Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε η ενημερωτική εκδήλωση για τις ΑΠΕ στο Μαντούδι της Εύβοιας, το Σάββατο 12 Οκτωβρίου. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με αφορμή την διαβούλευση που έχει ξεκινήσει από τα τέλη Αυγούστου και ολοκληρώνεται στις 28 Οκτωβρίου για το σχέδιο εγκατάστασης 98 ανεμογεννητριών σε δημόσιες εκτάσεις σε Ταναΐδα-Πυξαριά, των εταιρειών ΤΕΡΝΑ και Ευβοϊκός Άνεμος – ανεμογεννήτριες που θα φτάνουν σε ύψος πυλώνα τα 145 μέτρα και διάμετρο φτερωτής τα 115 – τη στιγμή που οι ήδη εγκατεστημένες στην νότια Εύβοια φτάνουν τα 80 μέτρα. Στην εκδήλωση μίλησαν οι: Μαρία Καραμανώφ, πρόεδρος Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος, αντιπρόεδρος ΣτΕ ε.τ., η Σοφία Παυλάκη, δικηγόρος, μέλος επιστημονικού συμβουλίου του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας, και ο Άκης Παπασαράντης, μέλος της Κίνησης για την Προστασία των Νησίδων. Η προγραμματισμένη ομιλία της Βάννας Σφακιανάκη αναβλήθηκε λόγω οικογενειακού κωλύματος.
Το μεγάλο ενδιαφέρον του κόσμου της Βόρειας Εύβοιας, και ειδικά του Δήμου Μαντουδίου-Λίμνης-Αγίας Άννας, ήταν παραπάνω από φανερό, παρόλο που ο κύριος όγκος του έργου αφορά τον γειτονικό Δήμο Διρφύων-Μεσσαπίων. Άλλωστε, το νησί της Εύβοιας είναι ενιαίο, και αυτό εκφράστηκε με κάθε τρόπο από τους παρευρισκόμενους. Την εκδήλωση κάλεσαν 21 σύλλογοι και συνεταιρισμοί από όλον τον Δήμο, με την υποστήριξη του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας. Η προσέλευση του κόσμου ήταν εντυπωσιακή, καθώς πλέον των 150 ατόμων παρακολούθησαν ανελλιπώς. Αν και η εκδήλωση είχε ενημερωτικό χαρακτήρα ενόψει της διαβούλευσης, οι ερωτήσεις και τοποθετήσεις των δημοτών έδειχναν μία θέση: “δεν θέλουμε άλλες ανεμογεννήτριες στο νησί μας”.
Ιδιαίτερα μεγάλη ήταν και η ανταπόκριση των θεσμικών φορέων. Παραβρέθηκαν ο Δήμαρχος και οι επικεφαλής της αντιπολίτευσης του Δήμου Μαντουδίου-Λίμνης-Αγίας Άννας, κ.κ. Τσαπουρνιώτης, Κατσιαμάκας και Γεραλής, ο αντιδήμαρχος Διρφύων-Μεσσαπίων, κ. Ματράκας, ο αντιπεριφερειάρχης περιβάλλοντος Στερεάς Ελλάδος, κ. Κούκουζας, η περιφερειακή σύμβουλος κα Αλίκη Λιάσκα, και η πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Ερέτριας, κα. Κυριακοπούλου. Όλοι τους διακήρυξαν με κατηγορηματικό τρόπο ότι η Εύβοια έχει εκπληρώσει με το παραπάνω τις όποιες “υποχρεώσεις” της, καθώς έχει ήδη μετατραπεί όλο το νότιο τμήμα του νησιού σε μια απέραντη βιομηχανική ζώνη ανεμογεννητριών, και διαβεβαίωσαν τους παριστάμενους πως θα είναι ενεργητικά παρόντες σε κάθε ενέργεια αποτροπής νέας εγκατάστασης. Αλλά και ο Δασάρχης Λίμνης, κ Σπύρος Ζίγκηρης, ενημέρωσε με γραπτό του μήνυμα πως έχει ήδη γνωμοδοτήσει αρνητικά για το εν λόγω έργο.
