Ο πόλεμος ανάμεσα στις Φιλιππίνες και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής αφορά την ένοπλη σύγκρουση ανάμεσα στις ΗΠΑ και στην Πρώτη Δημοκρατία των Φιλιππίνων. Διήρκησε από τις 4 Φεβρουαρίου 1899 έως τις 2 Ιουλίου 1902. Η διαμάχη αυτή συνδέεται άρρηκτα με την Επανάσταση των Φιλιππίνων (4 Φεβρουαρίου – 2 Ιουλίου 1902) και τον Ισπανοαμερικανικό πόλεμο (21 Απριλίου – 13 Αυγούστου του 1898) καθώς οι ΗΠΑ δεν αναγνώρισαν την διακήρυξη της ανεξαρτησίας των Φιλιππίνων και αντίθετα προσάρτησαν τις Φιλιππίνες βασιζόμενοι στη Συνθήκη του Παρισιού που σύναψαν με την Ισπανία, η οποία έθεσε τέλος στον Ισπανοαμερικανικό Πόλεμο.
Η Επανάσταση των Φιλιππίνων
Στο κράτος των Φιλιππίνων, πριν ακόμη γίνει αποικία της Ισπανικής Αυτοκρατορίας, υπήρχε ένα σημαντικό ποσοστό Ισπανών που διέμενε εκεί. Η Ισπανία και οι Φιλιππίνες είχαν μια κοινή ιστορική πορεία από το 1565 μέχρι το 1898. Εκείνη την περίοδο τα νησιά των Φιλιππίνων αποτελούσαν μια διοικητική περιφέρεια της Ισπανικής Αυτοκρατορίας στη Νοτιοανατολική Ασία με επικεφαλή τον γενικό κυβερνήτη, τον εκπρόσωπο του Αντιβασιλείου της Νέας Ισπανίας με έδρα την Πόλη του Μεξικού. Με την ανεξαρτησία του Μεξικού από την Ισπανική Αυτοκρατορία το 1821, η διοίκηση των Φιλιππίνων ασκούνταν απευθείας από τη Μαδρίτη.
Το αίσθημα του εθνικισμού στις Φιλιππίνες, το κύριο αίτιο της επανάστασης, άργησε να αναπτυχθεί εξαιτίας της αποκοπής του λαού από τις κοινωνικές και οικονομικές συναναστροφές με τον υπόλοιπο κόσμο.. Τα θεμέλια του τέθηκαν λίγα χρόνια πριν την Επανάσταση των Φιλιππίνων, ή διαφορετικά τον Πόλεμο της Ταγκαλόγκ. Τη σύγκρουση, δηλαδή, ανάμεσα στον λαό των Φιλιππίνων και των αποικιακών αρχών της Ισπανικής Αυτοκρατορίας, το 1896. Αυτό που ένωσε τον λαό των Φιλιππίνων ήταν η σκληρότητα της ισπανικής διακυβέρνησής κατά τη διάρκεια τριών αιώνων αποικιακής κυριαρχίας.
Τον Ιανουάριο του 1872, οι εξεγέρσεις ξεκίνησαν όταν στρατιώτες και εργάτες του Φρούριου San Felipe στην πόλη Καβίτε. Επικεφαλής τους ήταν ο λοχίας Ferdinand La Madrid. Οι στρατιώτες παρεξήγησαν κάποια πυροτεχνήματα, που εκτοξεύονταν για τη γιορτή του Αγίου Σεβαστιανού, ως το σήμα για την έναρξη μιας από καιρό προγραμματισμένης εθνικής εξέγερσης. Η αποικιακή κυβέρνηση χρησιμοποίησε το περιστατικό αυτό για να εφαρμόσει σκληρές πολιτικές και να εξαλείψει τα πολιτικά και εκκλησιαστικά πρόσωπα της επανάστασης. Μεταξύ αυτών ήταν οι ιερείς Mariano Gomez, José Burgos και Jacinto Zamora, οι οποίοι εκτελέστηκαν στις 18 Φεβρουαρίου 1872.
