Η «Χρυσή Πόλη», όπως συχνά αποκαλείται η Πράγα, θεωρείται -και είναι- μία από τις πιο όμορφες πόλεις στον κόσμο, μια πόλη-ύμνος του γοτθικού και μπαρόκ στυλ, με πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιστορία, η οποία αντικατοπτρίζεται ανεξίτηλα στην κουκλίστικη Παλιά Πόλη και το επιβλητικό Κάστρο της, που καθρεφτίζεται στα νερά του Μολδάβα. Συγχρόνως μια ρομαντική πόλη, με μια αύρα μαγική και ονειρική ταυτόχρονα, που αβίαστα σε ταξιδεύει πίσω στο χρόνο, προσελκύοντας επισκέπτες από κάθε γωνιά του πλανήτη, οι οποίοι καταφθάνουν εδώ προκειμένου να ζήσουν αυτό ακριβώς το συναίσθημα.
Μοναδικής ομορφιάς ξύλινο κτήριο στο Nový Bor της Βόρειας Τσεχίας, όπου στεγάζονται τα ΚεντρικάΓγραφεία της Lasvit
κεντρική: Το εντυπωσιακό Μουσείο Διακοσμητικών Τεχνών στην Πράγα
Η Πράγα, εκτός από πρωτεύουσα της Τσεχικής Δημοκρατίας είναι και πρωτεύουσα της Βοημίας, που αποτελεί το δυτικό κομμάτι της χώρας και διαχωρίζεται από τη Μοραβία, το ανατολικό τμήμα της Τσεχίας, μέσω της λεκάνης απορροής των ποταμών Έλβα και Δούναβη. Η Βοημία, με έκταση 52.065 τ.χλμ. και περίπου 6,5 εκατομμύρια, από τα συνολικά 10,5 των κατοίκων της Τσεχίας, συνορεύει νότια με την Αυστρία, δυτικά με τη Βαυαρία της Γερμανίας, βόρεια με τη Γερμανία και την Πολωνία και ανατολικά με τη Μοραβία. Στην Τσεχική γλώσσα, τα επίθετα που αναφέρονται στη Βοημία και την Τσεχία είναι ακριβώς τα ίδια, όπως για παράδειγμα το επίθετο český, που σημαίνει τσεχικός, αλλά και βοημικός, πράγμα που οφείλεται στο γεγονός ότι ιστορικά η πλειοψηφία των κατοίκων της Βοημίας ήταν Τσέχοι, με εξαίρεση μόνο μίας μειονότητας Γερμανών.
Το κτηριακό συγκρότημα της Ajeto Glassworks, στην Lindava
Η Βοημία αποτελεί παράλληλα μία από τις εμβληματικότερες περιοχές παγκοσμίως στην κατασκευή γυαλιού, εκ των αρχαιότερων βιομηχανιών στην Τσεχική Δημοκρατία, γνωστή σε όλο τον κόσμο για περισσότερα από 600 χρόνια. Για πρώτη φορά στα ιστορικά χρονικά αναφέρονται φυσητήρες γυαλιού από τη Βοημία στα μέσα του 13ου αιώνα, ενώ μετά από 3 αιώνες, ο αριθμός των τσεχικών εργαστηρίων γυαλιού έφτασε τις εκατοντάδες. Τον 18ο αιώνα, η παραγωγή γυαλιού στην Τσεχική Δημοκρατία βρισκόταν στο απόγειο της ανάπτυξής της και τα ακριβά γυάλινα σκεύη της Βοημίας κοσμούσαν πολλά από τα ευρωπαϊκά παλάτια. Έως και σήμερα, οι παραδόσεις αιώνων ακολουθούνται ευλαβικά από τους σύγχρονους τεχνίτες και πολλές διαδικασίες στην αλυσίδα παραγωγής του γυαλιού γίνονται με το χέρι, χρησιμοποιώντας παλιές μεθόδους κατά την παραγωγή, δεκάδων εκατομμυρίων προϊόντων κρυστάλλου και γυαλιού ετησίως, με μοντέρνα σχέδια. Τα τσεχικά γυάλινα σκεύη, που κατασκευάστηκαν τον 19ο αιώνα, δεν χάνουν τη δημοτικότητά τους και πολλά εξ αυτών φυλάσσονται σε Μουσεία ή πωλούνται σε δημοπρασίες έναντι υψηλών χρηματικών ποσών.
Άποψη της έκθεσης «Pleiad of Glass 1946 – 2019»
Φυσητό γυαλί.