Πάντως, πέραν των πολιτικών και διοικητικών δεσμεύσεων, οι κάτοικοι δήλωσαν πως θα είναι “Εκεί” και δεν θα αφήσουν καμία ανεμογεννήτρια να περάσει στην περιοχή τους.
Συγκινητικό μήνυμα συμπαράστασης έστειλε και ο Μητροπολίτης Χαλκίδος Χρυσόστομος, δηλώνοντας πως “Σας εύχομαι καλή επιτυχία και μακάρι να εισακουσθεί αρμοδίως η φωνή αγωνίας του Ευβοϊκού Λαού,για την προστασία του νησιού μας … Σε ένα πρώην καταπράσινο νησί, που τώρα είναι κρανίου τόπος, αρμόζει μια άλλη μεταχείριση και τύχη”.
Χαιρετισμό στην εκδήλωση έστειλαν και οι κ.κ. Συμεών Κεδίκογλου, βουλευτής Ευβοίας του Σύριζα, Βασίλης Λύκος, Λουκάς Αποστολίδης και Δημήτρης Κατσούλης, περιφερειακοί σύμβουλοι, όπως επίσης ο δημοτικός σύμβουλος Σκύρου Γιώργος Κούκης και η Επιτροπή Αγώνα Σκύρου, το Δίκτυο για την Προστασία της Ευβοϊκής Γης και πλήθος άλλων συλλογικοτήτων από όλη την Ελλάδα.
Η εκδήλωση θα αναρτηθεί προσεχώς ολόκληρη, και θα δημοσιευτούν και περιλήψεις των πολύ σημαντικών εισηγήσεων.
Οι διοργανωτές προσκαλούμε όλους τους πολίτες να συμμετάσχουν στην ηλεκτρονική δημόσια διαβούλευση μέσα από την ιστοσελίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος εδώ:
https://eprm.ypen.gr/src/App/w1/1962
Δασ Λίμνης_Δ9 Γνωμοδότηση ΑΣΠΗΕ EO (1)
Περίληψη Εισήγησης Άκη Παπασαράντη, μέλος της Κίνησης για την Προστασία των Νησίδων
Το Επίσημο “Πράσινο” Αφήγημα
Από όλα τα περιβαλλοντικά προβλήματα απομονώνεται μόνο ένα ως το πλέον σημαντικό και κατεπείγον: Η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή. Επιπλέον, από όλες τις πιθανές λύσεις αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής δίνεται έμφαση μόνο σε ότι προσφέρεται για επενδύσεις. Θεωρείται δεδομένο ότι δεν χρειάζεται να αλλάξουμε το οικονομικό μοντέλο που επικρατεί. Δεν είναι όμως εφικτό να πετύχουμε την «κλιματική ουδετερότητα», περιορίζοντας το ανθρακικό μας αποτύπωμα με τεχνικές λύσεις και όχι με άλλες, όπως η εξοικονόμηση.
Όλα τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ραγδαία αύξηση της ενέργειας από τη δεκαετία του 50 και μετά, με τις ΑΠΕ να εισέρχονται δυναμικά σε αυτό το μείγμα τις τελευταίες 2 δεκαετίες. Παρόλα αυτά, δεν υποστηρίζεται από τα δεδομένα το αφήγημα της “ενεργειακής μετάβασης” καθώς η χρήση ορυκτών καυσίμων επίσης αυξάνεται ραγδαία. Ποιο το νόημα της αύξησης των ΑΠΕ εάν στο μεταξύ διπλασιάζουμε τη συνολική κατανάλωση ενέργειας;
Αιολικά “Πάρκα”
Τα εξαρτήματα των ανεμογεννητριών αποτελούνται από υλικά βιομηχανικής προέλευσης, που απαιτούν εκτενείς εξορύξεις πρώτων υλών και μεγάλες ποσότητες ενέργειας για την παραγωγή και μεταφορά τους (ατσάλι, τσιμέντο, χαλκός, σπάνιες γαίες, ρητίνη), που γίνεται με ορυκτά καύσιμα. Η παραγωγή ενέργειας εξαρτάται από τη στοχαστικότητα του ανέμου. Οι συνεχείς διακυμάνσεις της παραγωγής καθιστούν απαραίτητη την εξισορρόπηση με σταθερή μονάδα παραγωγής ενέργειας. Έχουν χαμηλό συντελεστή απόδοσης (25% κατά μέσο όρο). Σε καύσωνες και παγετούς η παραγωγή τους είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Απαιτούν τη διάνοιξη μεγάλων ορυγμάτων σε μέγεθος μικρού γηπέδου για τις βάσεις από σκυρόδεμα και δρόμους πλάτους 5-10 μέτρων με μεγαλύτερο ακόμα άνοιγμα στις στροφές. Χρειάζονται πλήθος συνοδευτικών έργων (υποσταθμοί, πυλώνες, καλώδια, συνοδευτικά κτίρια, χώροι απόθεσης υλικών). Οι τοποθεσίες όπου μπορούν να κατασκευαστούν και να είναι αποδοτικά είναι λίγες και στην Ελλάδα αποτελούν συνήθως περιοχές με υψηλή αισθητική και οικολογική αξία.
