κατόπιν προτροπών της Αθηνάς, φόρτωσε όλα τα αγαθά του και την οικογένειά του σε ένα πλοίο με πενήντα κουπιά, εγκαταλείποντας για πάντα την αφρικανική ήπειρο. Μετά από μια στάση στη Ρόδο για απόδοση τιμών στην Αθηνά, η οικογένεια του Δαναού φτάνει στο Άργος. Η περιοχή εκείνη την περίοδο κυβερνείτο από τον Γελάνορα. Ωστόσο, ο πονηρός Δαναός υποστήριξε πως εκείνος είναι ο πραγματικός διάδοχος του θρόνου, καθώς ο ποτάμιος θεός του Άργους Ίναχος, αποτελούσε μακρινό πρόγονό του. Πιο συγκεκριμένα, ήταν προπάππους της Λιβύης, που ήταν η γιαγιά του Δαναού. Ο Γελάνορας με τον Δαναό δεν μπόρεσαν να καταλήξουν σε κάποια συμφωνία για το ποιος θα έπρεπε να αναλάβει τα ηνία του Άργους, οπότε αποφάσισαν να αφήσουν αυτό το θέμα για την επόμενη μέρα.
Το επόμενο πρωί, οι δυο πλευρές ήρθαν αντιμέτωπες με ένα περίεργο θέαμα. Ένας λύκος είχε ορμήσει στην αγέλη των βοοειδών, που έβοσκαν γύρω από το Άργος και ένας ταύρος προσπαθούσε να αντιμετωπίσει τον λύκο. Παρακολουθώντας τη μονομαχία, οι ντόπιοι παρομοίασαν τον λύκο με τον νεοφερμένο Δαναό και τον ταύρο με τον Γελάνορα, που προσπαθούσε να κρατήσει τον τίτλο του Βασιλιά. Τότε, συμφώνησαν, αν κέρδιζε ο λύκος, ο Δαναός θα ήταν ο νέος βασιλιάς του Άργους, ενώ αν κέρδιζε ο Ταύρος, ο Γελάνορας θα παρέμενε στον θρόνο. Ο λύκος κατασπάραξε τον αντίπαλό του και ο Δαναός στέφθηκε βασιλιάς. Μάλιστα, πιστεύοντας πως ο Λύκειος Απόλλωνας έστειλε τον λύκο, έφτιαξε ναό και άγαλμα για να τιμήσει τον θεό.
Κατά τη βασιλεία του Δαναού, εμφανίστηκαν στο Άργος οι πενήντα γιοι του Αιγύπτου, οι οποίοι ζητούσαν επίμονα τις Δαναΐδες σε γάμο. Ο Δαναός, φοβούμενος την αντίδρασή τους σε περίπτωση που αποκρινόταν αρνητικά, δέχτηκε να γίνουν οι γάμοι. Ωστόσο, κατέστρωσε ένα δόλιο σχέδιο για να εξοντώσει τους γιους του Αιγύπτου. Πριν την πρώτη νύχτα του γάμου, εφοδίασε κάθε μια από τις κόρες του με ένα μαχαίρι και τις πρόσταξε να δολοφονήσουν τους συζύγους τους, όταν εκείνοι θα έχουν αποκοιμηθεί. Μάλιστα, απείλησε πως θα σκοτώσει όποια τον παρακούσει. Έτσι, αυτή η νύχτα έμελλε να είναι μοιραία για τους πενήντα άντρες, οι οποίοι αποκεφαλίστηκαν από τις γυναίκες τους. Παρόλα αυτά, μονάχα μια από τις Δαναΐδες, η Υπερμνήστρα, παράκουσε τον πατέρα της και δεν σκότωσε τον σύζυγό της, Λυγκέα, καθώς σεβάστηκε την επιθυμία της να παραμείνει παρθένα.
