Ο Σουηδός θεολόγος και περιηγητής Μίκαελ Ενέμαν ταξίδεψε στην Ανατολή στις αρχές του 18ου αιώνα, καταγράφοντας πολύτιμες παρατηρήσεις από τη Συρία, τον Λίβανο, την Παλαιστίνη, την Κύπρο και την Κωνσταντινούπολη. Το έργο του Resan till Orienten («Ταξίδι στην Ανατολή”,1711-1712) αποτελεί μία από τις πρώτες σουηδικές μαρτυρίες για τον οθωμανικό κόσμο, προσφέροντας σημαντικά στοιχεία για τη ζωή των χριστιανικών κοινοτήτων, την τουρκική διοίκηση και την καθημερινότητα των Ελλήνων της Κύπρου.
Το ταξίδι του Ενέμαν στην Κύπρο (1713)
Ο Ενέμαν έφτασε στην Κύπρο στις 4 Φεβρουαρίου 1713, ύστερα από ασθένεια στην Τρίπολη του Λιβάνου. Στις σημειώσεις του περιγράφει την τουρκική διοίκηση ως αυθαίρετη, άδικη και σκληρή απέναντι στους ντόπιους. Ένα από τα περιστατικά που καταγράφει είναι η εξέγερση ενός Έλληνα κατοίκου της Λευκωσίας, ο οποίος είχε υποστεί βαριά αδικία από τον μουσουλμάνο διοικητή (μουσουλίμη) και αφού δεν βρήκε δικαίωση ούτε στην Κωνσταντινούπολη ούτε στον πασά της Κύπρου, αποφάσισε να πάρει εκδίκηση.
Ο Έλληνας αυτός συγκέντρωσε γύρω του χωρικούς και άνδρες από τα γύρω χωριά, πολλοί από τους οποίους ήταν φτωχοί αγρότες που είχαν κι αυτοί υποφέρει από φόρους και καταχρήσεις των αρχών. Μαζί τους και μια μικρή ομάδα Λεβαντίνων που επιβιβάστηκαν σε πλοίο και έφτασαν νύχτα στη Λευκωσία. Εκεί εξαπέλυσαν επίθεση στους δρόμους της πόλης, εισέβαλαν στο σπίτι του μουσουλίμη, τον άρπαξαν από το κρεβάτι και τον έδεσαν χειροπόδαρα. Έπειτα κινήθηκαν εναντίον σπιτιών πλουσίων Τούρκων αξιωματούχων, λεηλατώντας και προκαλώντας πανικό.
Η εξέγερση όμως καταπνίγηκε σύντομα. Ο μουσουλίμης κάλεσε ενισχύσεις από την Αμμόχωστο και την ύπαιθρο και οι άνδρες του Έλληνα περικυκλώθηκαν από εκατοντάδες οπλισμένους Τούρκους. Προσπάθησαν να διαφύγουν από το ακρωτήριο του Αγίου Ανδρέα με πλοίο, αλλά προδόθηκαν από τον καπετάνιο. Ο Έλληνας αρχηγός, μαζί με έναν από τους συντρόφους του και αρκετούς χωρικούς που συμμετείχαν στην εξέγερση, συνελήφθησαν και απαγχονίστηκαν δημόσια ως παραδειγματική τιμωρία. Οι υπόλοιποι αγρότες που είχαν ενισχύσει την εξέγερση βασανίστηκαν ή θανατώθηκαν σε διάφορα χωριά του νησιού.
Αυτό το βίαιο γεγονός είχε σημειωθεί λίγο πριν την άφιξη του Ενέμαν στην Κύπρο. Όπως γράφει ο ίδιος, η υπόθεση είχε προκαλέσει τρόμο και καχυποψία ανάμεσα στις τουρκικές αρχές, που φοβούνταν νέα εξέγερση.
Όταν ο Ενέμαν αποβιβάστηκε στη Λάρνακα και ταξίδεψε προς τη Λευκωσία, θεωρήθηκε ύποπτος ξένος. Ανακρίθηκε από τον μουσουλίμη και διατάχθηκε να επιστρέψει στη Λάρνακα συνοδευόμενος από γενίτσαρους. Ο ίδιος σημειώνει ότι γλίτωσε χάρη στη σουηδική του ταυτότητα, καθώς οι Τούρκοι δεν ήξεραν πολλά για τη Σουηδία και δεν τη θεωρούσαν εχθρική δύναμη.
Στη Λάρνακα ο Ενέμαν παρατήρησε ζωηρό εμπόριο ανάμεσα σε Ευρωπαίους και Έλληνες εμπόρους. Τα κυριότερα προϊόντα που εξάγονταν από το νησί ήταν το μετάξι, το βαμβάκι και η ρητίνη στοράξ.
Έμεινε στην Κύπρο για εβδομάδες, ώσπου την 1η Μαρτίου 1713 αναχώρησε με πλοίο, περνώντας από το Καστελλόριζο, τη Χίο και τη Σμύρνη, και έφτασε στην Κωνσταντινούπολη στις 20 Ιουνίου 1713. Το ταξίδι της επιστροφής του άρχισε στις 28 Ιουνίου.
πηγή / φωτογραφίες https://ypervorioi.blogspot.com/2025/10/mikael-eneman.html
Η είδηση αναδημοσιεύτηκε σε Κυπριακό ΜΜΕ