Μπαταρίες
Οι μπαταρίες προτείνονται ως λύση για την αποθήκευση ενέργειας. Πρόκειται ως επί το πλείστον για μπαταρίες λιθίου. Στην Ελλάδα οι αιτήσεις για μπαταρίες αποθήκευσης ενέργειας καταλαμβάνουν ήδη τεράστιες εκτάσεις σε βουνά, δάση και σε παραγωγική γη. Σε περίπτωση βλάβης μπορεί να υπάρξει έκρηξη και πυρκαγιά (που σβήνει πολύ δύσκολα) και να απελευθερωθούν τοξικά αέρια και υδρογόνο. Υπάρχει ανεπάρκεια πρώτων υλών για εφαρμογή σε μεγάλη κλίμακα. Οι μπαταρίες λιθίου περιέχουν τοξικά μέταλλα και αποτελούν επικίνδυνα απόβλητα. Η ανακύκλωσή τους είναι ακριβότερη από την εκ νέου παραγωγή τους, για αυτό και δεν ανακυκλώνονται.
Ηλεκτρικά Αυτοκίνητα
Τα περισσότερα ηλεκτρικά αυτοκίνητα χρησιμοποιούν μπαταρίες λιθίου. Τα επιβατηγά αυτοκίνητα είναι περίπου 1,2 δις με συμμετοχή 8% στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Αν όλος αυτός ο στόλος αντικαθίστατο με ηλεκτρικά αυτοκίνητα θα εξοικονομούσαμε το 1/5 του 8% σε βάθος χρόνου. Δεν πρόκειται να γίνει ούτε αυτό, γιατί η αύξηση των πωλήσεων SUV και Pick-Up θα εξανεμίσει το οποιοδήποτε όφελος από τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Ένα μέσο ηλεκτρικό αυτοκίνητο έχει καταναλώσει ισοδύναμο 25 βαρελιών πετρελαίου πριν αρχίσει να κυκλοφορεί. Υπάρχουν κίνδυνοι από την ανάφλεξη των μπαταριών. 2 ακτοπλοϊκές εταιρείες σε Νορβηγία και Ισπανία έχουν ήδη απαγορεύσει τη μεταφορά τους με το στόλο τους. Στην Ελλάδα έχει απαγορευτεί η μεταφορά τους ως ασυνόδευτα.
Φυσικό Αέριο
Αποτελείται κατά 97% από μεθάνιο. Αντί δηλαδή να αφήσουμε ένα ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου στο έδαφος, το εξορύσσουμε. Οι μονάδες φυσικού αερίου είναι απαραίτητες για την εξισορρόπηση των ΒΑΠΕ και λαμβάνουν σχετικές επιδοτήσεις (στην Ελλάδα από τον ΕΛΑΠΕ). Ως εισαγόμενο καύσιμο υπονομεύει την ενεργειακή ανεξαρτησία. Οι τιμές του καθορίζονται από χρηματιστηριακά παιχνίδια και επηρεάζονται από τις γεωπολιτικές συνθήκες. Αποτέλεσε το βασικό παράγοντα έναρξης της πρόσφατης «ενεργειακής κρίσης» και της εκτόξευσης των τιμών του ρεύματος, που ξεκίνησε πριν τον πόλεμο στην Ουκρανία. Στην Ελλάδα υπάρχει πλήθος μονάδων φυσικού αερίου και σχεδιάζονται ακόμα πολλές νέες από τις ίδιες συνήθως εταιρείες που εγκαθιστούν ανεμογεννήτριες.