Ο Δαναός, έξαλλος με την απόφαση της κόρης του, τη φυλάκισε και την πέρασε από δίκη, με ενδεχόμενη τιμωρία τη θανάτωσή της. Η Αφροδίτη ήταν παρούσα στη δίκη, και βοήθησε την Υπερμνήστρα να αθωωθεί. Παράλληλα, ο Λυγκέας, διψασμένος για εκδίκηση, σκότωσε τον Δαναό και όλες τις Δαναΐδες –εκτός της συζύγου του–, καθιστώντας τον εαυτό του κυρίαρχο του Άργους και τη γυναίκα του Βασίλισσα. Το φονικό που διέπραξαν οι Δαναΐδες δεν μπορούσε να συγχωρεθεί από τους θεούς, ούτε μετά τον θάνατό τους. Έτσι, καταδικάστηκαν από τον Δία σε αιώνια τιμωρία στα Τάρταρα, μαζί με άλλους θνητούς που είχαν διαπράξει ειδεχθή εγκλήματα, όπως τον Τάνταλο, τον Σίσυφο και τον Ιξίωνα. Η τιμωρία των θυγατέρων του Δαναού ήταν να γεμίζουν με νερό ένα τρύπιο πιθάρι. Το πιθάρι άδειαζε πάντα πριν γεμίσει λόγω της οπής, με αποτέλεσμα οι Δαναΐδες να προσπαθούν αιώνια και συνάμα μάταια να απαλλαχθούν από την τιμωρία τους.
Τα Αρχαία Ονόματα της Αιγύπτου
Herodotus Hist., Historiae
Book 2, section 177, line 1
Ἐπ’ Ἀμάσιος δὲ βασιλέος λέγεται Αἴγυπτος μάλιστα
δὴ τότε εὐδαιμονῆσαι καὶ τὰ ἀπὸ τοῦ ποταμοῦ τῇ χώρῃ
γινόμενα καὶ τὰ ἀπὸ τῆς χώρης τοῖσι ἀνθρώποισι, καὶ πό-
λις ἐν αὐτῇ γενέσθαι τὰς ἁπάσας τότε δισμυρίας τὰς οἰ-
κεομένας.
Aelius Herodianus et Pseudo-Herodianus Gramm., Rhet., De prosodia catholica
Part+volume 3,1, page 223, line 3
τὸ μέντοι <Αἴγυπτος> – ἡ χώρα καὶ ὁ ποτα-
μός.
Aelius Herodianus et Pseudo-Herodianus Gramm., Rhet., De prosodia catholica
Part+volume 3,1, page 287, line 5
<Ἀετία>·
οὕτως ἐκλήθη ἡ Αἴγυπτος ἀπό τινος Ἰνδοῦ Ἀετοῦ.
Aelius Herodianus et Pseudo-Herodianus Gramm., Rhet., De prosodia catholica
Part+volume 3,1, page 298, line 22
<Ἀερία> ἡ Αἴγυπτος παρὰ τὸν ἀέρα.
Pseudo-Plutarchus, De fluviis (0094: 001)
“Geographi Graeci minores, vol. 2”, Ed. Müller, K.
Paris: Didot, 1861, Repr. 1965.
Chapter 16, section 1, line 3
Ἐκαλεῖτο δὲ τὸ πρότερον Μέλας ἀπὸ
Μέλανος τοῦ Ποσειδῶνος· ὕστερον δὲ Αἴγυπτος ἐπε-
κλήθη δι’ αἰτίαν τοιαύτην.
Zenobius Sophista
“Corpus paroemiographorum Graecorum, vol. 1”, Ed. von Leutsch, E.L., Schneidewin, F.G.
Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1839, Repr. 1965.
Centuria 2, section 6, line 12
Ἡ δὲ αἰτία, δι’ ἣν αἱ Δαναΐδες κατεκρίθησαν τὴν
τιμωρίαν ταύτην, οὕτως ἔχει. Αἴγυπτος καὶ Δαναὸς
ἀδελφοὶ ὄντες τῆς τῶν Μελαμπόδων ἐκράτουν γῆς, ἥτις
νῦν Αἴγυπτος καλεῖται.
Charax Hist., Fragmenta (1254: 003)
“FHG 3”, Ed. Müller, K.
Paris: Didot, 1841–1870.
