Στις 28 Οκτωβρίου ο απανταχού Ελληνισμός εορτάζει. Όμως ο εορτασμός μιας εθνικής επετείου δεν πρέπει να εξαντλείται απλώς στην απότιση φόρου τιμής σε καθοριστικά για την ιστορική πορεία του έθνους γεγονότα, αλλά πρέπει να αποτελεί αφορμή για αναστοχασμό, για περισυλλογή, για ενίσχυση της ιστορικής μνήμης και της εθνικής αυτογνωσίας.
Είναι γνωστό ότι η προέλαση της ναζιστικής Γερμανίας τον πρώτο χρόνο του πολέμου, πριν την 28η Οκτωβρίου 1940, είχε καταστήσει, όσο ποτέ πριν, σκοτεινή την προοπτική της Ιστορίας.
Η απάντηση του Μεταξά, τη νύχτα της 27ης προς την 28η Οκτωβρίου, στο τελεσίγραφο της φασιστικής Ιταλίας είχε εκφράσει το ελληνικό λαϊκό συναίσθημα, την άρνηση της υποταγής, και αυτή η άρνηση πέρασε την μεθεπομένη, 30 Οκτωβρίου στον ελληνικό Tύπο, με την λέξη «όχι».
Η επιδρομή του εχθρού σφυρηλάτησε ακαριαία την εθνική ομοψυχία των Ελλήνων, που ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό στον αγώνα υπεράσπισης της αξιοπρέπειας και της εθνικής ελευθερία τους μέχρις εσχάτων.
Το ’40 τελέστηκε, όπως έχει παρατηρηθεί, μια πράξη εξιλέωσης του ελληνικού λαού. Με την ενότητα, την αγωνιστικότητα και την αυταπάρνησή τους οι μαχόμενοι στα βουνά της Ηπείρου, αλλά και οι λοιποί Έλληνες απέδειξαν στον ίδιο τους τον εαυτό, εκτός των άλλων, ότι ήταν πολύ πιο άξιοι απ’ ό,τι έδειχναν τα γεγονότα της αμέσως προηγούμενης εποχής.
Δηλαδή της καταστροφικής διαμάχης βενιζελικών και φιλοβασιλικών από το 1916, της Μικρασιατικής καταστροφής το ’22, της παγίωσης του διχασμού, των κύκλων της εκδίκησης και της αντεκδίκησης, του πνεύματος εμφυλίου που κυριαρχούσε στη χώρα.
Ενώ στην Πίνδο η δικαίωση θα μπορούσε να έλθει για όλους. Σαν ευλογία της Ιστορίας, σαν ανακούφιση με τη διαπίστωση ότι επιτέλους αυτός ο λαός , ο τόσο βουτηγμένος στα πάθη του, μπορούσε να φθάσει εκεί όπου η εθνική ενότητα δεν ήταν απρόσιτη ιδέα.
Το ’40 ο ελληνικός λαός, προασπίζοντας το φρόνημα, την ταυτότητα, την ουσία και την ελευθερία του, επανέλαβε, την πιο βαθιά, την ιδρυτική παράδοση του έθνους, τον αγώνα του ’21.
Το ‘’όχι’’ του ’40, η ουσία της άρνησης υποταγής, δεν υπήρξε μόνο έκφραση συναισθήματος, ηθικού, φρονήματος. Το ‘’όχι’’ ήταν, ταυτόχρονα, απόφαση βαθύτατα ρεαλιστική, όπως επέτασσε το ευρύτερο εθνικό συμφέρον, συνδύαζε συναίσθημα και λογική, φρόνημα και ορθό υπολογισμό για το μέλλον της χώρας.
– Αξίζει να αναστοχαστούμε τη σύμπνοια και την ενότητα του Έπους του ’40, αυτή τη θαυμαστή ομοψυχία, που ήταν μοναδική, σε αυτό το βαθμό και ένταση, στην ιστορία μας.
-Επίσης, η άρνηση υποταγής, ως κοινωνική, πολιτική και ηθική συμπεριφορά στον καθημερινό βίο είναι ένα γενικότερο μήνυμα που εκπέμπει και ενισχύει το ‘’όχι’’ της 28ης Οκτωβρίου 1940.
Η μεταπολεμική διαχείριση του έπους του ’40-41, υπήρξε εξαιρετικά επώδυνη. Η κατάσταση που διαμορφώθηκε, ακόμα και στην περίοδο της κατοχής, αλλά ιδίως μετά την απελευθέρωση, ήταν μακριά από την σύμπνοια και ενότητα της 28ης Οκτωβρίου, καθώς αναδείχθηκαν ξανά και κυριάρχησαν ορισμένα από τα χειρότερα διαχρονικά ελαττώματά μας που έχουν αποτρέψει τη συλλογική προκοπή μας.
Έτσι, το έπος του ’40-41 εκπέμπει και ένα άλλο μήνυμα: Μεγάλες εθνικές επιτυχίες δεν είναι μόνο αυτές της νίκης απέναντι σε έναν πολύ ισχυρότερο αντίπαλο, αλλά και η ορθολογική και ρεαλιστική διαχείριση των αντιφάσεων του έθνους, η βελτίωση των προοπτικών του, σε μεγάλη διάρκεια.
Αν την 25η Μαρτίου, τιμούμε την επέτειο της εθνικής μας χειραφέτησης και την επανεμφάνιση του ιστορικού έθνους των Ελλήνων στο διεθνές προσκήνιο, η 28η Οκτωβρίου 1940 συμπυκνώνει σε μια ιστορική στιγμή τις μνήμες, τα βιώματα και τις αξίες που πάντοτε καθοδηγούν τον εθνικό μας βίο. Την πλήρη άρνηση στην υποταγή, την καθολική απόρριψη του ολοκληρωτισμού, την προσήλωση στο δημοκρατικό ήθος και την εθνική αξιοπρέπεια.
photo by GreekRadioFL