Απόσυρση-Ανακύκλωση Ανεμογεννητριών
Μια ανεμογεννήτρια έχει χρόνο ζωής 20-25 έτη. Από τις ανεμογεννήτριες ανακυκλώνονται μόνο τα μεταλλικά μέρη (πυλώνες κλπ.). Οι τσιμεντένιες βάσεις δεν απομακρύνονται και μένουν εκεί για πάντα. Το ίδιο ισχύει για τις διανοίξεις δρόμων, που δεν αποκαθίστανται ποτέ. Τα πτερύγια των ανεμογεννητριών είναι ένα τοξικό κράμα μοναδικών σύνθετων υλικών, με κυριότερο το fiberglass (υαλόνημα) που δεν μπορεί εύκολα να θρυμματιστεί, να ανακυκλωθεί ή να επαναχρησιμοποιηθεί. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η βιομηχανία της αιολικής ενέργειας θα παραγάγει 225.000 τόνους πτερυγίων μέχρι το 2034. Παρόλο που σε όλες τις ΑΕΠΟ προβλέπεται η απόσυρση των ανεμογεννητριών και η αποκατάσταση του τοπίου, αυτό δεν έχει γίνει σε κανένα αιολικό σταθμό στην Ελλάδα, εκτός από όσους έγιναν repowering. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν υπάρχει κανένα οικονομικό κίνητρο για την απόσυρση. Όταν οι ανεμογεννήτριες παύουν να συντηρούνται και αρχίζουν να σαπίζουν, η ρύπανση γίνεται ανεξέλεγκτη: Ορυκτέλαια διαρρέουν, τα πτερύγια διαλύονται, μικροπλαστικά καταλήγουν στο έδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα και ο αιολικός σταθμός γίνεται μια μόνιμη πηγή κινδύνου.
Αιολικά και Θέσεις Εργασίας
Οι θέσεις εργασίας στον κλάδο βρίσκονται ως επί το πλείστον στο εξωτερικό. Στην Ελλάδα συντηρείται το εργατικό δυναμικό των μεγάλων ενεργειακών και κατασκευαστικών εταιρειών, που είτε εκτελεί γραφειοκρατικές δουλειές είτε δουλεύει στον τεχνικό/κατασκευαστικό τομέα. Στον τελευταίο ανήκουν τα κινητά συνεργεία που εγκαθιστούν και συντηρούν α/γ σε όλη την Ελλάδα. Πλην της φύλαξης ο αιολικός σταθμός προσφέρει εργατοώρες μόνο προσωρινά. Επηρεάζονται αρνητικά ή χάνονται θέσεις εργασίας στον τουρισμό, στην κτηνοτροφία, στη γεωργία, στη μελισσοκομία και στην αγορά ακινήτων, δηλ. μόνιμες θέσεις εργασίας σε έναν τόπο που προσφέρουν διαρκώς εργατοώρες, με αποτέλεσμα η τοπική οικονομία να μαραζώνει συνολικά. Ενδεικτικά: στο Λύρκειο η ELTEX Άνεμος πήρε 47 εκ. ευρώ επιχορήγηση, και πρόσφερε μία μόνιμη θέση εργασίας, η EDF στο Γαλαξίδι πήρε 15 εκ. για μία μόνιμη θέση εργασίας, και η ΤΕΡΝΑ στον Καφηρέα πήρε επιχορήγηση 585 εκ. ευρώ(!) για 18 μόνιμες θέσεις εργασίας. Άρα, με τον αναπτυξιακό νόμο επιδοτούμε αδρά από δημόσιους πόρους την απώλεια πολλών θέσεων εργασίας της τοπικής οικονομίας, με αντάλλαγμα απειροελάχιστες νέες!
Περίληψη Εισήγησης Μαρίας Καραμανώφ, προέδρου του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας, αντιπρόεδρος ΣτΕ ε.τ.
