Η διεθνής τρομοκρατία αποτελεί κατεξοχήν σύγχρονο φαινόμενο και πιο συγκεκριμένα της τελευταίας 50ετίας. Συνεπακόλουθο του μεταπολεμικού και ιδιαίτερα του ψυχροπολεμικού πλέγματος των διεθνών σχέσεων και εξελίξεων, με ποικίλα αίτια και διαφορετικούς στόχους από περιοχή σε περιοχή και από σύστημα σε σύστημα, το φαινόμενο της διεθνούς τρομοκρατίας, με τις σοβαρότατες επιπτώσεις του στη διεθνή ασφάλεια και ειρήνη καθώς και στην παγκόσμια οικονομία και ανάπτυξη γενικότερα, δεσπόζει σήμερα εφιαλτικά σαν ένα από τα πιο κρίσιμα προβλήματα της εποχής μας που απασχολεί σοβαρά τα Ενωμένα Έθνη, δίχως όμως να έχει ακόμη αντιμετωπισθεί συλλογικά και αποτελεσματικά.
Η 11 Σεπτεμβρίου 2001 αποτελεί τρανή απόδειξη της τραγικής αυτής πτυχής της ανθρώπινης παρακμής, που δικαιώνει, μεταξύ άλλων, τον Χέμινγουέη όταν έγραψε ότι όλοι βρισκόμαστε στην ίδια βάρκα και ότι δεν πρέπει να ρωτάμε για ποιόν χτυπάει η καμπάνα γιατί μπορεί να χτυπάει και για μας… Το κόστος, το τραγικό, της διεθνούς τρομοκρατίας σε ανθρώπινες μόνο ζωές, πέραν από τους περισσότερους ανάπηρους και τις άλλες δραματικές επιπτώσεις, ανέρχεται σε εκατοντάδες χιλιάδες. Όμως, σε μια παρηκμασμένη θρησκευτικά, πολιτικά, κοινωνικά και πολιτισμικά παγκόσμια κοινωνία, όπου οι αριθμοί σε κάποια ταμεία μετράνε περισσότερο από τις ανθρώπινες ζωές, η τρομοκρατία αποτελεί και την εικόνα της, μια εικόνα που θυμίζει το πορτρέτο το τραγικό του Ντόριαν Γκρέυ.
Η τρομοκρατία είναι τόσο παλιά όσο και η ανθρώπινη ιστορία. Η αρχαία Ρώμη και η Ιερά Εξέταση χρησιμοποιούσαν μεθόδους που χαρακτηρίζονται ως τρομοκρατικές. Στη σύγχρονη ιστορία, τρομοκρατικές ενέργειες χρησιμοποιήθηκαν στη Γαλλική Επανάσταση, στην Αμερικανική, τους Κου Κλουξ Κλάν, και αργότερα από αναρχικούς στη Δυτική Ευρώπη, στη Ρωσία και στην Αμερική. Στον 20° αιώνα η τρομοκρατία γνώρισε «ένδοξες» μέρες στη Μ. Βρετανία με τον ΙΡΑ καθώς και με τους πρωταγωνιστές των ολοκληρωτικών καθεστώτων, Χίτλερ, Μουσολίνι, Στάλιν, Φράνκο, αλλά και άλλους στην Ασία, Λατινική Αμερική Αφρική κ.α. Όμως, η τρομοκρατία σαν διεθνές φαινόμενο, που έχει επηρεάσει και επηρεάζει σοβαρά και ορισμένες φορές καίρια τις διεθνείς σχέσεις, εστιάζεται στη Μέση Ανατολή, όπου συγκρούονται θανάσιμα δυο από τις κατεξοχήν κατηγορίες τρομοκρατίας: η κρατική και η ομαδική.
Αλλά πριν συνεχίσουμε, σκόπιμο είναι να δώσουμε τον ορισμό της τρομοκρατίας, που θεωρείται ως ο πλέον δόκιμος ανεπίσημα, δεδομένου ότι επίσημα ακόμη δεν έχει δοθεί ο ορισμός της ούτε από τον ΟΗΕ ούτε από άλλο διεθνή οργανισμό.
Η Διεθνής Διάσκεψη για την Καταστολή και Χρηματοδότηση της Τρομοκρατίας στις 9 Δεκεμβρίου 1999 ορίζει την τρομοκρατία «Ως κάθε πράξη που έχει πρόθεση να προξενήσει θάνατο ή σοβαρό σωματικό τραυματισμό σε πολίτη ή σε όποιο άλλο πρόσωπο που δεν συμμετέχει ενεργά σε εχθροπραξίες σε περίπτωση ένοπλης σύγκρουσης. Όταν ο σκοπός μιας τέτοιας πράξης, εκ της φύσης της ή του γενικότερου πλαισίου, είναι να εκφοβίσει έναν πληθυσμό ή να αναγκάσει μια κυβέρνηση ή έναν διεθνή οργανισμό να πράξει κάτι ή να απόσχει». Σύμφωνα δε με Διεθνολόγους κύρους είναι «η συστηματική χρήση φόβου ή απροσδόκητης βίας εναντίον κυβερνήσεων, ομάδων ή ατόμων με σκοπό την επίτευξη κάποιου πολιτικού στόχου». Σύμφωνα με το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, τρομοκρατία είναι: «Η χρήση ή απειλή χρήσης βίας για πολιτικούς σκοπούς, για τη δημιουργία κράτους φόβου που θα συμβάλει στον εκβιασμό, εξαναγκασμό, εκφοβισμό ή με άλλο τρόπο επηρεασμό ατόμων ή ομάδων ώστε να αλλάξουν συμπεριφορά».