Οι χώροι παραγωγής θυμίζουν πολύβουη κυψέλη σε αέναη δράση
Το εμβληματικό κτήριο του Μουσείου Γυαλιού και Κοσμήματος, στο Jablonec nad Nisou, στη Βόρεια Τσεχία.
Η υαλουργία έχει βαθιές ρίζες στην παράδοση της Τσεχίας, όπως προαναφέραμε, γεγονός που οφείλεται αφενός μεν στις ευνοϊκές φυσικές συνθήκες, που εξασφάλιζαν σχεδόν όλα τα απαραίτητα για την παραγωγή του γυαλιού, αφετέρου δε στη δεξιοτεχνία και εργατικότητα των Τσέχων υαλουργών, που έδωσαν στο τσεχικό γυαλί εξαιρετικές ιδιότητες, καθιστώντας το προϊόν παγκοσμίου φήμης. Σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία, το γυαλί παρήχθη στη Βοημία από το δεύτερο μισό του 13ου αιώνα και η παραγωγή του συγκεντρώθηκε κυρίως σε δασικές περιοχές, καθώς απαιτούνταν μεγάλες ποσότητες καυσίμων για την τήξη του. Η περίοδος της Αναγέννησης έφερε μια σειρά από επαναστατικές αλλαγές, ενώ κατά τη διάρκεια της βασιλείας των Αψβούργων, η Βοημία άνοιξε ξανά στη νότια και δυτική Ευρώπη, γεγονός που ενθάρρυνε μια ζωηρή εμπορική και πολιτιστική ανταλλαγή.
Το Μουσείο Γυαλιού και Κοσμημάτων φιλοξενεί τη μεγαλύτερη δημόσια συλλογή γυάλινων χριστουγεννιάτικων στολιδιών στον κόσμο.
Το τσεχικό χαραγμένο γυαλί έφτασε στο απόγειο της δημοτικότητάς του μεταξύ 1720 και 1750, όταν κυριάρχησε ουσιαστικά στο μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας αγοράς, σε ό,τι αφορούσε στα πολυτελή ποτήρια ποτού. Το χαραγμένο και κομμένο γυαλί παρήχθη σε αφθονία στη Βοημία μέχρι και τα μέσα του 18ου αιώνα, όταν το ενδιαφέρον για το είδος αυτό μειώθηκε, καθώς άλλες μορφές διακόσμησης έγιναν δημοφιλείς, όπως για παράδειγμα η επιχρύσωση στην επιφάνεια του γυαλιού, η οποία συνδυάστηκε και με άλλες διακοσμητικές τεχνικές. Στις αρχές του 19ου αιώνα, η τσεχική βιομηχανία γυαλιού πέρασε μια σύντομη κρίση, αλλά αυτό τελικά απλώς προανήγγειλε την επακόλουθη άνθηση της βιομηχανίας, κατά τις δεκαετίες του 1830 και του 1840, όταν και μεσουρανούσαν κυρίως τσεχικά προϊόντα έγχρωμου γυαλιού, ενώ παράλληλα αυξήθηκε το μερίδιο του βιομηχανικού και χρηστικού γυαλιού, αλλά και η παραγωγή γυάλινων κοσμημάτων και χαντρών.
Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-1918), προκάλεσε μεγάλες απώλειες στη βιομηχανία γυαλιού. Πολλοί υαλουργοί επιστρατεύτηκαν, υπήρξε έλλειψη πρώτων υλών, αποτράπηκαν οι εξαγωγές στο εξωτερικό και πολλά υαλουργεία έπρεπε να κλείσουν. Σήμερα, η βιομηχανία γυαλιού είναι συγκεντρωμένη κυρίως στη βόρεια και βορειοδυτική Βοημία, ωστόσο, εγκαταστάσεις παραγωγής γυαλιού εντοπίζονται επίσης στις περιοχές του Κάρλοβι Βάρι, του Πλζεν και της Κεντρικής Βοημίας, στην περιοχή Vysočina και στη Βόρεια και Νότια Μοραβία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η παραγωγή ινών γυαλιού, στην περιοχή Pardubice. Ο μεγαλύτερος όγκος παραγωγής της Τσεχικής Δημοκρατίας αφορά στο επίπεδο γυαλί, για τις βιομηχανίες κατασκευών και μεταφορών, ακολουθούμενο από γυαλί συσκευασίας, για τις βιομηχανίες τροφίμων και χημικών, ενώ σημαντικό μερίδιο κατέχει, επίσης, το ειδικό τεχνικό γυαλί, για οπτικά ακριβείας ή εργαστηριακή τεχνολογία, αλλά και το διακοσμητικό γυαλί και τα μοντέρνα φωτιστικά.