Η κα Μ. Καραμανώφ, μετά τον χαιρετισμό της και τις ευχαριστίες της προς τους διοργανωτές και συμμετέχοντες της εκδήλωσης, ανέφερε τα εξής για το θέμα της συνάντησης:
Υπάρχουν δύο απόψεις γύρω από τις ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας). Η μία άποψη είναι πως είναι αναπόφευκτες αφού πρέπει να καταφύγουμε σε αυτές λόγω της κλιματικής αλλαγής, ενώ η άλλη, πως τα μέτρα αυτά (ΑΠΕ) δεν λύνουν το πρόβλημα αλλά αντιθέτως προσθέτουν προβλήματα. Όμως, η κλιματική αλλαγή είναι το σύμπτωμα ενός μεγαλύτερου προβλήματος κι όχι το πρόβλημα καθ’ αυτό. Το μεγάλο πρόβλημα του πλανήτη είναι η παγκόσμια περιβαλλοντική κρίση, η οποία έχει πολλές εκδηλώσεις, όπως η καταστροφή των φυσικών πόρων, η ερήμωση, η αποδάσωση κλπ. Πλέον δεν γίνεται λόγος για την περιβαλλοντική κρίση παρά μόνον για την κλιματική αλλαγή.
Αναφορικά με τις ανεμογεννήτριες, το βασικό αφήγημα λέει: «Οι ανεμογεννήτριες παράγουν ενέργεια η οποία είναι απαλλαγμένη από εκπομπές αερίου του θερμοκηπίου». Από την άλλη όμως δεν λένε πως η κατασκευή και μεταφορά τους καταναλώνει κι αυτή καύσιμο, και η κατασκευή τους χρησιμοποιεί υλικά τα οποία εξορύσσονται, κ το οποίο και απαιτεί κατανάλωση ενέργειας και επιφέρει μεγάλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Επιπλέον, απαιτείται η μεταφορά τους καθώς και διάνοιξη δρόμων και η αποξήλωση, διαδικασίες οι οποίες απαιτούν πολλή ενέργεια και συμβάλλουν αρνητικά στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα όπως δείχνουν πολλές μελέτες.
Υπάρχουν ωστόσο κι άλλες επιπτώσεις που έχουν επισημανθεί από το 2012, όταν ο ΟΗΕ έβγαλε μία έκθεση για τις ΑΠΕ όπου παρουσίαζε και τις επιπτώσεις. Κάθε ανεμογεννήτρια χρειάζεται μία βάση στο υπέδαφος η οποία μένει εκεί για πάντα – μετά τα περίπου 20 έτη ζωής της. Ακόμη, κατά την λειτουργία τους θανατώνονται πουλιά, η βιοποικιλότητα της περιοχής αναγκάζεται να μετοικήσει, υπάρχουν μεταβολές στο μικροκλίμα και επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία λόγω των υπόηχων.
Σε Ευρωπαϊκές χώρες αντενδείκνυται και αποφεύγεται η τοποθέτησή τους στα βουνά. Αυτήν την στιγμή υπάρχουν πολλά νομοθετικά πλαίσια για την βιοποικιλότητα για τον λόγο ότι, όπως έχει διαπιστωθεί επιστημονικά, όσο σημαντική είναι η κλιματική αλλαγή για την καταστροφή του πλανήτη, εξίσου είναι σημαντική η καταστροφή της βιοποικιλότητας και η κάλυψη του ελεύθερου εδάφους με κατασκευές. Υπάρχουν λοιπόν πολιτικές και στρατηγικές τις οποίες η Ελληνική νομοθεσία παρ’ ότι τις έχει συνυπογράψει, προτιμά να τις αγνοεί. Το ίδιο κάνουν και οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Στα νομικά επιχειρήματα: Το 2008 εγκρίθηκε το ειδικό χωροταξικό πλαίσιο για τις ΑΠΕ.
