Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων δήλωσε με βεβαιότητα ότι δεν είναι ένας, αλλά δύο οι αρχαίοι ναοί στα Φαλάσαρνα, και αναμένεται να εκπλαγούμε με τα νέα ευρήματα.
Η ανασκαφή είχε ξεκινήσει προ δύο μηνών με επικεφαλής την αρχαιολόγο Ελπίδα Χατζηδάκη, σε ένα σημείο που ήταν μερικώς δύσβατο, καθώς δεν υπήρχε μονοπάτι και έπρεπε να κατασκευαστεί, αφού στον περίγυρο υπήρχαν βράχια που έπρεπε να σπάσουν με λοστούς, ενώ άλλοι θα πρέπει να μετακινηθούν με την βοήθεια του στρατού.
Αρχικά αποκαλύφθηκε ναός του 4ου αιώνα, αφιερωμένος στην θεά Δήμητρα.
Όπως αναφέρει η κα Χατζηδάκη: “Ο ναός που βρήκαμε αποτελεί ένα μοναδικό μνημείο για την τοποθεσία του. Συζήτησα με άλλους φίλους αρχαιολόγους που μου έλεγαν πως δεν υπάρχει άλλο ανάλογο μνημείο στην Κρήτη! Είναι ναός δωρικού ρυθμού, με δύο κίονες, κιονόκρανα, μετόπες, πύλη, αέτωμα. Το ύψος του ήταν 8 μέτρα, το πλάτος 5 μ. και 5 μ. το βάθος. Το πάτωμα ήταν λιθόστρωτο και πάνω σε αυτό οι αρχαίοι άφηναν τις προσφορές τους στους θεούς. Ο συνάδελφος ο κ. Μηλιδάκης βρήκε 5 θήκες μέσα στις οποίες οι αρχαίοι είχαν αποθέσει τα ιερά τους ευρήματα. Αυτά ήταν κυρίως ειδώλια, υδρίσκες, λυχνάρια, όπλα σε ένα αγγείο μάλιστα βρήκαμε 30 υδρίσκες. Γιατί υδρίσκες; Γιατί η θεά Δήμητρα ήταν θεά όχι μόνο της γεωργίας αλλά και της δύναμης που έχει το νερό στη ζωή μας. Για αυτό και υπήρχαν υδρίσκες» είπε η αρχαιολόγος τονίζοντας πως πολλά ευρήματα ήταν αφιερωμένα στη θεά και σε ένα από αυτά αναφέρονταν οι λέξεις “ακεστόη δάματρη “ η Ακεστόη αφιερώνει στη θεά Δήμητρα (Δάματρη η δωρική ονομασία της Δήμητρας)”.
Περισσότερα από 500 ευρήματα βρέθηκαν στον χώρο του ναού, τα οποία θα εκτεθούν στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κισσάμου.
Η αρχαιολόγος συνεχίζει την αναφορά της: «Μέσα στο σπήλαιο λατρευόταν η θεά. Αυτό πρέπει να ήταν και πριν το 650 π. Χ. Δεν το ξέρω με ακρίβεια γιατί δεν έχουμε σκάψει ακόμα τα κατώτερα στρώματα. Κάποια στιγμή η σπηλιά έπεσε. Τον 6ο αιώνα έκτισαν ένα ναό από τον οποίο βρήκαμε μια πέτρα, τίποτα άλλο! Γκρεμίζεται ο ναός αυτός από σεισμό , ξανακτίζεται άλλος ναός, ξαναγκρεμίζεται τον 5ο αιώνα και αυτός και έχουμε τον 4ο αιώνα τον ναό που βρήκαμε τώρα».
Πέραν αυτού του σημαντικού όμως ευρήματος, η αρχαιολογική έρευνα ξεκίνησε για τον εντοπισμό του δεύτερου ναού στην περιοχή, του ναού της Αρτέμιδας.
«Οι αρχαίοι γεωγράφοι έγραφαν ότι στο σημείο αυτό βρίσκεται ο ναός της Αρτέμιδος. Ήταν της Δήμητρας, αλλά ο ναός της Αρτέμιδας πρέπει να βρίσκεται σε έναν από τους δύο διπλανούς βράχους.»
Σε αυτή την δύσβατη περιοχή επίσης βρίσκεται και το θέατρο των Φαλασάρνων.