Το Μουσείο Διακοσμητικών Τεχνών στην Πράγα, του οποίου η μόνιμη έκθεση στοχεύει να παρουσιάσει μια ζωντανή και πολυδιάστατη εικόνα των ευρωπαϊκών εφαρμοσμένων τεχνών, από τον Μεσαίωνα έως τον 21ο αιώνα. Η έκθεση «Pleiad of Glass 1946 – 2019» παρουσιάζει ένα μέρος της παγκοσμίου φήμης συλλογής γυαλιού του Μουσείου, το λεγόμενο πρωτότυπο (original) γυαλί. Όλα τα εκτιθέμενα αντικείμενα τεκμηριώνουν όχι μόνο τη δημιουργικότητα των Τσέχων καλλιτεχνών, τα οποία στην εποχή τους προμήνυαν τις μελλοντικές εξελίξεις στον χώρο του καλλιτεχνιού γυαλιού παγκοσμίς, αλλά και την τεχνική δεξιοτεχνία των κορυφαίων υαλουργών, που συνεργάστηκαν στην εκτέλεση αυτών των έργων τέχνης.
Η Lasvit είναι ένας εμβληματικός Βοημικός οίκος σχεδιασμού και παραγωγής μοναδικών εγκαταστάσεων φωτισμού από γυαλί, συλλογών φωτιστικών και γυάλινων αντικειμένων, καθώς και βιοτεχνικού γυαλιού για την αρχιτεκτονική, που οδηγεί στο μέλλον την εμπειρία και δεξιοτεχνία χιλίων ετών υαλουργίας, που παραμένουν ακόμα ζωντανά στους λόφους και τα βουνά της Βόρειας Βοημίας. Τα 12 ατελιέ της σε όλο τον κόσμο, παρέχουν στους πελάτες της υποστήριξη και κατανόηση της τοπικής κουλτούρας, αξιοποιώντας παράλληλα την τεχνογνωσία μιας παγκόσμιας ομάδας, με αποτέλεσμα πάνω από 3000 προσαρμοσμένες εγκαταστάσεις σε όλο τον κόσμο, στα πλέον εμβληματικά Πολιτιστικά Ιδρύματα, καταστήματα, ξενοδοχεία, ιδιωτικές κατοικίες και δημόσιους χώρους. Η ομάδα των εξειδικευμένων μηχανικών της Lasvit κάνει πραγματικά μαγικά με το φως, προκαλώντας συνεχώς τα όρια της τέχνης του γυαλιού, καθώς οι δημιουργίες τους μπορούν να κινούνται, να φωτίζουν με ήχο ή μουσική, να αλλάζουν χρώματα ή να προσθέτουν δυναμικά μοτίβα φωτός.
Έργα της Lasvit είναι διασκορπισμένα σε όλο τον κόσμο από το Λονδίνο, το Παρίσι και την Πράγα, ως τη Μόσχα, το Λος Άντζελες, το Χονγκ Κονγκ και τη Σιγκαπούρη. Τα σχέδια ποικίλουν από γλυπτά σε γυαλί για ιδιωτικές κατοικίες, έως μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις για δημόσιους, κυρίως, χώρους. Η Lasvit συνεργάζεται στενά με αρχιτέκτονες και σχεδιαστές, βοηθώντας τους πελάτες της να υλοποιήσουν το όραμά τους.
Η Ajeto Glassworks φημίζεται για την αναμόρφωση των κανόνων υαλουργίας, ενώ ταυτόχρονα συνεχίζει την παράδοση του γυαλιού της Βοημίας, που διατηρήθηκε από γενιές τεχνιτών και τώρα περιλαμβάνεται στον Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Η Ajeto Glassworks ιδρύθηκε στις 28 Οκτωβρίου 1994 στην πόλη Lindava, κοντά στο Nový Bor, τον παραδοσιακό κόμβο παραγωγής γυαλιού της Βοημίας. Μεταξύ των αρχικών ιδρυτών του υαλουργείου ήταν ο διάσημος Τσέχος αρχιτέκτονας Bořek Šípek, του οποίου το σχέδιο για τα τσεχικά θεατρικά βραβεία Thalia, συνεχίζει να παράγει η Ajeto ως σήμερα. Με την ίδια υπερηφάνεια, ήδη από το 2011, η υαλουργία παράγει, επίσης, τα τρόπαια για τον παγκοσμίου φήμης ποδηλατικό αγώνα Tour de France. Τα υαλουργεία της Ajeto, διόλου τυχαία, έχουν καταστεί χώρος που συγκεντρώνει Τσέχους και ξένους υαλουργούς, καλλιτέχνες, σχεδιαστές, αρχιτέκτονες, ηθοποιούς και κινηματογραφιστές.
