Η παγκόσμια πρεμιέρα της νέας ταινίας του Γιάννη Σμαραγδή, «Καποδίστριας – Ο Κυβερνήτης», δεν ήταν απλώς ένα ακόμη κινηματογραφικό γεγονός. Ήταν η δικαίωση μιας μεγάλης προσπάθειας της ελληνικής ομογένειας, που στάθηκε κυριολεκτικά χρηματοδότης και συμπαραγωγός ενός έργου αφιερωμένου στον πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδας, Ιωάννη Καποδίστρια.
Η πρώτη προβολή πραγματοποιήθηκε στο Museum of the Moving Image στην Αστόρια της Νέας Υόρκης, ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του ελληνισμού της Διασποράς, παρουσία του σκηνοθέτη, της απογόνου του Κυβερνήτη Ναταλίας Καποδίστρια και του συνθέτη Μίνωα Μάτσα. Στην αίθουσα βρέθηκαν επίσης η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, η μόνιμη αντιπρόσωπος της Ελλάδας στον ΟΗΕ πρέσβης Αγλαΐα Μπαλτά, η Γενική Πρόξενος της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη Ιφιγένεια Καναρά, καθώς και πλήθος εκπροσώπων ομογενειακών φορέων.
Όταν το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου είπε «όχι», η ομογένεια είπε «ναι»
Η διαδρομή μέχρι τη στιγμή που έσβησαν τα φώτα στην Αστόρια μόνο εύκολη δεν ήταν. Ο Γιάννης Σμαραγδής έχει περιγράψει δημόσια ότι συνάντησε σοβαρά εμπόδια στη χρηματοδότηση, καθώς το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου δεν ενέκρινε την υποστήριξη της ταινίας.
Τότε ήταν που η ομογένεια ανέλαβε δράση. Έλληνες της Νέας Υόρκης δημιούργησαν επιτροπή οικονομικής ενίσχυσης, απηύθυναν κάλεσμα σε ομογενείς και φίλους της Ελλάδας σε όλο τον κόσμο και ξεκίνησαν οργανωμένη καμπάνια συγκέντρωσης πόρων, τόσο με εκδηλώσεις όσο και με διαδικτυακό crowdfunding.
Το συνολικό budget της παραγωγής ανέρχεται περίπου στα 5,5 εκατ. δολάρια· από αυτά, σημαντικό μέρος προήλθε από δωρεές Ελλήνων του εξωτερικού, ενώ μια καμπάνια Ελληνοαμερικανών βοήθησε να καλυφθεί μέρος του εναπομείναντος 1,5 εκατ. δολαρίων, με εκατοντάδες μικρούς και μεγάλους δωρητές.
Ο ίδιος ο σκηνοθέτης εξέφρασε επανειλημμένα την ευγνωμοσύνη του προς την ομογένεια, υπογραμμίζοντας ότι χωρίς τη δική της στήριξη το φιλμ δεν θα έφτανε ποτέ στην οθόνη.
Ένα φιλμ για το «φως» του Ιωάννη Καποδίστρια
Η ταινία παρακολουθεί την πορεία του Ιωάννη Καποδίστρια, από τη λαμπρή διπλωματική του καριέρα στην Ευρώπη έως την ανάληψη της διακυβέρνησης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, και επικεντρώνεται στις θυσίες, την ηθική του στάση και το όραμά του για μια ελεύθερη Ελλάδα.
Ο πρωταγωνιστής Αντώνης Μυριαγκός εντυπωσιάζει στο ρόλο του Κυβερνήτη, ενώ η μουσική του Μίνωα Μάτσα ντύνει με συγκίνηση τις πιο καθοριστικές στιγμές της ταινίας.
Ο Σμαραγδής έχει δηλώσει ότι ο Καποδίστριας είναι «ο πιο φωτεινός Έλληνας μετά το ’21», ένας άνθρωπος που πλήρωσε με τη ζωή του την αφοσίωσή του στην πατρίδα, και ότι στόχος του φιλμ είναι να μιλήσει κυρίως στη νεολαία, ξυπνώντας μνήμες και ερωτήματα για την ιστορική αλήθεια.
Δάκρυα, υπερηφάνεια και προβληματισμός στην αίθουσα
Στην πρεμιέρα, πολλοί θεατές βγήκαν από την αίθουσα με βουρκωμένα μάτια, μιλώντας για μια ταινία που «αγγίζει την ψυχή κάθε Έλληνα της Διασποράς». Ο ίδιος ο σκηνοθέτης δήλωσε βαθιά συγκινημένος που είδε ομογενείς όλων των ηλικιών να ταυτίζονται με τον αγώνα του Καποδίστρια, να νιώθουν υπερηφάνεια αλλά και να φεύγουν με σκέψεις για τη σημερινή Ελλάδα.
Η επιλογή της Νέας Υόρκης για την παγκόσμια πρώτη δεν ήταν τυχαία: πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του ελληνισμού, όπου η ομογένεια διατηρεί ζωντανή τη γλώσσα, την ιστορία και την πίστη. Ο Σμαραγδής ήθελε η ταινία να «βαφτιστεί» πρώτα μέσα σε αυτό το περιβάλλον, τιμώντας τους ανθρώπους που την στήριξαν έμπρακτα από το πρώτο ευρώ μέχρι την τελευταία στιγμή.
Ένα μήνυμα από τη Διασπορά προς την Ελλάδα
Το ταξίδι του «Καποδίστρια» μόλις ξεκίνησε: η ταινία αναμένεται να προβληθεί στις ελληνικές αίθουσες και σε άλλες πόλεις του εξωτερικού, μεταφέροντας το παράδειγμα του πρώτου κυβερνήτη σε νέα γενιά θεατών.
Πέρα όμως από το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, η ιστορία της παραγωγής της ταινίας στέλνει κι ένα δεύτερο, εξίσου δυνατό μήνυμα:
ότι όταν η επίσημη πολιτεία διστάζει ή αδυνατεί, η ομογένεια μπορεί να γίνει η κινητήρια δύναμη για έργα που τιμούν την μνήμη, την Ιστορία και την ψυχή του ελληνισμού.