Πρόκειται για το γενικό σχέδιο για το που στην Ελλάδα ενδείκνυται να τοποθετηθούν ΑΠΕ. Με παγκόσμια πρωτοτυπία, αντί να μελετηθούν οι χώροι που ευνοούν μία τέτοια τοποθέτηση, χαρακτηρίστηκε ολόκληρη η χώρα ως κατάλληλη για την τοποθέτηση ΑΠΕ, με απλή πρόβλεψη κάποιων εξαιρέσεων, όπως η απόσταση 500μ από αρχαιολογικούς χώρους, ελάχιστοι χώροι όπως οι υδροβιότοποι κλπ. Η δε μελέτη στην οποία θα αναφέρεται αν είναι κατάλληλος ο χώρος για την τοποθέτηση ΑΠΕ συντάσσεται από τον μελετητή-επενδυτή του εκάστοτε έργου, ο οποίος φυσικά επιθυμεί την έγκριση και αδειοδότηση του έργου. Το 2011, αυτό το χωροταξικό πλαίσιο προσβλήθηκε στο ΣΤΕ (Συμβούλιο Της Επικρατείας) το οποίο όμως το έκρινε ως κατάλληλο.
Το 2014 η Ευρωπαϊκή Ένωση έκανε προειδοποίηση στην Ελλάδα και στην συνέχεια της έστειλε αιτιολογημένη γνώμη – το αυστηρότερο στάδιο πριν από την καταδίκη – ότι το ειδικό χωροταξικό πλαίσιο της χώρας δεν πληροί τις προδιαγραφές, διότι περιλαμβάνει σημαντικές περιοχές σε σχέση με την Ευρωπαϊκή οδηγία για την προστασία των περιοχών Natura και δεν έχει γίνει κατάλληλη εκτίμηση των επιπτώσεων αυτών. Παρά ταύτα εξακολουθεί να αδειοδοτεί αιολικά πάρκα με βάση το πλαίσιο αυτό.
Το 2012 το ΣΤΕ έκρινε πως μπορούν να τοποθετούνται ανεμογεννήτριες και στα αναδασωτέα παρ’ ότι εκεί το σύνταγμα απαγορεύει οποιαδήποτε παρέμβαση πλειν της αναδάσωσης.
Σύμφωνα με μελέτες που έχουν υπολογίσει την δυναμικότητα των αιολικών στην Ελλάδα, η παραγωγή ενέργειας των αιολικών πάρκων που έχουν αδειοδότηση σήμερα θα παράγουν 6 φορές περισσότερη ενέργεια από αυτήν που θα χρειαζόταν η Ελληνική κοινωνία του 2030!
Το σύνολο της ισχύος των ΑΠΕ που λειτουργούν σήμερα είναι περίπου 15Gigawatt, ξεπερνώντας τους όρους που επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση, ξεπερνώντας τους στόχους του εθνικού σχεδίου για την ενέργεια και το κλίμα, το οποίο για το 2030 είναι 8,9GW και το 2050, 13GW, ενώ αυτήν τη στιγμή περιμένουν στην σειρά αιτήσεις που φτάνουν τα 36GW !
Έχουμε μία χώρα η οποία συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή κατά 0,…(κάτι) τοις εκατό. Μία χώρα η οποία είναι hotspot περιβάλλοντος και βιοποικιλότητας. Από τις ελάχιστες στην Ευρώπη χώρες που έχει διατηρήσει παρθένο φυσικό κεφάλαιο, βιοποικιλότητα με περίπου 27.00 είδη χλωρίδας και πανίδας. Κάθε λογικός άνθρωπος που νοιάζεται για το περιβάλλον θα φρόντιζε να διαφυλάξει μια τέτοια χώρα κι όχι να την καταστήσει βιομηχανική ζώνη.
Είναι οξύμωρο να μιλά κανείς για αντικατάσταση της ενέργειας από ορυκτά καύσιμα και να μην μιλάει κανείς σε παγκόσμιο επίπεδο για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Την στιγμή που η κατανάλωση ενέργειας στον πλανήτη αυξάνεται εκθετικά με κάθε είδους έργα (υποδομές, μετακινήσεις, τουρισμό) και πάνω απ’ όλα την τεχνητή νοημοσύνη που είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής ενέργειας στον πλανήτη, εξαιτίας της οποίας σε κάποιες πολιτείες της Αμερικής έχει 16πλασιαστεί η κατανάλωση ενέργειας μέσα σε ένα χρόνο! Είναι οξύμωρο λοιπόν να καταστρέφουμε περιοχές μοναδικές σε βιοποικιλότητα όπως η Εύβοια για να κάνουμε… μια τρύπα στο νερό! Αν συνεχίσει αυτό, τα παιδιά μας δεν θα γνωρίσουν ποτέ αυτήν την πανέμορφη χώρα όπως την έχουμε γνωρίσει εμείς!».