Fragment 24, line 1
.. ἐλέγετο καὶ ἡ Ἀττικὴ
πᾶσα Ὠγυγία, ὡς Χάραξ φησὶν ἐν τοῖς Χρονικοῖς.
Idem: Αἴγυπτος καὶ ἡ χώρα καὶ ὁ ποταμὸς ἐκλήθη
ἀπὸ Αἰγύπτου, ὡς Χάραξ· «[Αἴγυπτος] Βήλου παῖς
ὢν καὶ Ἀερίας τῆς καὶ Ποταμίτιδος, βασιλεύσας ἔτη
τετταράκοντα τρία.
Manetho Hist., Fragmenta
Fragment 50a, line 53
Ἡ δὲ χώρα ἐκλήθη ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ ὀνόμα-
τος Αἴγυπτος. Λέγει γὰρ ὅτι ὁ μὲν Σέθωσις ἐκαλεῖτο
Αἴγυπτος, Ἄρμαϊς δὲ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ Δαναός.
Theophilus Apol., Ad Autolycum
Book 3, section 20, line 27
Αἴγυπτος δὲ ἡ χώρα ἐκλήθη ἀπὸ τοῦ βασιλέως Σέθως· ὁ γὰρ
Σέθως, φασίν, Αἴγυπτος καλεῖται.
Georgius Cedrenus Chronogr., Compendium historiarum
Volume 1, page 38, line 14
ὧν ὁ Βέλος μὲν
τὴν Σίδα γεγάμηκεν, ἀφ’ ἧς Αἴγυπτον καὶ Δαναὸν ἔσχεν υἱούς,
ἐξ οὗ καὶ ἡ χώρα Αἴγυπτος κέκληται· ὁ Ἀγήνωρ δὲ ἐπὶ τὴν Φοι-
νίκην ἐλθὼν ἠγάγετο τὴν Τυρώ, ἐξ ἧς Κάδμος ἐγεννήθη καὶ
Φοῖνιξ καὶ Σύρος καὶ Κίλιξ καὶ θυγάτηρ Εὐρώπη καλουμένη.
Georgius Syncellus Chronogr., Ecloga chronographica
Page 182, line 5
Ῥαμεσσῆς δὲ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ ὁ καὶ Αἴγυπτος καλούμενος ἐβασίλευ-
σεν Αἰγύπτου ἔτη ξηʹ, μετονομάσας τὴν χώραν Αἴγυπτον τῷ ἰδίῳ ὀνό-
ματι, ἥτις πρότερον Μεστραία, παρ’ Ἕλλησι δὲ Ἀερία ἐλέγετο.
Theognostus Gramm., Canones sive De orthographia (3128: 001)
“Anecdota Graeca e codd. manuscriptis bibliothecarum Oxoniensium, vol. 2”, Ed. Cramer, J.A.
Oxford: Oxford University Press, 1835, Repr. 1963.
Section 7, line 3
Ἡ αι δίφθογγος ἐν ἀρχῇ λέξεως πρὸ τοῦ γ οὐχ εὑρίσκε-
ται πλὴν τῶν γεγονότων παρὰ τὸ ἀΐσσω, ὡς ἔχει τὸ αἰγίς·
αἴγειρος· Αἴγυπτος, αἰγιαλός· αἰγίλιψ· διὰ δὲ τοῦ ε ἔγρω
ἐγείρω.
Pseudo-Zonaras Lexicogr., Lexicon
Alphabetic letter alpha, page 77, line 32
ὡς τὸ, Ῥόδιος, Ῥοδιακός.]
<Αἴγυπτος>. ἀπὸ Αἰγύπτου βασιλέως τοῦ Βήλου,
ἢ ἀπὸ Αἰγύπτου τοῦ Νείλου.
Olympiodorus Phil., In Aristotelis meteora commentaria
Page 117, line 6n
<Καὶ τὸ ἀρχαῖον ἡ Αἴγυπτος Θῆβαι καλούμεναι.
Stephanus Gramm., Ethnica (epitome) (4028: 001)
“Stephan von Byzanz. Ethnika”, Ed. Meineke, A.