Το γυαλί απαιτεί για την κατασκευή του το σωστό σύνολο πρώτων υλών, μεταξύ των οποίων η πυριτική άμμος (SiO2), οξείδιο του νατρίου (Na2O) από ανθρακικό νάτριο, οξείδιο του ασβεστίου (CaO) από ασβεστόλιθο/δολομίτη κ.άλ., συστατικά που αναμειγνύονται στη σωστή αναλογία και μεταφέρονται σε κλίβανο, που θερμαίνεται στους 1500 βαθμούς Κελσίου. Το γυαλί μπορεί να πάρει το επιθυμητό σχήμα με τρεις τρόπους: με εμφύσηση (φυσητό γυαλί), με τη βοήθεια καλουπιών, είτε με συσκευές που δημιουργούν φύλλα («ελάσματα») γυαλιού. Να σημειώσουμε εδώ ότι υπάρχουν στην Τσεχία μόνο 3-4 τεχνίτες, που κατασκευάζουν μήτρες (εκμαγεία) για γυαλί.
Το Μουσείο Γυαλιού και Κοσμήματος, στο Jablonec nad Nisou, είναι το μοναδικό στον κόσμο, που περιλαμβάνει ταυτόχρονα εκθέματα γυαλιού, αλλά και κοσμημάτων όλων των υλικών και τεχνολογιών. Εδώ, φιλοξενείται η δεύτερη μεγαλύτερη συλλογή γυαλιού στην Τσεχία και ταυτόχρονα μία από τις σημαντικότερες στην Ευρώπη και συγχρόνως η μεγαλύτερη δημόσια συλλογή γυάλινων χριστουγεννιάτικων διακοσμητικών στον κόσμο. Ολόκληρη η συλλογή του Μουσείου αποτελείται από 12 εκατομμύρια μοναδικά αντικείμενα! Φιλοξενείται σε ένα υπέροχο art nouveau κτήριο -ένα από τα συνολικά 4 που χρησιμοποιεί το Μουσείο-, με στοιχεία φλοράλ, σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε μεταξύ 1903 και 1904, ανήκε δε αρχικά στην εξαγωγική εταιρεία Zimmer & Schmidt. Ο Emilian Herbig, ένας εξέχων αρχιτέκτονας από το Jablonec, ήταν υπεύθυνος για την επέκταση της δεξιάς πτέρυγας, μεταξύ 1922 και 1923. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό δείγμα αρχιτεκτονικής Jablonec Art Nouveau, που ανακηρύχθηκε διατηρητέο κτήριο το 1958, υπέστη, ωστόσο, αρκετές δομικές αλλαγές τα επόμενα χρόνια.
Ο δεύτερος όροφος του κεντρικού κτηρίου του Μουσείου, έκτασης 380 τ.μ., χωρίζεται σε τέσσερις εκθεσιακές ενότητες, που διαδέχονται χρονικά η μία την άλλη, από την προϊστορία έως σήμερα και οι οποίες επιτρέπουν την παρουσίαση ενός αντικειμένου, καθώς και των ιστοριών που συνδέονται με αυτό. Η διάταξη του χώρου είναι παρόμοια με αυτήν ενός γαλλικού κήπου, ενώ το λυρικό στοιχείο της έκθεσης ενισχύεται από δείγματα γραφών ποιητών, που αποτελούν αναπόσπαστο και ισότιμο μέρος των κύριων πλαισίων πληροφοριών, καθώς και από σκηνογραφικά στοιχεία.
Η έκθεση στον πρώτο όροφο του κεντρικού κτηρίου περιγράφει λεπτομερώς την ανάπτυξη των παγκοσμίου φήμης κοσμημάτων Jablonec, παρουσιάζοντας διαδοχικά πέτρες κοσμημάτων, γυάλινες χάντρες και χάντρες από σπόρους, γυάλινα κουμπιά, μεταλλικά κοσμήματα, γυάλινα βραχιόλια και κοσμήματα από πλαστικό και ξύλο. Το Μουσείο Γυαλιού και Κοσμημάτων φιλοξενεί, επίσης, τη μεγαλύτερη δημόσια συλλογή γυάλινων χριστουγεννιάτικων στολιδιών στον κόσμο, η οποία αριθμεί περισσότερα από δεκαπέντε χιλιάδες κομμάτια. Τα περισσότερα δωρήθηκαν από την εταιρεία Jablonex, που το 2008 παραχώρησε στο Μουσείο ολόκληρη τη γκάμα δειγμάτων της, από φυσητά και διακοσμημένα χριστουγεννιάτικα διακοσμητικά.