Περίληψη εισήγησης Σοφίας Παυλάκη, Δικηγόρου, μέλους επιστημονικού συμβουλίου Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητος
Η αποδόμηση της δασικής προστασίας στη Χώρα με το πιο οικολογικό Σύνταγμα του πλανήτη
Από το άρθρο 24 του Συντάγματος απορρέει υποχρέωση της πολιτείας να προβαίνει σε θετικές ενέργειες για την προστασία του περιβάλλοντος µε τη λήψη των απαιτούμενων μέτρων, παρεµβαίνοντας ακόµα και στην οικονοµική ή άλλη ατοµική ή συλλογική δραστηριότητα. Η δασική προστασία και η αναδάσωση κατοχυρώνονται ρητά στις διατάξεις των άρθρων 24 και 117 παρ. 3 του Συντάγματος, ενώ επιβάλλεται η απαγόρευση της μεταβολής του προορισμού τους και η υποχρέωση αναδάσωσής τους σε περίπτωση καταστροφής τους από πυρκαγιά, αποψίλωση ή άλλη αιτία.
Όμως στα χρόνια που ακολούθησαν παρατηρήθηκε μία αθρόα καταστρατήγηση των Συνταγματικών κανόνων. Σε πολλά νομοσχέδια που έρχονται στο κοινοβούλιο προς ψήφιση, ακόμα και για άσχετα θέματα, διαπιστώνουμε αποσπασματικές ή και «φωτογραφικές» διατάξεις, που εισάγουν όλο και περισσότερες επιτρεπτές επεμβάσεις στα δάση, αντίθετες με την προστασία και τη λειτουργίας τους, σε βαθμό που σήμερα μπορούμε να ισχυριστούμε ότι στα δάση μας, ακόμα και στα πιο πολύτιμα από αισθητικής και οικολογικής απόψεως, επιτρέπονται τα πάντα: οικισμοί, καλλιέργειες, δομές, γήπεδα, βιομηχανίες, λατομεία, ορυχεία, στρατόπεδα, πεδία βολής, κτηνοτροφικές μονάδες, ξενοδοχεία, γκολφ, ΧΥΤΑ, Α/Γ, Φ/Β, δρόμοι, πίστες για mountain bike και πολλά άλλα. Παράλληλα, ξεκίνησε η συστηματική απαξίωση του σπουδαίου και αναντικατάστατου ρόλου της Δασικής υπηρεσίας στον νευραλγικό τομέα της δασικής διαχείρισης και προστασίας, με την υποστελέχωση και την αποδόμησή της, τον περιορισμό της σε ρόλο απλού παρατηρητή και την ανάθεση των αρμοδιοτήτων της σε φορείς ή ακόμα και σε ιδιώτες, στους οποίους ωστόσο το Σύνταγμα, η νομοθεσία και οι καταστατικοί σκοποί τους δεν απονέμουν αρμοδιότητες δασικής διαχείρισης, αποκατάστασης και προστασίας. Τρανταχτά παραδείγματα: α) η αφαίρεση της δασοπυρόσβεσης από τις δασικές υπηρεσίες το 1998, β) οι απευθείας αναθέσεις των αναδασώσεων και της αποκατάστασης δασικών οικοσυστημάτων που καταστρέφονται από πυρκαγιά σε εξωθεσμικούς φορείς, μέσω του καινοφανούς θεσμού του «αναδόχου αναδάσωσης» (2021), ενώ το κράτος διαθέτει προς τούτο τις Δασικές του υπηρεσίες οι οποίες, με πολύ χαμηλότερο κόστος, σε σχέση με τα υπέρογκα κονδύλια που δαπανώνται, είναι βέβαιο ότι θα μπορούσε να φέρει σε πέρας το σχετικό έργο με επιτυχία, και πολλές άλλες περιπτώσεις.
