ΜΕΡΟΣ Ι: Η προϊστορία του L.E.A.D.E.R
Σαν άνθρωπος που συμμετείχε στη πολύ αρχική κατάρτιση στρατηγικής και την εφαρμογή της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας LEADER (μέλος του CEEP, από τη δεκαετία του 80 και μέλος της Commission GREEN TEAM) έχω να επισημάνω ορισμένες πλευρές της Πρωτοβουλίας LEADER, ιδιαίτερα αθέατες
Αυτές ήταν
Α. φιλοσοφίας
Β. τεχνικής
Από την τεχνική άποψη προηγήθηκε η μεταρρύθμιση των Κοινοτικών Ταμείων (Κανονισμός ΕΟΚ-τότε- 2052/1988 «Περί μεταρρυθμίσεως των Διαρθρωτικών Ταμείων» Ο Κανονισμός αυτός δεν υπάρχει πλέον Επρόκειτο για τομή στις έως τότε κοινοτικές χρηματοδοτήσεις ιδιαίτερα στον αγροτικό τομέα. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’80 οι πολιτικές της ΕΕ προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης της υπαίθρου είχαν τα εξής βασικά χαρακτηριστικά : κλαδικές αντιλήψεις για τις ενισχύσεις, απλή επιχορήγηση των δικαιούχων και πολιτικές προσεγγίσεις από τα πάνω προς τα κάτω. Στα τέλη της δεκαετίας οι πολιτικές αυτές αναγνωρίζονται ως μη αποτελεσματικές και μπαίνουν οι βάσεις για την αλλαγή τους έχοντας αυτή τη φορά ως στόχο όχι την οικονομική μεγέθυνση αλλά τη βιώσιμη ανάπτυξη με τα εξής χαρακτηριστικά: όχι κλαδική αλλά χωρική αντίληψη στις ενισχύσεις, ολοκληρωμένες και όχι απλώς εισοδηματικές ενισχύσεις βάσει συγκεκριμένων τοπικών σχεδίων ανάπτυξης και τέλος αποκεντρωμένες πολιτικές προσεγγίσεις από τα κάτω προς τα πάνω.
Στα πλαίσια αυτά οι επιχορηγήσεις του Γεωργικού Ταμείου FEOGA-Προσανατολισμός, του Περιφερειακού (FEDER) και του Κοινωνικού Social Fund (Fond Sociale) ενώ μέχρι το 80 χρηματοδοτούσαν με βάση την τομεακή διάσταση, μετά το 80 (Κανονισμός 2052) εστιάστηκαν στη χωρική διάσταση, όλες μαζί Αυτό είχε 2 συνέπειες
Αφενός μεν αναδείχθηκε ο χώρος (τόπος) ως κυρίαρχη εδαφική μονάδα,
αφετέρου δε οι χρηματοδοτήσεις αυτές κατέστησαν αποτελεσματικότερες, αφού δεν διασκορπίζονταν αλλά εστιάζονταν σε ένα χώρο
Ο δεύτερος και πιο ουσιαστικός-κατά τη γνώμη μου- λόγος είχε να κάνει με το κυρίαρχο-τότε και τώρα ερώτημα
Επέκταση ή
Εμβάθυνση?
Η Ευρωπαϊκή Ένωση-τότε ΕΟΚ- μπορεί μεν να ιδρύθηκε με στόχο την Ειρήνη και την ειρηνική σύμπραξη «άνθρακα και χάλυβα» στο μακρυνό 1957 (25 Μαρτίου)στη γηραιά Αλβιόνα, ανάμεσα στα 6 αρχικά ΚΜ- πλην όμως στη διαδρομή πήρε και πολιτικά χαρακτηριστικά
Με τις συνεχείς επεκτάσεις αρχικά με Αγγλία-Ιρλανδία-Δανία) αργότερα με Ελλάδα και μετέπειτα με τις χώρες της Ιβηρικής άρχισε να αναπτύσσεται ένας έντονος διάλογος ανάμεσα σε Βορρά (Γερμανία-Ολλανδία-Βέλγιο-Βρετανία κλπ και Νότο (Ελλάδα-Ιταλία-Ισπανία-Πορτογαλία Συνέπεια αυτού του διαλόγου και προπομπός του LEADER ήταν η ψήφιση των Ευρωπαϊκών Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων (ΜΟΠ) από το 81 και μετά
Τότε, τέθηκαν τα πρώτα σπέρματα για την Τοπική Ανάπτυξη, αλλά έως εκεί Ο διάλογος αφορούσε πολύ προβληματικές περιοχές εντός των ΚΜ πχ Mezzogiorno Ιταλία, Ήπειρος Ελλάδα κλπ
Ένας θεσμός που υπήρξε ενδιάμεσος κρίκος ανάμεσα σε ΜΟΠ και LEADER ως προς τη φιλοσοφία ήταν οι Κοινοτικές Οδηγίες για τις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές της ΕΕ αν και ανακοινώθηκαν πολύ νωρίτερα από τα ΜΟΠ, πχ 68/286
Ο διάλογος «εμβάθυνση ή επέκταση» κράτησε και κρατεί ακόμα Η δεκαετία του 80 –ρομαντική κατά τη γνώμη μου-έδειξε πως η πλάστιγγα έγερνε προς την εμβάθυνση των σχέσεων των ΚΜ μεταξύ τους, πως οι «πλούσιοι» της Ευρώπης θα παραχωρούσαν μέρος του πλούτου τους στους «φτωχούς» της Ευρώπης Η αισιοδοξία κράτησε μέχρι τις πρώτες ημέρες του 1992 : Στις 2-2-92 , μαζί με τον τότε Υποδιοικητή ΑΤΕ Dr Ξ. Βεργίνη καταθέταμε στην Επιτροπή τα ελληνικά σχέδια LEADER και σε 5 μέρες αργότερα (7-2-92) στο MAASTRICHT της Ολλανδίας υπογραφόταν η ομώνυμη Συμφωνία, για σφικτούς προϋπολογισμού με μείωση των ελλειμμάτων, εισαγωγή στην ΟΝΕ κλπ
Δηλαδή η αισιοδοξία της «εμβάθυνσης» κράτησε κάτι λιγότερο από μια εβδομάδα Τα παιχνίδια πολιτικής κυριάρχησαν του ουσιαστικού διαλόγου Η Ευρώπη των 12 έγινε ξαφνικά «Ευρώπη των 27 με διαρκείς επεκτάσεις από χώρες του πρώην σοβιετικού μπλοκ.
Συνεχίζεται
photo by geralt, https://pixabay.com