Berlin: Reimer, 1849, Repr. 1958.
Page 30, line 9
<Ἀερία,> ἡ Αἴγυπτος, παρὰ τὸν ἀέρα.
Photius Lexicogr., Scr. Eccl., Theol., Lexicon (Α – Δ) (4040: 029)
“Photii patriarchae lexicon, vol. 1 (Α – Δ)”, Ed. Theodoridis, C.
Berlin: De Gruyter, 1982.
Alphabetic letter alpha, entry 517, line 1
<Αἰγύπτης>· συβώτης, νομεύς.
<Αἴγυπτος>· ὁ Νεῖλος ποταμός, ἀφ’ οὗ καὶ ἡ χώρα ὑπὸ τῶν
νεωτέρων Αἴγυπτος ἐκλήθη.
Hesychius Lexicogr., Lexicon (Α – Ο)
Alphabetic letter epsilon, entry 5962, line 1
καὶ ⌊ποταμὸς Λυδίας r
<Ἑρμοῦ κλῆρος>· ὁ πρῶτος ἑλκόμενος κλῆρος Ἑρμοῦ νομίζεται
(Eur. fr. 39)
<Ἑρμοχύμιος γῆ>· ἡ Αἴγυπτος τὸ πρότερον οὕτως ἐκαλεῖτο
<Ἑρμοῦ ψῆφος>· τὰ ἐν ταῖς ὁδοῖς ἕρμαια
<Ἑρμώνιος χάρις>· παροιμία ἀπὸ Ἕρμωνός <τινος τῶν> τῆς
Λήμνου τυράννων, <ὃς> ἐπελθόντων τῶν Ἀθηναίων, μὴ δυνά-
μενος αὐτοῖς ἐναντιοῦσθαι, ἔφη τὰ προστασσόμενα ὑπ’ αὐτῶν
διὰ χάριν ποιεῖν.
Georgius Choeroboscus Gramm., Epimerismi in Psalmos (4093: 008)
“Georgii Choerobosci epimerismi in Psalmos, vol. 3”, Ed. Gaisford, T.
Oxford: Clarendon Press, 1842.
Page 35, line 19
Πρὸ τοῦ Γ ἡ ΑΙ δίφθογγος σπανίως
εὑρίσκεται, πλὴν τοῦ Αἴγυπτος, αἰγιαλὸς, αἰγίλιψ, (ἡ
ὑψηλὴ πέτρα), καὶ εἴ τι παρ’ αὐτοῦ.
Georgius Choeroboscus Gramm., Epimerismi in Psalmos
Page 155, line 6
ΠΡΕΣΒΕΙΣ, ἡ εὐθεῖα πρέσβυς, καὶ γίνεται παρὰ τὸ προβε-
βηκέναι τῇ ἡλικίᾳ.
ΑἼΓΥΠΤΟΣ, παρὰ τὸ αἴθω τὸ καίω, ἡ διακεκαυμένη τῷ
ἡλίῳ, ἢ παρὰ τὸ πίονας αἶγας ἔχειν· σημαίνει τρία, τὴν
χώραν, ὡς τὸ
Αἴγυπτον δέ με θυμὸς ἀνώγει ναυτίλλεσθαι·
τὸν ποταμὸν, ὡς τὸ
στήσας δ’ ἐν Αἰγύπτῳ ποταμῷ νέας ἀμφιελίσσας,
καὶ γίνεται παρὰ τὸ τὴν αἶαν ποτίζειν· καὶ τὴν ἁμαρτίαν,
καθὰ “ἐφύγομεν Αἴγυπτον
Etymologicum Genuinum, Etymologicum genuinum (α – ἁμωσγέπως) (4097: 001)
“Etymologicum magnum genuinum. Symeonis etymologicum una cum magna grammatica. Etymologicum magnum auctum, vol. 1”, Ed. Lasserre, F., Livadaras, N.
Rome: Ateneo, 1976.
Alphabetic letter alpha, entry 169, line 1
αἰγυπιός αἰγυπιοῦ· παρὰ τὸ ἀΐσσω B, Sym. 236, EM 431.