Τα γεγονότα του 1872 οδήγησαν στην απέλαση επαναστατικών προσώπων και διανοούμενων προς την Ευρώπη, κάτι το οποίο βοήθησε στην δημιουργία μιας ομάδας Φιλιππινέζων ομογενών στην γηραιά ήπειρο. Στη Μαδρίτη οι Marcelo H. del Pilar, Mariano Ponce, Eduardo de Lete, και Antonio Luna ίδρυσαν την εφημερίδα «La Solidaridad» στην οποία παρουσίαζαν μεταρρυθμίσεις που έπρεπε να γίνουν στις Φιλιππίνες και βοηθούσαν στη διάδοση των ιδεών της επανάστασης. Αυτή η προσπάθεια έμεινε γνωστή ως το «Κίνημα της Προπαγάνδας» και το αποτέλεσμα ήταν η ίδρυση μυστικών οργανώσεων που πρέσβευαν αυτά τα ιδανικά. Στην εφημερίδα αυτή συμμετείχαν και πολλοί Ισπανοί φιλελεύθεροι.
Το Κίνημα της Προπαγάνδας στην Ευρώπη είχε ως στόχους την νομική ισότητα Φιλιππινέζων και Ισπανών, την δίκαιη εκπροσώπησης των Φιλιππίνων στην κυβέρνηση και στην κοινωνία, την επιστροφή των ενοριών στους ντόπιους και την παραχώρηση ατομικών ελευθεριών στους Φιλιππινέζους, όπως ελευθερία του λόγου, ελευθερία του τύπου και ελευθερία συνάθροισης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να περάσουν οι Ισπανοί νόμους που προωθούσαν μερικές μεταρρυθμίσεις στις Φιλιππίνες. Όμως, η αποικιακή κυβέρνηση δεν τις υλοποίησε ποτέ. Αφού κυκλοφόρησε από το 1889 μέχρι και το 1895, η εφημερίδα «La Solidaridad» δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους για να συνεχίσει την κυκλοφορία της και επίσης δεν είχε επιτύχει κάποιες ουσιώδεις αλλαγές στις Φιλιππίνες.
Ο José Rizal, ένας από τους πρωτοπόρους αρχισυντάκτες της εφημερίδας, αποφάσισε να επιστρέψει στις Φιλιππίνες όπου και ίδρυσε μια μυστική οργάνωση με ονομασία «La Liga Filipina». Μερικές μέρες μετά την ίδρυση της, ο Rizal συνελήφθη από τις αποικιακές αρχές και απελάθηκε από τη χώρα. Σύντομα, η μυστική οργάνωση διαλύθηκε εξαιτίας των ιδεολογικών διαφορών των μελών του. Τα συντηρητικά μέλη της οργάνωσης με αρχηγό τον Apolinario Mabini δημιούργησαν την δική τους οργάνωση και προσπάθησαν να αναβιώσουν την εφημερίδα «La Solidaridad» στην Ευρώπη. Τα υπόλοιπα μέλη που είχαν μια πιο ριζοσπαστική ιδεολογία και είχαν ως ηγέτη τον Andrés Bonifacio, έστησαν μια ακόμη οργάνωση με την ονομασία «Katipunan».
Οι Andrés Bonifacio, Deodato Arellano, Ladislao Diwa, Teodoro Plata και Valentín Díaz ίδρυσαν την οργάνωση «Katipunan» στη Μανίλα στις 7 Ιουλίου του 1892. Η οργάνωση αυτή προωθούσε την ανεξαρτησία μέσω της ένοπλης επανάστασης κατά της Ισπανίας. Η οργάνωση αυτή επεκτάθηκε και σε αρκετές άλλες περιοχές. Τα περισσότερα μέλη της, τα οποία αποκαλούνταν «Katipuneros», προερχόντουσαν από τα μεσαία και κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Το Κεντρικό Συμβούλιο της Katipunan συντόνιζε τα τοπικά συμβούλια. Τα τοπικά συμβούλια ήταν υπεύθυνα για τη δημόσια διοίκηση και τις στρατιωτικές υποθέσεις σε δημοτικό ή σε επαρχιακό επίπεδο.