Στις επαχθέστατες αυτές τακτικές θα πρέπει να συνυπολογίσουμε τις εγκαταστάσεις ΑΠΕ που επιτρέπονται όχι μόνο στα δάση αλλά και σε αναδασωτέες εκτάσεις και μάλιστα και πριν την ανάκτηση της δασικής βλάστησης (άρθρα 13ο παρ. 1 ν. 1822/1988, 2 παρ. 1-4α’ ν. 2941/2001, 6 Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου των ΑΠΕ/αποφ. 49828/2008, ΣτΕ Ολ 2499/2012), μολονότι το Σύνταγμα απαγορεύει κάθε δραστηριότητα σε αυτές πλην της αναδάσωσης και ενώ δεν γνωρίζουμε, ως σήμερα, με ακρίβεια τι κερδίζουμε σε σχέση με αυτό που θυσιάζουμε για τις εγκαταστάσεις ΑΠΕ στα βουνά και στα δάση μας.
Τέλος, επισημαίνεται και η εκχώρηση δημόσιας δασικής κτήσης σε ιδιώτες επενδυτές, μέσω του ΤΑΙΠΕΔ, παρ’ όλο που, κατά την αντίθετη νομολογία του Αρείου Πάγου και του Ε’ Τμήματος ΣτΕ (ΑΠ 207/2010, ΣτΕ 805/2016), τα δημόσια δάση υπάγονται στην έννοια των κοινοχρήστων πραγμάτων τα οποία είναι εκτός συναλλαγής, ανήκουν στη δημόσια κτήση και αποτελούν στοιχείο του ζωτικού χώρου του ανθρώπου, ο δε αποκλεισμός της πρόσβασης σε αυτά συνιστά παράνομη προσβολή της προσωπικότητας του ατόμου. Η κτήση του Δημοσίου επί των δασών του εγγυάται και τον πρωταρχικής σημασίας δημόσιο σκοπό της εθνικής κυριαρχίας, εφ’ όσον η ελληνική Πολιτεία, για να είναι βιώσιμη και κυρίαρχη, πρέπει να διαθέτει την αναγκαία εδαφική επάρκεια και τον έλεγχο του φυσικού περιβάλλοντος. Για τούτο και η διάταξη του άρθρου 2 του ν. 998/1979 ορίζει ότι «τα δάση συνιστούν εθνικό κεφάλαιο» για την προστασία του οποίου το κράτος έχει υποχρέωση να λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους.
Όλα αυτά συμβαίνουν κατ’ επίκληση συνήθως της ανάγκης αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής για την ανάσχεση της οποίας, ωστόσο, ο ίδιος ο ευρωπαϊκός Κανονισμός 841/2018 έθεσε ως κύριο μοχλό τη βιώσιμη διαχείριση των υφισταμένων δασών και τη δημιουργία νέων, και ενώ ξεχνάμε ότι η κλιματική αλλαγή είναι το αποτέλεσμα της καταστροφής του περιβάλλοντος και όχι η αιτία της.
Απέναντι σε όλα αυτά καλούμαστε, πιο επιτακτικά από ποτέ, να πάρουμε θέση σήμερα καθώς τα ζητήματα, που τίθενται, μας αφορούν όλους. Το Σύνταγμά μας παρέχει τα αναγκαία εχέγγυα δασικής προστασίας, αρκεί να ακολουθηθεί από τις ανάλογες νομοθετικές επιλογές και τις πολιτικές που θα επιτρέψουν στην πράξη να εμπεδωθούν και να υλοποιηθούν οι επιταγές του. Και μέσα σε όλα αυτά αξίζει να σημειώσουμε τη γενναία και μοναδική σε αξία και συμβολισμό προσφορά των περιβαλλοντικών κινημάτων που αποδεικνύουν, σε πείσμα των καιρών, πως η ανθρώπινη ευαισθησία παραμένει ισχυρή και παρούσα, έχοντας πολλά και σημαντικά ακόμα να δώσει στην προστασία του περιβάλλοντος και των δασών.