Μπορούμε να κατατάξουμε την τρομοκρατία στις εξής κατηγορίες με βάση το σκοπό της:
1) Πολιτική: πάλη εξουσίας, εθνική απελευθέρωση και ανεξαρτησία, μεταρρύθμιση, απόσχιση, άμυνα, αντίποινα, εκδίκηση, ανατροπή, αποσταθεροποίηση, ανασφάλεια κ.λπ. 2) Στρατηγική: άμεσα ή έμμεσα συνδεδεμένη με την πολιτική, αλλά με πρωταρχική έμφαση σε καίριους στρατηγικούς στόχους, πολιτικούς, στρατιωτικούς, οικονομικούς. 3) Οικονομική: για την προστασία ή επέκταση ειδικών οικονομικών συμφερόντων. 4) Θρησκευτική: για καθαρά θρησκευτικούς σκοπούς εξαιτίας του φανατισμού ορισμένων θρησκευτικών δοξασιών και ομάδων. 5) Παθολογική: για προσωπικούς λόγους που σχετίζονται με φιλοδοξίες κ.λπ. παθολογικών ατόμων ή ομάδων.
Επίσης, με βάση την προέλευση ή οργάνωσή της μπορούμε να κατατάξουμε την τρομοκρατία στις εξής κατηγορίες: 1) Κρατική: όπου το κράτος είναι ο εμπνευστής και οργανωτής τρομοκρατίας κυρίως για πολιτικούς και στρατηγικούς σκοπούς. 2) Παρα-κρατική: όπου ομάδες συνεργαζόμενες με το κράτος ή υποκαθιστώντας το (νόμιμα ή παράνομα) και για λογαριασμό του οποίου ή και για δικό τους όφελος διαπράττουν τρομοκρατία. 3) Ομαδική: όπου ομάδες εξουσίας (διατήρησης ή απόκτησης ή φανατισμένες) ενεργώντας εκτός του κρατικού πλαισίου, υπέρ ή εναντίον του, διαπράττουν τρομοκρατία. 4) Θρησκευτική: όπου θρησκευτικά φανατισμένες ομάδες διαπράττουν τρομοκρατία για να προστατεύσουν τα θρησκευτικά τους πιστεύω, νομίζοντας ότι έτσι υπηρετούν το «θεό» τους. 5) Ατομική: όπου φανατισμένα, παθολογικά άτομα (πολιτικά ή θρησκευτικά κ.ά.) διαπράττουν τρομοκρατία.
Οπωσδήποτε δεν υπάρχει απόλυτα διαχωριστική γραμμή μεταξύ όλων των παραπάνω κατηγοριών. Στις περιπτώσεις π.χ. αυτοάμυνας, από που ξεκινά και που τελειώνει η «τρομοκρατία» και ποιος αποφασίζει; Επίσης στις περιπτώσεις στρατηγικών στόχων, η κάθε περίπτωση έχει τα δικά της χαρακτηριστικά. Το ζήτημα της σωστής ερμηνείας και αξιολόγησης είναι σημαντικής σημασίας και πρέπει να αποφεύγονται οι γενικεύσεις. Η κάθε περίπτωση πρέπει να αξιολογείται χωριστά σύμφωνα με τα δική της χαρακτηριστικά. Όσον αφορά την παθολογική τρομοκρατία, αυτή μπορεί να συμβεί και σε ομάδες ή ακόμη και κράτη όταν αυτή επιβάλλεται από ολοκληρωτικά καθεστώτα, πολιτικά ή θρησκευτικά. Η τρομοκρατία, αντίθετα από άλλες πράξεις βίας όπως ο πόλεμος, δεν έχει νομικά ερείσματα, αρχές ή κανόνες συμπεριφοράς. Διαθέτει τις δικές τις αρχές και τους δικούς της κανόνες καθώς και τη δική της στρατηγική. Λέγεται ότι η τρομοκρατία «είναι η στρατηγική των ανίσχυρων για να αποδυναμώσουν τους ισχυρούς». Τούτο είναι αληθές, αλλά μπορεί να συμβεί και το αντίθετο, να είναι η στρατηγική των ισχυρών για να αποτρέψουν την απόκτηση ισχύος από τους ανίσχυρους ή να αυξήσουν τη δική τους. Παραδείγματα «τρομοκρατίας» που να συνδέεται με απελευθερωτικά κινήματα συναντάμε στις Ινδίες, στη Νότια, Αφρική, Αλγερία, Παλαιστίνη, Κύπρο, Ιρλανδία, Ισπανία, Μ. Βρετανία κ.ά.
Συνεχίζεται
photo kalhh / https://pixabay.com