Οι αποικιακές αρχές έμαθαν για την ύπαρξη της οργάνωσης από έναν άντρα ο οποίος την αποκάλυψε στον Ισπανό γενικό διευθυντή της εφημερίδας «Diario de Manila». Ο άντρας αυτός είχε διαπληκτιστεί με ένα μέλος της οργάνωσης και σε αντίποινα αποκάλυψε την ύπαρξη της οργάνωσης. Όπως συνέβη και το 1872, οι αποικιακές αρχές προχώρησαν σε αρκετές συλλήψεις και χρησιμοποίησαν αθέμιτες μεθόδους για να ανακαλύψουν τα μέλη της οργάνωσης. Παρόλο που αρκετοί από τους συλληφθέντες δεν είχαν καμία ανάμειξη, καταδικάστηκαν σε θάνατο επειδή ο Bonifacio είχε πλαστογραφήσει τις υπογραφές τους σε έγγραφα της οργάνωσης με την ελπίδα πως έτσι θα τους αναγκάσει να συμμετέχουν στην επανάσταση.
Στις 24 Αυγούστου του 1896, ο Bonifacio συγκάλεσε μια μαζική συγκέντρωση των μελών της οργάνωσης στην πόλη Caloocan. Εκεί, αποφάσισαν να επαναστατήσουν κατά της Ισπανίας. Η απόφαση αυτή περιλάμβανε το σκίσιμο, από όλους τους συμμετέχοντες, των πιστοποιητικών φόρων συνοδευόμενο από πατριωτικές κραυγές. Δεν συμφωνούν όλοι στην ακριβή ημερομηνία και μέρος της έναρξης της επανάστασης. Η κυβέρνηση των Φιλιππίνων προωθεί δυο πιθανότητες. Την 23η Αυγούστου στην περιοχή Pugad Lawin ή την 26η Αυγούστου στην περιοχή Balintawak. Έτσι, η αρχή της επανάστασης των Φιλιππίνων μπορεί να λάβει δυο ονόματα. Είτε η «Κραυγή της Pugad Lawin» είτε η «Κραυγή της Balintawak».
Αποφασισμένοι για την έναρξη της επανάστασης, ο Bonifacio συγκάλεσε όλα τα συμβούλια της οργάνωσης με σημείο συνάντησης την Balintawak. Στις 21 Αυγούστου, τα μέλη της Katipunan είχαν ήδη μαζευτεί στην περιοχή Balintawak στην πόλη Caloocan. Το απόγευμα της ίδιας μέρας, οι επαναστάτες μετακινήθηκαν στην περιοχή Kangkong στην Caloocan εξαιτίας της καταρρακτώδους βροχής. Θέλοντας να προφυλαχτούν από τον κίνδυνο να τους πιάσουν οι ισπανικές αρχές, στις 23 Αυγούστου οι Katipuneros πήγαν είτε στην περιοχή Bahay Toro είτε στην περιοχή Pugad Lawin. Δεν υπάρχει συμφωνία για το ακριβές μέρος μεταξύ των ιστορικών.
Ο αριθμός των επαναστατών αυξανόταν όλο και περισσότερο. Μέχρι τις 24 Αυγούστου είχαν ξεπεράσει τα χίλια άτομα. Πριν την έναρξη των εχθροπραξιών, ο Bonifacio είχε ήδη κηρύξει την Katipunan ως την επαναστατική κυβέρνηση των Φιλιππίνων. Ο ίδιος ορίστηκε ως πρόεδρος και το κεντρικό συμβούλιο της οργάνωσης ως το υπουργικό συμβούλιο. Στις 24 Αυγούστου αποφασίστηκε πως στις 29 Αυγούστου θα πραγματοποιηθεί επίθεση στην πρωτεύουσα, την Μανίλα. Ο Bonifacio όρισε τους στρατηγούς που θα ηγηθούν της επίθεσης, όμως το πρωινό της 25ης Αυγούστου οι επαναστάτες δέχθηκαν επίθεση από την ισπανική πολιτοφυλακή. Οι επαναστάτες μπορεί να υπερίσχυαν σε αριθμούς αλλά η πολιτοφυλακή διέθετε αρκετά καλύτερο οπλισμό. Μετά από μια σύντομη συμπλοκή υπήρξαν απώλειες και από τις δυο πλευρές.
Συνεχίζεται…
photo CarinaChen / https://pixabay.com