<Αἴγυπτος>· ἀπὸ Αἰγύπτου βασιλέως, τοῦ Βήλου· ἢ ἀπὸ
Αἰγύπτου τοῦ Νείλου· ἢ Αἴγυπτος αἰ[γίποτος] παρὰ τὸν τράγον,
ὃν Αἰγύπτιοι σέβουσι, ἐξαιρέτως δὲ τοὺς Μενδησίου· ἢ Αἴγυπτος
διὰ τὸ αἶγας πίονας ἔχειν.
Etymologicum Gudianum, Etymologicum Gudianum (ἀάλιον – ζειαί)
Alphabetic entry alpha, page 37, line 22
κέκληται δὲ Αἴγυπτος ἀπὸ Αἰγύπτου
τινὸς βασιλεύσαντος ἐν αὐτῇ.
Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum
Kallierges page 29, line 9
Ἢ ἀπὸ Αἰγύπτου τοῦ Νείλου· ὁ γὰρ Νεῖλος
πρότερον Αἴγυπτος ἐκαλεῖτο.
Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum
Kallierges page 421, line 11
<Ἠερίη>: Ἡ Αἴγυπτος τὸ πρὶν ἐκαλεῖτο· ὅτι
τοῖς ἐπ’ αὐτὴν πλέουσι, κοίλη οὖσα, οὐ φαίνεται
πρὶν ἂν σχεδὸν ὁρμισθῶσι, καὶ τότε ὥσπερ ἐξ ὁμί-
χλης καὶ ἀέρος κεκαλυμμένη φαίνεται.
Etymologicum Symeonis, Etymologicum Symeonis (α – ἁμωσγέπως)
Volume 1, page 120, line 9
gen. 167.
<αἴγυπτος>· ἀπὸ – 5 ἢ ἀπὸ <τοῦ> Αἰγύπτου <πο- ταμοῦ ἤτοι> τοῦ Νείλου – 8 διὰ τὸ αἶγας πίονας ἔχειν.
Michael Apostolius Paroemiogr., Collectio paroemiarum
Centuria 5, section 24, line 3
τούτων ὁ μὲν Αἴγυπτος εἶπε
παῖδας πεντήκοντα ἄῤῥενας· ὁ δὲ Δαναὸς πεντήκοντα θυ-
γατέρας, ὃς φθονῶν τῷ ἀδελφῷ Αἰγύπτῳ διὰ τὴν τῶν
ἀῤῥένων παίδων κτῆσιν καὶ φοβηθεὶς ὅπως μὴ ὑπ’ αὐτοῦ
ἐκβληθῇ τῆς βασιλείας ἀνδρωθέντων τῶν υἱῶν αὐτοῦ, ἐδίωξεν
αὐτὸν εἰς Αἴγυπτον ἅμα τοῖς παισίν, ὅθεν καὶ ἀπ’ αὐτοῦ
ἡ χώρα Αἴγυπτος ἐκλήθη
Suda, Lexicon
Alphabetic letter mu, entry 652, line 1
<Μέσερ:> ἡ Αἴγυπτος. καὶ ζήτει ἐν τῷ Μεσρέμ.
<Μεσέγγυος:> μεσίτης, ἐγγυητής, μέσος δύο μερῶν.
Suda, Lexicon
Alphabetic letter mu, entry 674, line 1
ἐξ οὗ καὶ Μεσρέμ, ἡ Αἴγυπτος, ἡ
νυνὶ Μέσε
Πηγές :
Ρόμπερτ Γκρεϊβς: ΟΙ Ελληνικοί Μύθοι .Εκδόσεις Κάκτος. Αθήνα 1998. Πρώτος τόμος . Κεφάλαιον «Βήλος και Δαναϊδες σελ. 229-236
Κ.Κερενύϊ: Η Μυθολογία των Ελλήνων.Εστίας .Αθήνα. 2012.Κεφάλαιον. «Ο Δαναός και οι Θυγατέρες του».σελ.293-297
Θησαυρός Ελληνικής Γλώσσας (TLG)
Image: See page for author, Public domain, via Wikimedia Commons